Faiz Demiroğlu'nun Van Tarihi

Bu dünyanın vefası hatırlanmaktır. Zamanın üst üste istiflediği unutulmanın katmanları altında gündelik şöhretler, sahte parıltılar süratle yok olduğunda geriye hafızanın ve hatıranın en dibinde esaslı ve özlü olan hakikatler kalır. Bu hakikatler geç de olsa bazen araştırma sonucu olarak bazen de tesadüflerin eseri olarak gün yüzüne çıkarlar. Tarih boyunca daima ağırbaşlı zihinsel asalete sahip zekâlar esaslı ve özlü olanın peşinde koşmuşlardır.

Esaslı ve özlü olanın peşine düşmüş araştırmacılar köşelerinde gürültüsüz, gösterişsiz, nümayişsiz hakikat arayışında olan insanlardır. Onları ancak keskin bir göz, dikkatli ve yakıcı bir merak sayesinde tanıma şansına kavuşuruz. Faiz Demiroğlu da bu makûs talihi yaşamış bereketli zekâlardan biridir.

Elinizdeki bu eser Faiz Demiroğlu'nun Van Tarihi başlıklı yarım kalan el yazması hâlindeki çalışmasının Sait Ebinç tarafından tamamlanarak kitaba dönüştürülmüş hâlidir. Faiz Demiroğlu'nun bu çalışmasından, 2000 yılında Millî Kütüphanede senelerin üst üste istifleyip soldurduğu eski tozlu gazete ve dergi yığınlarının en altında kalmış bir yazısı vasıtasıyla haberdar olan Ebinç, 1939’da Bursa'da yayımlanan Demet isimli bu dergideki makalesinde otuz yıldır “Van Tarihi” üzerine bir çalışma yaptığını haber veren Demiroğlu’nun büyük gayretini bir asırdan fazla bir zaman sonra nihayete erdiriyor. İnsanın tarihle ilişkisi bir bakıma bir canlının bir ölüyle bağlantısı gibidir. Hayat da zaten öyle değil mi? Hayat hiç durmadan insanlar ve olaylar arasında yeni bağlar kurarak onları birbirine bağlar. Bu bağlar geçmişimizin en uzak noktalarıyla yaşadığımız zaman arasında bir hatıralar örgüsü örerek geçmişi şimdiye taşıyan ruhsal köprüler değil midir? Geçen asrın ilk yarısında ortaya konulan bu büyük şehir monografisini entelektüel kamuya sunmanın kıvancı da köprünün diğer tarafında bekleyen Ötüken Neşriyat’a düşüyor.