Friedrich Engels Eserleri Katkıda Bulunduğu Ürünler 

“Marx et Engels, étaient des jeunes gens âgés respectivement de 29 et de 27 ans quand ils écrivent le Manifeste. C'était une période très noire de réaction, pendant laquelle la classe ouvrière semblait vaincue et immobile. Les auteurs du Manifes¬te se trouvaient en exil à Bruxelles, réfugiés politiques fuyant le régime réactionnaire du Roi de Prusse. Malgré cela, quand le Manifeste sortit pour la première fois en 1848, la révolution avait éclaté en France et quelques mois plus tard à peine elle s'étendait à toute l'Europe.”
-Alan Woods

Friedrich Engels (1820-1895): Alman sosyalist kuramcı. Lutherci sanayici bir babanın oğludur. Berlin’de eğitim gördü, orada Genç Hegelciler grubuna katıldı. Brüksel Komünist Federasyonu Merkez Komitesi’nin sekterliğini yaptı, ihtilal için Almanya’ya döndü ve orada süreli yayınlar çıkardı, Barmen’deki işçi ayaklanmasına ve Pfalz devrimci ordusunun harekatına katıldı. Sonrasında İngiltere’ye yerleşti. Eserlerinde diyalektik materyalist düşünceyi tabiat, felsefe, bilim vb. konulara tatbik etti. Paris’te tanıştığı Marx ile birlikte Kutsal Aile, Alman İdeolojisi ve Komünist Manifesto gibi büyük eserler kaleme aldı. Marx’ın eserlerine büyük katkı sağladı, başta Kapital (II. ve III. Cilt) olmak üzere bazı eserlerini de ölümünden sonra Engels yayımladı. İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu kitabıyla işçi sosyolojisini kurdu. Hayatını Marx’ın fikirlerinin başarıya ulaşmasına adadı. İlk kez 1884 yılında basılan Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni’nde Engels, öncü antropolog Lewis H. Morgan’ın yabanıllık - barbarlık - uygarlık ayrımını kullanarak ve Marx’ın elyazmalarından hareketle, insanlığın kabileden çekirdek aileye, soy düzeninden devlete uzanan gelişimini materyalist bir tarih kavrayışıyla ve herkese hitap eden anlaşılır bir üslupla inceler.

"Modern sosyalizm, içeriği bakımından, her şeyden önce, bir yandan mülk sahipleri ile mülksüzler, kapitalistler ile ücretli emekçiler arasındaki günümüz toplumunda hüküm süren sınıf karşıtlıklarının, diğer yandan da üretimde hüküm süre anarşinin kavranmasının ürünüdür.

Engels'in bu cümleyle başlayan eseri, Karl Marx'ın sözleriyle, "bir bilimsel sosyaliıme giriş metni oluşturdukları söylenebilecek olan" pasajlardan oluşuyor.

Marksizm, Fransız aydınlanmacılığının bir devamı mıdır? Ütopyacı sosyalizm anlayışlarından nerelerde ayrılır, bunların hangi özelliklerini sahiplenir? Felsefeye ve doğa bilimlerine nasıl yaklaşır? Materyalist tarih anlayışının ayırt edici özellikleri nelerdir? insanlığın zorunluluk dünyasından özgürlük dünyasına sıçrayışı nasıl gerçekleşecek? Proletarya hareketinin teorik ifadesi olan bilimsel sosyalizmin bu konudaki görevi nedir?

Otopyadan Bilinıe Sosyalizmin Marksizmle ilgili temel -- soruların pek çoğunu yanıtladığından, farklı dillere en çabuk  çevrilen Marksist klasiklerden biri olmuştu..

1848’de Avrupa’yı sarsan devrimler dalgasının hemen arifesinde yirmi üç sayfalık bir broşür olarak yayınlanan Komünist Manifesto o günden bugüne İncil’den sonra en çok basılan ikinci kitaptır. Platon’un Devlet’i, Machiavelli’nin Hükümdar’ı, Hobbes’un Laviathan’ı ve Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi gibi bir siyaset klasiği, bir başyapıt olan bu kitap, ilk çıktığı günden bugüne kadar insanlık tarihine damgasını silinmez biçimde vurmuş olan bir siyasal hareketin en özlü, en etkileyici belgesidir.

Dünyanın belli başlı tüm dillerine çevrilmiş olan bu eserin yeni bir Türkçe çevirisini Marx’ın doğumunun 200. yılında okurlarımıza sunuyoruz.

