Karl Marx Eserleri Katkıda Bulunduğu Ürünler 

Karl Marx ve Friedrich Engels’in Feuerbach Üzerine Tezler, Alman Köylü Savaşı, Kapital, Anti-Dührıng ve mektuplarından seçmeleri içeren Din Üzerine eserini Murat Belge çevirisi ile sunuyoruz.

“Dini insan yapar, din insanı yapmaz. Başka bir söyleyişle din, henüz kendini bulamayan ya da kendini yeniden kaybetmiş olan insanın kendinin bilincinde olması ve kendini duymasıdır...

Dini sıkıntı, hem gerçek sıkıntının dile getirilişi, hem de gerçek sıkıntıya karşı bir başkaldırmadır. Ezilen yaratığın iç geçirmesidir din, taş yürekli bir dünyanın yüreğidir, tıpkı ruhsuz bir konumun (situation) ruhu olduğu gibi...

Halkın gerçek mutluluğu için, halkın aldatmaca mutluluğunun aşılması gerekir. Halkın durumuyla ilintili aldatmacalardan vazgeçme gereği, aldatmacalara dayanan bir durumdan vazgeçme gereği demektir...”

- Karl Marx

“Marx et Engels, étaient des jeunes gens âgés respectivement de 29 et de 27 ans quand ils écrivent le Manifeste. C'était une période très noire de réaction, pendant laquelle la classe ouvrière semblait vaincue et immobile. Les auteurs du Manifes¬te se trouvaient en exil à Bruxelles, réfugiés politiques fuyant le régime réactionnaire du Roi de Prusse. Malgré cela, quand le Manifeste sortit pour la première fois en 1848, la révolution avait éclaté en France et quelques mois plus tard à peine elle s'étendait à toute l'Europe.”
-Alan Woods

Çalkantılarla dolu 19. yüzyılın en önemli olaylarından birisi hiç kuşkusuz Amerikan İç Savaşı’dır. 1861-1865 yılları arasında gerçekleşen bu savaş tarihçiler tarafından Birleşik Devletler tarihinin kırılma noktası olarak kabul edilmektedir. Birleşik Devletler nüfusunun % 2’sinin hayatını kaybettiği “modern tarihin ilk büyük savaşı”nı çok yakından takip eden Karl Marx gazete yazılarıyla bu savaşa dair görüşlerini paylaşmıştır. Marx ayrıca Friedrich Engels ile mektup vasıtasıyla haberleşerek İç Savaş hakkında sürekli görüş alışverişinde bulunmuş, yöneticilerinden biri olduğu Uluslararası İşçi Birliği’nde konunun işçi sınıfının uluslararası hareketi açısından ne anlama geldiğini tartışmıştır.

Söz konusu yazı ve mektupların seçkisinden oluşan elinizdeki çalışma, Türkçede bu temalı ilk Marx kitabıdır. Hem Amerikan İç Savaşı’nı merak eden okuyucular hem de akademik alandaki araştırmacılar açısından bir kaynak olmayı başarabildiği oranda bu kitap amacına ulaşmış olacaktır.

Felsefe, tarih ve politik ekonomi alanlarında yaptığı çalışmalar dünyamız üzerinde silinmeyen izler bırakmış olan Karl Marx’ın matematik üzerine tuttuğu notlar elinizdeki kitap vasıtasıyla yeniden Türkiyeli okuyucularla buluşuyor. “Matematiksel ElYazmaları”nın sadece matematikçiler ya da matematik bölümü öğrencilerine değil, matematiği seven, türev ve integral hesabı bilen herkese ilginç geleceğinden eminiz. Büyük bir filozofun, bir sosyal kuramcının matematiğe bakışını, kendi felsefi sistemini matematiğe nasıl uyguladığını görmek açısından bu notların çok değerli olduklarını düşünüyoruz. Eseri Türkçeye kazandırmış olan Öner Ünalan’ın anısı önünde bu vesileyle bir kez daha saygıyla eğiliyoruz.

"Proleterlerin zincirlerinden

başka kaybedecek hiçbir şeyleri yok.

Oysa kazanacakları bir dünya var.

Tüm ülkelerin işçileri, birleşin!"

Komünist Manifesto, Komünizmin hedeflerini ve bu hareketin altında yatan teoriyi açıklamaya yönelik bir girişimi yansıtmaktadır. Sınıf mücadelelerinin ya da bir sınıfın diğerince sömürülmesinin, tüm tarihsel gelişmelerin ardındaki itici güç olduğunu savunmaktadır.

Proleter, oğullarından başka bir malı olmayan insanları tanımlamak için kullanılan aşağılayıcı bir ifade iken, Karl Marx'tan sonra işçi sınıfını tanımlamak için kullanılan sosyolojik bir terim halini almıştır. Burjuva ise sosyal statüsünü ve gücünü, eğitiminden, işveren konumundan ve zenginliğinden alan kentli kişileri tarif etmek için kullanılmıştır.

