Karartma Geceleri

Babil’in Yorumu

İkinci Dünya Savaşı dönemi Türkiye’si; düşmanla değil yoksullukla savaşılıyor. Her şey aynı anda oluyor; kaçıp saklanmak isteyen bir adamla onu koruyup saklayanlar, gammazlayanlar, devletin savaştan kaçınmak için verdiği tavizler… Karartma Geceleri, bu süreçte kitabı toplatılan öğretmen-şair Mustafa Ural’ın hikâyesini anlatıyor. Ilgaz’ın kendi hayatından da izler taşıyan roman, daha sonra Yusuf Kurçenli tarafından sinemaya aktarıldı, öğretmen-şair Mustafa Ural rolünü Tarık Akan oynadı. Konu ettiği akıbete uğrayan roman, 1974 yılında yayımlanmasının hemen ardından toplatıldı. İade-i itibarı ise 2004 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın 100 Temel Eser listesine alınarak gerçekleştirildi.

Yıl 1944… İkinci Dünya Savaşı sınırlarımıza kadar dayanmıştır. Hitler faşizminin tüm Avrupa’yı ateşe attığı günler… Türkiye bu savaşa dâhil olmamak için dirense de etkileri tüm ülkede hissedilecektir. Ekmek, şeker, yakacak gibi temel ihtiyaç maddeleri karneye bağlanmış, dışarıdan gelebilecek ani baskınları önlemek amacıyla geceleri her yerde karartma uygulaması başlamıştır. Ülkenin aydınlarına da baskı uygulanan bir dönemdir bu aynı zamanda.

Rıfat Ilgaz, Karartma Geceleri’nde işte bu kapkaranlık günleri anlatır. Bir aydın, şair ve edebiyat öğretmeni olan Mustafa Ural, yazdığı ve toplatılan şiir kitabı nedeniyle aranmaktadır. Sağlık problemleri vardır, bu nedenle de hemen teslim olmak istemez. İstanbul’un soğuk ve karartılmış sokaklarına, eş dost evlerine sığınır. Tutuklandığı zaman savaş bitmiştir, ama savaş yıllarının Türkiye’de bıraktığı izler uzun süre silinemeyecektir.

Rıfat Ilgaz, Mustafa Ural’ın kaçış öyküsünü anlatırken, savaşın etkisindeki ülkemizin 1940’lı yıllarına da ışık tutuyor. Yurdumuzda ve uluslararası yarışmalarda birçok birincilik ödülü alan Karartma Geceleri’nin filmi de romanı kadar büyük bir ilgi görmüştür.