Karl Marx ve Friedrich Engels’in Komünistler Birliği’nin programı olarak kaleme aldıkları Komünist Manifesto, Şubat 1848’de, tüm Avrupa’nın devrimci ayaklanmalarla çalkalandığı bir dönemde, Londra’nın küçük bir basımevinde basıldı. Bilimsel sosyalizmin kitlesel siyaset sahnesine çıkışının ilk ciddi işareti olan Komünist Manifesto, yayımlandığı günden bu yana en çok okunan ve en çok tartışılan toplumsal ve siyasal metinlerden biri olmakla kalmadı, tarihteki bütün sosyalist ve komünist partilerin programlarının temelini oluşturdu; dünyanın ve milyonlarca insanın yaşamının değişmesinde belirleyici bir rol oynadı. Modern çağda başka hiçbir siyasal hareket, döneminin toplumsal, ekonomik ve sınıfsal koşullarını kavrayışındaki derinlik, çözümleyişindeki gözüpeklik ve üslubunun gücü bakımından, Manifesto’yla kıyaslanabilecek bir metin ortaya çıkaramadı.

Bugün Marksist hareketin temel belgesi ve devrimci bir klasik sayılan Komünist Manifesto’yu, Marx ve Engels’in daha sonraki basımlara yazdıkları önsözler eşliğinde ve eserin Türkiye serüvenine ışık tutan bir önsözle sunuyoruz.

Komünist Parti Manifestosu; şimdi Kürtçe olarak okurlarıyla!

Komünistler her yerde, mevcut toplumsal ve siyasal koşulları hedef alan her devrimci hareketi destekler.

Komünistler nihayet her yerde bütün ülkelerin demokratik partilerin bağını ve iletişimini sağlamaya çalışır.

Komünistler, görüşlerini ve niyetlerini gizlemeyi zül sayar. Amaçlarına an­cak şimdiye kadarki tüm toplum düzeninin zorla devrilmesiyle ulaşılabi­leceğini açıkça beyan ederler. Varsın egemen sınıflar bir komünist devrim ürküntüsüyle tir tir titresin. Proleterlerin onda zincirlerinden başka kaybe­decek bir şeyi yoktur. Kazanacakları bir dünya vardır.

Bütün dünyanın proleterleri birleşin!

“Xeyaletetek li Ewropayê digere: Xeyaleta Komunîzmê. Hemû desthilat­darên Ewropaya kevn –Papa û Çar, Metternîck û Guîzat, Radîkalên Fransiz û sîxurên polîsên Alman-di navbera xwe de tifaqeke pîroz çêkirin, da ku vê spêleyê biqewitînin.

Ma partiyeke muxalîf heye ku ji aliyê dijberên xwe yên desthilatdar ve wekî komunîst nehatibe tawanbar kirin? Û partiyeke muxalîf heye ku wê mora komunîstiyê hem ji partiyên dijber ên ji xwe zêdetir pêşketî re hem jî ji neyarên xwe yên paşverû re bi berepaş ve nepekandibe?

Ji vê rastiyê du encam derdikevin holê:
1. Komunîzm ji niha ve ji aliyê hemû desthiladarên Ewropayê ve wekî hê­zekê tê pejirandin.
2. Êdî wextê wê yekê ye ku divê komunîst dîtin, raman, armanc û dilxwe­ziyên xwe li ber hemû cîhanê bi awayekî aşkere biweşînin bi manîfestoyeke partiya xwe bersiva vê çîroka spêleya Komunîzmê bidin.“

Komünist Manifesto yirminci yüzyılın çehresini tanınmayacak ölçüde değiştirerek milyonlara devrim ilhamı verdiği gibi, hala sayısız insanın yaşamına yön veren siyasi sistemlerin de temelini attı. Manifesto günümüzde de sınıf ve kapitalizm üzerine hararetli tartışmaların temel dayanak noktası olmayı sürdürüyor.

“Hakim sınıflar komünist devrimin önünde titremelidirler. Neticede proleterlerin zincirlerinden başka kaybedecekleri bir şey yoktur. Ancak kazanacakları bir dünya vardır.

Bütün ülkelerin proleterleri, Birleşin!”

Komünist Manifesto | Karl Marx & Friedrich Engels

Tarih boyunca bazı kitaplar dünyayı değiştirdi. Bununla kalmayıp; bizleri ve birbirimizi görme biçimimizi etkiledi. O kitaplar ki tartışmalara, muhalif fikirlere, savaş ve devrimlere esin kaynağı oldular. Aydınlattılar, harekete geçirdiler, kışkırttılar, teselli ettiler. Yaşamımızı zenginleştirdiler ve bizleri ayrı ayrı kendi yaşamlarımızı sorgulamaya yönelttiler. Şimdi Kafka Kitap sizlere uygarlığı sarsan, insanlık tarihine yön veren ve kendimizi keşfetmemize yardım eden fikirleriyle; büyük düşünürlerin, çığır açanların, radikallerin ve ileriyi görenlerin eserlerini sunuyor.

