Dini Kültürümüzün Anatomisi

Tarihi süreç içinde oluşan kültür çeşitlerinden biri ve belki de en önemlisi dinî kültürümüzdür. Bu kültürü bilmek, anlamak, korumak ve yaşatmak, iyi bir gelecek için hayatî bir önem arz eder. Ancak bu kültür yaşatılırken, önemli bir sorunla karşılaşılmaktadır. Bu da maziden intikal eden dinî kültürün sorgulanmadan kabulüdür. Zira sorgulanmadan ve analizi yapılmadan hayata yansıtılan bu dinî kültür, toplumda bazı olumsuzluklara ve fikrî sorunlara zemin oluşturmaktadır. Bu nedenle bu kültürün sorgulanarak doğrularını, yanlışlarından ayırmak icap etmekte; bu yapılmadığı takdirde Jaroslav Pelikan’ın ifadesiyle “ölmüşlerin yaşayan ruhu demek olan gelenek, yaşayanların ölmüş ruhu olan gelenekçiliğe” dönüşmektedir. Dolayısıyla sorgulanmayan ve eleştirilmeyen her fikir ve her düşünce gibi dinî düşünceler ve yorumlar da zamanla mutlak doğru olarak kabul görmeye başlamakta ve entegrist bir bakış açısıyla gelenekçiliğe dönüşebilmektedir. Bunun bir sonucu olarak da “her etki, bir tepki oluşturur” kuralı gereği gelenekçilik, geleneksizliğin doğuşuna sebep olmakta; geleneğin toptan ret edilmesine kadar varan düşünce akımlarına da kapıyı aralamaktadır. Bu da toplumu, sürekli “bardağın boş tarafını görüp dolu tarafını görmeme” yanlışlığına sürüklemekte ve ön yargılı bir topluma dönüştürerek dinin toplum üzerindeki etkilerini azaltmaktadır. Bunun olmaması için de tevarüs edilen bilgilerin öncelikle öğrenilmesi ve sorgulanması; zaman ve zemine göre değişen şartlar muvacehesinde yeni düşünce ve fikirlerin üretilmesi ve bir gelecek tasavvurunun oluşturulması icap etmektedir. Zira bir gelecek tasavvuru oluşturmadan ve bunun için yeni fikirler ve düşünceler üretmeden, sadece tevarüs edilen bilgileri nakletmek ve yorumlamak, mevcut sorunlara, özellikle günümüzde etkinlik kazanan agnostisizm, deizm ve ateizm gibi din için bir tehdit unsuru olan düşünce akımlarına ve bunları besleyen hedonizm, egoizm ve konformatizm gibi psikolojik etkenlere bir çözüm getirememektedir. Bu da dinin, toplum üzerindeki etkisini yitirmesine sebep olmaktadır. Dolayısıyla bu sorunlar üzerinde kafa yorup çare aramak ve çözüm yolları bulmak, öncelikle bilim insanlarına ait bir görev olmaktadır. Nitekim “Dinî Kültürümüzün Anatomisi” isimli bu kitap, bu amaca yönelik olarak yazılan ve yayımlanan yazıların bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş bir eserdir.