Bir Delinin Hatıra Defteri

Anne beni al buradan, çok uzaklara götür, 
bu dünyada basacak bir noktam bile kalmadı anne...
                
Aksenti İvanoviç Poprişçin, baskıcı bir devirde ağır yaşam şartları arasında tekdüze ve sıkıcı iş hayatından sıkılan ve çevresinde sürekli aşağılanıp alay edilen sıradan bir devlet memurudur. Aynı zamanda çalıştığı iş yerideki müdürünün kızına derin duygular besleyerek platonik aşık olmuştur. Lakin kız Poprişçin’in ona olan aşkından bihaberdir.
Poprişçin,, kısa bir zaman sonra aşık olduğu kızın bir asilzadeyi sevdiğini öğrenmesiyle dünyası başına yıkılır. Ona karşı beslediği duyguları ve onunla birlikte mutlu bir hayat kurma hayalleri bir anda alt üst olur. Ve bu sebeple içindeki hırs onu asilzade biri olmak için hedef değiştiren hayallerine doğru sürükler. Lakin bu hırs onu soylu bir kral olmaya yöneltmesi sonucunda akıl sağlığını yitirerek, "İspanya kralı" olmuş bir halde kendini akıl hastanesine kapatılmış bir halde bulur.