Kilikya Gezginleri ve İçel Gezi Notları

Antik Çağ’dan başlayarak 20. yüzyılın ilk yıllarına kadar uzanan tarihsel süreçte, özellikle Avrupalı ve Mağribi gezginlerin Doğu Akdeniz gözlemlerine dayanan, oryantalist bakış açısından ziyade bilimsel yolculuklara yer veren bu çalışmanın temel amacı geçmişte Kilikya, günümüzde Çukurova olarak bilinen toprakları bir gezginin gözüyle incelemek ve değerlendirmektir. Oryantalizm ya da diğer adıyla Şarkiyatçılık; Yakın ve Uzak Doğu toplum ve kültürleri, dilleri ve halklarının incelendiği Batı kökenli ve Batı merkezli araştırma alanlarının tümüne verilen ortak addır. Doğu, Batılılar için bir kariyerdir. Bu bölgenin coğrafi konumu, uygun iklim koşulları ve doğası, Doğu Akdeniz üzerindeki korunaklı ve işlek limanları, yöre insanının şaşırtıcı zenginliği ve buna dayalı kültürel değerleri tarih boyunca yabancıların daima ilgi odağı olmuştur.

Gezi yazısı olarak algılanan çalışmalar 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar, gezgin olsun veya olmasın, Küçük Asya ve Orta Doğu yolculuklarını anlatan, basılmış kitap ya da elyazması olarak bırakmış oldukları ve yaşantılarını, bilgilerini, düşlerini içeren betimleyici resimler ve metinlerdir. Gezgin sayılan kişiler arasında; sıradan yolcular, coğrafyacı, haritacı, hümanist, diplomat, kutsal toprakları ziyaret edenler, casus, doğa bilimci, rütbeli asker, denizci, doktor, rahip, kuramsal bilgi sahibi, bilirkişi, ressam, peyzaj ressamı, mimar, mühendis, arkeolog, romantik yazar, tüccar, misyoner, keşiş, bilim insanı, korsan, rehine, edebiyatçı ve maceracı gibi entelektüel yolcular da bulunmaktadır. Yolculuk sırasında yaşadıkları ve karşılaştıkları insanların siyasal, toplumsal, dinsel, sosyal ve gündelik yaşamlarına ait olayları da anlatırlar. Bu yüzden gezginlerin yazdığı kitaplar gittikleri yerlerin ve karşılaştıkları toplumların coğrafyası, ekonomisi, demografik ve toplumsal yapısını anlatan birer kaynak niteliğindedir.