Karl Marx ve Friedrich Engels’in Komünistler Birliği’nin programı olarak kaleme aldıkları Komünist Manifesto, 1848 Şubat’ında, tüm Avrupa’nın devrimci ayaklanmalarla çalkalandığı bir dönemde, Londra’nın küçük bir basımevinde basıldı. Bilimsel sosyalizmin kitlesel siyaset sahnesine çıkışının ilk ciddi işareti olan Komünist Manifesto, yayımlandığı günden bu yana en çok okunan ve en çok tartışılan toplumsal ve siyasal metinlerden biri olmakla kalmadı, tarihteki bütün sosyalist ve komünist partilerin programlarının temelini oluşturdu; dünyanın ve milyonlarca insanın yaşamının değişmesinde belirleyici bir rol oynadı. Modern çağda başka hiçbir siyasal hareket, döneminin toplumsal, ekonomik ve sınıfsal koşullarını kavrayışındaki derinlik, çözümleyişindeki gözüpeklik ve üslubunun gücü bakımından, Manifesto’yla kıyaslanabilecek bir metin ortaya çıkaramadı.

Bugün Marksist hareketin temel belgesi ve devrimci bir klasik sayılan Komünist Manifesto’yu, Marx ve Engels’in daha sonraki basımlara yazdıkları önsözler eşliğinde ve eserin Türkiye serüvenine ışık tutan bir önsözle sunuyoruz.

Türkiye'den 20 çağdaş fotoğrafçı Can Klasikleri’nin bu özel dizisi için 20 kitabın kapak fotoğrafını özgün yorumlarıyla hazırladı.

“On altıncı yüzyılın ‘din savaşları’nda da her şeyden önce çok somut maddi sınıf çıkarları söz konusuydu ve bu savaşlar, tıpkı daha sonra İngiltere’de ve Fransa’da ortaya çıkan iç çatışmalar gibi, sınıf mücadeleleriydi. Bu sınıf mücadelelerinin o dönemde dinsel işaretler taşıması, tek tek sınıfların çıkarlarının, ihtiyaçlarının ve taleplerinin dinsel bir örtünün altında gizlenmesi, işin özünü hiçbir şekilde değiştirmez ve dönemin koşullarıyla kolayca açıklanabilir.”

Friedrich Engels, “1525 Devrimi” diye de andığı Alman Köylü Savaşı’nı incelerken, Karl Marx’a ait olduğunu özellikle vurguladığı materyalist tarih anlayışına yaslanıyor. Dönemin siyasal ve dinsel teorilerinin birer neden değil, ulaşılmış iktisadi gelişim aşamasının sonuçları olduğunu göstermeye çalışıyor.

Protestanlığın kurucusu olan Martin Luther, başlangıçtaki radikal tezlerinden neden vazgeçmişti? Komünizmi sezmiş olan Thomas Münzer’in başarısızlığa uğraması neden kaçınılmazdı? Geniş bir coğrafyada ayaklanan köylüler, görece zayıf hasımları karşısında neden yenilgiye uğramıştı? Materyalist tarih anlayışı, bu tür soruların gerçek cevaplarının açığa çıkarılmasını sağlıyor.

Engels, ilk olarak 1850 yılında yayımlanan eserinin 1870 tarihli ikinci baskısı için yazdığı ve 1875 tarihli üçüncü baskıda genişlettiği önsözde, Almanya’daki 1525 Devrimi ile 1848-49 Devrimi arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ele almanın ötesinde, işçi sınıfının ve önderlerinin o dönemdeki güncel görevlerine de ışık tutuyor.

„Ein Gespenst geht um in Europa das Gespenst des Kommunismus.“

„Die Kommunisten verschmähen es, ihre Ansichten und Absichten zu verheimlichen. Sie erklären es offen, daß ihre Zwecke nur erreicht werden können durch den gewaltsamen Umsturz aller bisherigen Gesellschaftsordnung. Mögen die herrschenden Klassen vor einer kommunistischen Revolution zittern. Die Proletarier haben nichts in ihr zu verlieren als ihre Ketten.Sie haben eine Welt zu gewinnen.