Komünist Manifesto, bu zamana kadar dünya üzerinde sermaye düzenini yıkmaya çalışan devrimci mücadelelerin ilham kaynağı olmuştur. Hemen her dile çevrilen Komünist Manifesto, ekonomi, politika ve sosyoloji konularında dünya tarihini en fazla etkileyen metinlerden biri olmuştur.

1848’de Avrupa’yı sarsan devrimler dalgasının hemen arifesinde yirmi üç sayfalık bir broşür olarak yayınlanan Komünist Manifesto o günden bugüne İncil’den sonra en çok basılan ikinci kitaptır. Platon’un Devlet’i, Machiavelli’nin Hükümdar’ı, Hobbes’un Laviathan’ı ve Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi gibi bir siyaset klasiği, bir başyapıt olan bu kitap, ilk çıktığı günden bugüne kadar insanlık tarihine damgasını silinmez biçimde vurmuş olan bir siyasal hareketin en özlü, en etkileyici belgesidir.

Dünyanın belli başlı tüm dillerine çevrilmiş olan bu eserin yeni bir Türkçe çevirisini Marx’ın doğumunun 200. yılında okurlarımıza sunuyoruz.

Karl Marx ve Friedrich Engels’in Komünistler Birliği’nin programı olarak kaleme aldıkları Komünist Manifesto, Şubat 1848’de, tüm Avrupa’nın devrimci ayaklanmalarla çalkalandığı bir dönemde, Londra’nın küçük bir basımevinde basıldı. Bilimsel sosyalizmin kitlesel siyaset sahnesine çıkışının ilk ciddi işareti olan Komünist Manifesto, yayımlandığı günden bu yana en çok okunan ve en çok tartışılan toplumsal ve siyasal metinlerden biri olmakla kalmadı, tarihteki bütün sosyalist ve komünist partilerin programlarının temelini oluşturdu; dünyanın ve milyonlarca insanın yaşamının değişmesinde belirleyici bir rol oynadı. Modern çağda başka hiçbir siyasal hareket, döneminin toplumsal, ekonomik ve sınıfsal koşullarını kavrayışındaki derinlik, çözümleyişindeki gözüpeklik ve üslubunun gücü bakımından, Manifesto’yla kıyaslanabilecek bir metin ortaya çıkaramadı.

Bugün Marksist hareketin temel belgesi ve devrimci bir klasik sayılan Komünist Manifesto’yu, Marx ve Engels’in daha sonraki basımlara yazdıkları önsözler eşliğinde ve eserin Türkiye serüvenine ışık tutan bir önsözle sunuyoruz.

Komünist Parti Manifestosu; şimdi Kürtçe olarak okurlarıyla!

Komünistler her yerde, mevcut toplumsal ve siyasal koşulları hedef alan her devrimci hareketi destekler.

Komünistler nihayet her yerde bütün ülkelerin demokratik partilerin bağını ve iletişimini sağlamaya çalışır.

Komünistler, görüşlerini ve niyetlerini gizlemeyi zül sayar. Amaçlarına an­cak şimdiye kadarki tüm toplum düzeninin zorla devrilmesiyle ulaşılabi­leceğini açıkça beyan ederler. Varsın egemen sınıflar bir komünist devrim ürküntüsüyle tir tir titresin. Proleterlerin onda zincirlerinden başka kaybe­decek bir şeyi yoktur. Kazanacakları bir dünya vardır.

Bütün dünyanın proleterleri birleşin!

“Xeyaletetek li Ewropayê digere: Xeyaleta Komunîzmê. Hemû desthilat­darên Ewropaya kevn –Papa û Çar, Metternîck û Guîzat, Radîkalên Fransiz û sîxurên polîsên Alman-di navbera xwe de tifaqeke pîroz çêkirin, da ku vê spêleyê biqewitînin.

Ma partiyeke muxalîf heye ku ji aliyê dijberên xwe yên desthilatdar ve wekî komunîst nehatibe tawanbar kirin? Û partiyeke muxalîf heye ku wê mora komunîstiyê hem ji partiyên dijber ên ji xwe zêdetir pêşketî re hem jî ji neyarên xwe yên paşverû re bi berepaş ve nepekandibe?

Ji vê rastiyê du encam derdikevin holê:
1. Komunîzm ji niha ve ji aliyê hemû desthiladarên Ewropayê ve wekî hê­zekê tê pejirandin.
2. Êdî wextê wê yekê ye ku divê komunîst dîtin, raman, armanc û dilxwe­ziyên xwe li ber hemû cîhanê bi awayekî aşkere biweşînin bi manîfestoyeke partiya xwe bersiva vê çîroka spêleya Komunîzmê bidin.“

Komünist Manifesto yirminci yüzyılın çehresini tanınmayacak ölçüde değiştirerek milyonlara devrim ilhamı verdiği gibi, hala sayısız insanın yaşamına yön veren siyasi sistemlerin de temelini attı. Manifesto günümüzde de sınıf ve kapitalizm üzerine hararetli tartışmaların temel dayanak noktası olmayı sürdürüyor.

“Hakim sınıflar komünist devrimin önünde titremelidirler. Neticede proleterlerin zincirlerinden başka kaybedecekleri bir şey yoktur. Ancak kazanacakları bir dünya vardır.

Bütün ülkelerin proleterleri, Birleşin!”

Komünist Manifesto | Karl Marx & Friedrich Engels

Tarih boyunca bazı kitaplar dünyayı değiştirdi. Bununla kalmayıp; bizleri ve birbirimizi görme biçimimizi etkiledi. O kitaplar ki tartışmalara, muhalif fikirlere, savaş ve devrimlere esin kaynağı oldular. Aydınlattılar, harekete geçirdiler, kışkırttılar, teselli ettiler. Yaşamımızı zenginleştirdiler ve bizleri ayrı ayrı kendi yaşamlarımızı sorgulamaya yönelttiler. Şimdi Kafka Kitap sizlere uygarlığı sarsan, insanlık tarihine yön veren ve kendimizi keşfetmemize yardım eden fikirleriyle; büyük düşünürlerin, çığır açanların, radikallerin ve ileriyi görenlerin eserlerini sunuyor.

Karl Marx ve Friedrich Engels’in Komünistler Birliği’nin programı olarak kaleme aldıkları Komünist Manifesto, 1848 Şubat’ında, tüm Avrupa’nın devrimci ayaklanmalarla çalkalandığı bir dönemde, Londra’nın küçük bir basımevinde basıldı. Bilimsel sosyalizmin kitlesel siyaset sahnesine çıkışının ilk ciddi işareti olan Komünist Manifesto, yayımlandığı günden bu yana en çok okunan ve en çok tartışılan toplumsal ve siyasal metinlerden biri olmakla kalmadı, tarihteki bütün sosyalist ve komünist partilerin programlarının temelini oluşturdu; dünyanın ve milyonlarca insanın yaşamının değişmesinde belirleyici bir rol oynadı. Modern çağda başka hiçbir siyasal hareket, döneminin toplumsal, ekonomik ve sınıfsal koşullarını kavrayışındaki derinlik, çözümleyişindeki gözüpeklik ve üslubunun gücü bakımından, Manifesto’yla kıyaslanabilecek bir metin ortaya çıkaramadı.

Bugün Marksist hareketin temel belgesi ve devrimci bir klasik sayılan Komünist Manifesto’yu, Marx ve Engels’in daha sonraki basımlara yazdıkları önsözler eşliğinde ve eserin Türkiye serüvenine ışık tutan bir önsözle sunuyoruz.

Türkiye'den 20 çağdaş fotoğrafçı Can Klasikleri’nin bu özel dizisi için 20 kitabın kapak fotoğrafını özgün yorumlarıyla hazırladı.

Marx, bugün bile tümden ortadan kalkmamıs olan bir toplumbilim okulunun eleştirisini yapmaktadır, "Toplumu tek bir konu olarak düşünmek, onu yanlış ele almak, spekülatif olarak ele almak olur." Marx'a göre toplum, bireylerarası ilişkileri ve etkileşimleri anlatır. O'na göre bu karşılıklı etkileşimlerin en önemlileri, maddi üretim alaranda yer alanların, ya da başka bir deyişle insan emeğinin toplumsal sürecidir. "Ulaştığımız sonuç üretim, dağılım, değişim ve tüketimin birbirinin aynı oldukları değil, ama hepsinin bir bütünün öğeleri, bir birliğin ayrımları olduğu sonucudur. Üretim üstün yeri tutar... Süreç üretim noktasından sürekli olarak yeniden başlar... ama değişik öğeler arasında karşılıklı etkileşme vardır. Bu her organik bütünde böyledir."

Komünistler her yerde, mevcut toplumsal ve siyasal koşulları hedef alan her devrimci hareketi destekler.

Tüm bu hareketler içerisinde, hangi az veya çok gelişmiş biçimi almış olur­sa olsun, mülkiyet sorununu, hareketin temel sorunu olarak öne çıkarırlar.

Komünistler nihayet her yerde bütün ülkelerin demokratik partilerin bağını ve iletişimini sağlamaya çalışır.