Proletarier Aller Länder, Vereinigt Euch!“

blication was planned to coincide with the first revolutions in France we can only surmise. However what we do know is that both Marx and Engels were commissioned to compile the Communist Party Manifesto at the Second Congress of the Communist League which met between November and December 1847.

The Manifesto is split into four sections but the overall aim of the book is an attempt to explain the ideologies and goals of the Communist party. Marx and Engels argue that it is "the history of class struggles" that are the driving force of history.

“A spectre is haunting Europe the spectre of Communism.”

“Workıng Men Of All Countries, Unite!”

Tarihsel Materyalizm Üzerine Mektuplar kitabı Engels’in son dönemlerinde yazmış olduğu mektupları içeriyor. Kitap bize materyalist tarih görüşünün önemli yanları hakkında bilgi veriyor.

“Gençlerin bazen ekonomik yanı ona uygun olandan daha çok vurgulamaları olgusundan Marx’la benim de kısmen sorumlu tutulmamız gerekir. Hasımlarımız karşısında onların yadsıdıkları ana ilkeyi vurgulamamız gerekiyordu; ne var ki, etkileşime katılan öbür etkenleri onlara uygun ölçüde vurgulayacak ne zaman, ne yer, ne de fırsat bulabildik. Ama bir tarih kesimini sunmaya, yani teoriyi pratiğe uygulamaya girişildiğinde sorun farklıydı ve hiçbir yanlışlığa izin yoktu. Ama ne yazık ki yeni bir teorinin ana ilkelerini, her zaman doğru biçimde olmasa bile, özümser özümsemez o teoriyi tümüyle anladıklarını sananlar pek sık görülüyor. Şimdilerde yeni ‘Marksist’ olmuşların birçoğunu bu eleştirinin dışında sayamam; çünkü en şaşırtıcı saçmalıklar o çevrede üretiliyor...”

“Alman İdeolojisi”, Marx ve Engels’in kendi görüş açılarıyla “Alman felsefesinin ideolojik bütün tarzları” arasındaki uzlaşmaz farklılığı göstermek üzere, birlikte giriştikleri zorlu bir çalışmanın sonucu olarak doğmuştur.

Marksizmin kuruluşunun ilk yapıtaşları bu çalışma sırasında temele konmuş; materyalist tarih teorisinin ilk ve en geniş açıklaması da burada gerçekleştirilmiştir. 1844 ve 1845 yıllarında Marx’ın ve Engels’in ayrı ayrı sürdürdükleri çalışmalar sırasında ve “Alman İdeolojisi”nden kısa bir süre önce yine bazı bölümlerini birlikte kaleme aldıkları “Kutsal Aile”de, tarihsel materya­lizme giden yolu önemli ölçüde açmışlardır. Lenin’in saptamasıyla, “Hegelci felsefeden gelerek sosyalizme ulaştıkları” aşama burada gerçekleşmiştir.

Alman İdeolojisi ise, artık “Komünist Parti Manifestosu”nu kaleme alacakları olgunluğa ulaş­tıkları düşünsel birikimi ve teorik bütünleşmeyi ifade etmektedir. Bu bakımdan eser, Marx ve Engels’in eski felsefi görüşleriyle hesaplaşmalarının son noktasıdır.

Ne var ki çalışmanın kaderi, tarihsel materyalizmin kurucusu iki ustanın diğer eserlerinden oldukça farklıdır: Eser, el yazmaları halinde 1932 yılına kadar gün ışığına çıkmayı beklemiştir. Bununla birlikte, Alman İdeolojisi’nin tam metni bugüne dek çok az dilde yayımlanmıştır. Eserin bu tam metni, Türkçeye kazandırılırken Marksizm-Leninizm Enstitüsü tarafından hazırlanan Al­manca ve İngilizce basımlarından yararlanılmıştır.

“Alman İdeolojisi”, Marx ve Engels’in kendi görüş açılarıyla “Alman felsefesinin ideolojik bütün tarzları” arasındaki uzlaşmaz farklılığı göstermek üzere, birlikte giriştikleri zorlu bir çalışmanın sonucu olarak doğmuştur.

Marksizmin kuruluşunun ilk yapıtaşları bu çalışma sırasında temele konmuş; materyalist tarih teorisinin ilk ve en geniş açıklaması da burada gerçekleştirilmiştir. 1844 ve 1845 yıllarında Marx’ın ve Engels’in ayrı ayrı sürdürdükleri çalışmalar sırasında ve “Alman İdeolojisi”nden kısa bir süre önce yine bazı bölümlerini birlikte kaleme aldıkları “Kutsal Aile”de, tarihsel materya­lizme giden yolu önemli ölçüde açmışlardır. Lenin’in saptamasıyla, “Hegelci felsefeden gelerek sosyalizme ulaştıkları” aşama burada gerçekleşmiştir.

Alman İdeolojisi ise, artık “Komünist Parti Manifestosu”nu kaleme alacakları olgunluğa ulaş­tıkları düşünsel birikimi ve teorik bütünleşmeyi ifade etmektedir. Bu bakımdan eser, Marx ve Engels’in eski felsefi görüşleriyle hesaplaşmalarının son noktasıdır.

Ne var ki çalışmanın kaderi, tarihsel materyalizmin kurucusu iki ustanın diğer eserlerinden oldukça farklıdır: Eser, el yazmaları halinde 1932 yılına kadar gün ışığına çıkmayı beklemiştir. Bununla birlikte, Alman İdeolojisi’nin tam metni bugüne dek çok az dilde yayımlanmıştır. Eserin bu tam metni, Türkçeye kazandırılırken Marksizm-Leninizm Enstitüsü tarafından hazırlanan Al­manca ve İngilizce basımlarından yararlanılmıştır.

Karl Heinrich marx 19. yüzyılda yaşamış filozof, politik ekonomist ve devrimci. Komünizmin kuramsal kurucusudur. Birçok politik ve sosyal konuda fikri olmakla beraber, en çok Manifesto´nun (1848) giriş cümlesinde özetlediği tarih analiziyle tanınır: ´´Şimdiyekadar ki bütün toplumların tarihi, sınıf savaşımları tarihidir.´´ Marx, bütün sınıflı toplumlarda olduğu gibi kapitalizmin de kendini yok etmeye yol açacak içsel dinamikler barındırdığına inanırdı; onun düşüncesine göre, nasıl ki kapitalizm eskimiş feodalizmin yerini aldıysa, sınıfsız bir toplum olan komünizm de ´´devletin proletaryanın devrimci diktatörlüğünden başka bir şey olmadığı´´ siyasal geçiş sürecinden sonra onun yerini alacaktır. 

Marx yaşadığı dönemde dünya çapında ünlü bir isim sayılmasa da, ölümünden kısa bir süre sonra düşünceleri dünya işçi hareketine yön vermiştir. Marksist Bolşeviklerin Rusya´da Ekim Devrimi´ni gerçekleştirmesi bunun en büyük örneğidir.

Engels, Karl Marx´la beraber, Komünist manifesto´yu yazarak komünist kuramın geliştirilmesinde önemli bir rol almıştır. karl Marx hayatını kaybettikten sonra Marx´ın en önemli eseri Das Kapital´in son iki cildini tamamlamıştır.

“Avrupa’da bir heyûla dolanıyor – komünizm heyûlası.” “Bütün ülkelerin proleterleri, birleşin!”
Komünist Manifesto’nun ilk ve özellikle son cümleleri, yüz yetmiş yıldır, bu kısa metni hiç okumamış olanların bile kulağına çalınmış olmalıdır. Ki, bütün dünyada modern zamanların en fazla okunan, en fazla yayımlanan ve en fazla yasaklanan, kovuşturulan metinlerinden birinden söz ediyoruz. Siyasi etkisi yanında, diliyle, belâgatiyle, “havasıyla” da, modern zamanların temel metinlerinden biri olduğu kuşkusuzdur.

Marx ve Engels’in, yüz yetmiş yıl önce kurulan enternasyonal Komünist Parti’nin ana ilkelerini ve programının genel çerçevesini ortaya koymak üzere kaleme aldıkları Manifesto, adı üstünde, modern komünist fikriyatın temel metni kabul edilir. Marx ve Engels’in en kolay okunur metinleridir. Somut tarihsel göndermelerinin, pratik savlarının ötesinde tarihe, topluma, ekonomiye, insana, insanlığa bakış için bir mercek sunar.

Marx ve Engels’in yeni basımlarına düştükleri şerhler, bu kısa metnin, bizzat yazarlarınca, işlenmeye açık bir cevher olarak düşünüldüğünü gösterir. Yine bu şerhlerde, sosyalizmle komünizm arasındaki bağ ve farklara da değinilmiştir.

Dünyayı değiştirme azmiyle, bu azmin bir parçası olan dünyayı anlama tutkusuyla yazılmış olan Komünist Parti Manifestosu, bizzat o azmin ve o tutkunun tarihî timsallerindendir. Bu, onun ufkunu, münferit komünist parti ve hareketlerin de ötesine taşır.