Komünistler, görüşlerini ve niyetlerini gizlemeyi zül sayar. Amaçlarına an­cak şimdiye kadarki tüm toplum düzeninin zorla devrilmesiyle ulaşılabi­leceğini açıkça beyan ederler. Varsın egemen sınıflar bir komünist devrim ürküntüsüyle tir tir titresin. Proleterlerin onda zincirlerinden başka kaybe­decek bir şeyi yoktur. Kazanacakları bir dünya vardır.
Bütün dünyanın proleterleri birleşin!

„Ein Gespenst geht um in Europa das Gespenst des Kommunismus.“

„Die Kommunisten verschmähen es, ihre Ansichten und Absichten zu verheimlichen. Sie erklären es offen, daß ihre Zwecke nur erreicht werden können durch den gewaltsamen Umsturz aller bisherigen Gesellschaftsordnung. Mögen die herrschenden Klassen vor einer kommunistischen Revolution zittern. Die Proletarier haben nichts in ihr zu verlieren als ihre Ketten.Sie haben eine Welt zu gewinnen.

Proletarier Aller Länder, Vereinigt Euch!“

blication was planned to coincide with the first revolutions in France we can only surmise. However what we do know is that both Marx and Engels were commissioned to compile the Communist Party Manifesto at the Second Congress of the Communist League which met between November and December 1847.

The Manifesto is split into four sections but the overall aim of the book is an attempt to explain the ideologies and goals of the Communist party. Marx and Engels argue that it is "the history of class struggles" that are the driving force of history.

“A spectre is haunting Europe the spectre of Communism.”

“Workıng Men Of All Countries, Unite!”

“Alman İdeolojisi”, Marx ve Engels’in kendi görüş açılarıyla “Alman felsefesinin ideolojik bütün tarzları” arasındaki uzlaşmaz farklılığı göstermek üzere, birlikte giriştikleri zorlu bir çalışmanın sonucu olarak doğmuştur.

Marksizmin kuruluşunun ilk yapıtaşları bu çalışma sırasında temele konmuş; materyalist tarih teorisinin ilk ve en geniş açıklaması da burada gerçekleştirilmiştir. 1844 ve 1845 yıllarında Marx’ın ve Engels’in ayrı ayrı sürdürdükleri çalışmalar sırasında ve “Alman İdeolojisi”nden kısa bir süre önce yine bazı bölümlerini birlikte kaleme aldıkları “Kutsal Aile”de, tarihsel materya­lizme giden yolu önemli ölçüde açmışlardır. Lenin’in saptamasıyla, “Hegelci felsefeden gelerek sosyalizme ulaştıkları” aşama burada gerçekleşmiştir.

Alman İdeolojisi ise, artık “Komünist Parti Manifestosu”nu kaleme alacakları olgunluğa ulaş­tıkları düşünsel birikimi ve teorik bütünleşmeyi ifade etmektedir. Bu bakımdan eser, Marx ve Engels’in eski felsefi görüşleriyle hesaplaşmalarının son noktasıdır.

Ne var ki çalışmanın kaderi, tarihsel materyalizmin kurucusu iki ustanın diğer eserlerinden oldukça farklıdır: Eser, el yazmaları halinde 1932 yılına kadar gün ışığına çıkmayı beklemiştir. Bununla birlikte, Alman İdeolojisi’nin tam metni bugüne dek çok az dilde yayımlanmıştır. Eserin bu tam metni, Türkçeye kazandırılırken Marksizm-Leninizm Enstitüsü tarafından hazırlanan Al­manca ve İngilizce basımlarından yararlanılmıştır.

“İktisat, ‘emek’ olarak adlandırdığı metanın fiyatı da dahil, tüm metaların fiyatlarının sürekli değişmesi, fiyatların sıklıkla metanın kendisinin üretimiyle hiçbir ilgisi olmayan son derece çeşitli koşulun etkisiyle yükselip düşmesi olgusuyla yüz yüze kalır; bu da fiyatların genelde, tamamen tesadüfen belirlendiği izlenimini verir. Bu yüzden, bir bilim olarak yola çıktığı anda iktisadın ilk görevlerinden biri, görünüşte meta fiyatlarını belirleyen bu tesadüfün altında yatan ve gerçekte bu tesadüfü belirleyen yasayı aramaktı.

İktisat, durmadan, kah yukarı kah aşağı dalgalanıp oynayan meta fiyatları arasında, bu oynamalarla dalgalanmaların etrafında gerçekleştiği sabit merkez noktayı bulmaya çalıştı. Kısacası, meta fiyatlarını düzenleyen, tüm fiyat oynamalarını açıklayacak ve onlara dayanak oluşturacak yasa olarak meta değerini bulmak için, meta fiyatlarından hareket ettiler.”

-Friedrich Engels