Kurtul Gülenç Eserleri Katkıda Bulunduğu Ürünler 

“Elinizdeki kitapta derlenen makalelerin odak noktası, Marx’tan başlayıp, Marksist düşüncenin temellerini oluşturan klasiklere dair kapsamlı okumaların birer sonucu olarak, ayrıntılı serimlemeler ve yeni katkılar sunabilmektir. Böylesi bir odak noktası belirlemenin temel nedeni, klasiklerin yeniden okunarak, hem metinlerin sunduğu çerçevede temellerin kuvvetlendirilebileceği, hem de hermeneutik sınırlar içinde yeni adımlar atılabileceği fikridir. Bu fikri içeren çabaların özellikle Marksist teorinin günümüzde yaşamış olduğu bunalımı anlamaya ve hem bu bunalımı tetikleyen hem de bu bunalımın yaratmış olduğu problemleri mercek altına almaya büyük katkı sunacaklarını düşünüyoruz.”

- Karl Marx’ta Yabancılaşma, Meta Fetişizmi ve Şeyleşme Kavramları
- Din Halkın Afyonu mudur? Karl Marx’ta Din, İdeoloji ve Eleştiri
- Adorno’nun Marksizmi ve Temel Kavramları
- Post-Marksist Siyaset Anlayışı ve Eleştiriler

İnsanların temel haklarını göz ardı eden bir sistemin ahlakı var mıdır?

Marx için kapitalist toplumda burjuva sınıfı ve işçi sınıfı olmak üzere iki temel sınıf vardır.

İki sınıfın çıkarları, arzuları ve ilgileri farklı olduğundan bu sınıfların ahlaki sistemleri, inançları ve değer yargıları da farklı olabilir.

Kapitalist sistemde yaşayanlar arasında gerçekleşen değiş tokuş burjuva sınıfı açısından son derece adilken, işçi sınıfı açısından hiç de adil değildir.

Eğer ahlakın kaynağında maddi koşullar ve ekonomik düzenlemeler var ise, Marx’a göre evrensel ahlak yasalarından, mutlak değerlerden, ezeli-ebedi ahlak sistemlerinden söz etmek olanaksızdır.

Marksizmde Ahlak Tartışmaları belirli bir geleneğin ahlaka ilişkin fikirlerinin tartışılmasını, etik ve siyaset felsefesiyle bağlantılı olarak felsefi bakışın derinleştirilmesini amaçlamaktadır.

Marx’ın kapitalizm eleştirisi ahlaki bir eleştiri midir?

Eğer öyleyse, eleştirinin ahlaki boyutu ile Marx’ın sosyal bilimsel sistemi bir arada, uyum içinde nasıl yürümüştür? Başka bir ifadeyle, Marx’ın bilimsel sistemiyle uyumlu bir ahlak teorisinden söz edilebilir mi? Eğer söz edilebilirse, bu teorinin temel bileşenleri ve kavram öbekleri (örn. adalet, eşitlik, mutluluk, özgürlük vb.) neler olabilir?

Kapitalizm, insanların temel haklarını göz ardı ettiği için mi aşılmalıdır, yoksa insani özgürleşmenin asla tam anlamıyla yaşanamayacağı bir sistem olduğu için mi?

Post-kapitalist toplum tasarımı hakkaniyet ilkesine mi dayanmaktadır? Bu tasarımın inşasında özgürlük kavramının yeri ve önemi nedir?

Marksizmde Ahlak Tartışmaları isimli bu kitapta bu ve benzeri sorulara yanıt aranmaktadır. Böylelikle bir yandan Marx’ın kendi metinlerinin çağdaş düşünürlerce hangi argümanlar aracılığıyla değerlendirildiği gösterilmekte, diğer yandan günümüzde felsefenin keyfilikten sıyrılarak “iyi yaşam” talebinin yeniden canlandırılmasının ve bu çerçevede çağımızdaki problemlere etik ve politik düzeyde ışık tutabilmenin olanağı açığa çıkarılmaya çalışılmaktadır.

Vita contemplativa'dan, yani seyirci yaşamdan vita activa'ya, etkin yaşama geçiş diye nitelenen modern bilim, insanın doğaya egemenliğini ilan ettiği büyük bir altüst oluşla gerçekleşti. Seyir büyük ölçüde theoria'yı içeriyor, insan içerisinde yaşadığı doğayı onun parçası olarak ya da içinde yer aldığı bir bütün olarak kavramaya çalışıyordu. Modern bilim bu ilişkiyi tersine çevirdi. Akıl ratio'yu sayıya, ölçüye ve mantıksal ilişkiye indirgeyerek, doğayı dışarıdan kendisine baktığı, kendi dışında, kendisinden başka bir nesne haline getirdi: Bir bilgi ve bilme nesnesi. Doğa böylece aklın bir türlü ulaşamadığı, içeriden kavrayamadığı, ama ulaşamadığı ölçüde egemen olduğu, egemen olduğu ölçüde de tüketip yok ettiği bir nesneye dönüştü. Bu başkalık, bu tahakküm edici dışarıdan bakış, bu yok edici ikilik sadece doğaya yönelik değildi. İnsana, topluma, giderek bireye bakışı belirleyen de bunlar oldu. Toplum akıl aracılığıyla kurulan, onunla düzenlenen bir şeydi artık. "İyi yaşam" gerçekleştirilmesi gereken bir projeydi. Doğa nasıl dışarıdan kavranıyor ve ancak egemen olunarak bilinebiliyorsa, toplum da ancak böyle bilinebilirdi. Bilmek yapmakla eşanlamlı olmuştu. İyi yaşamın ne olduğunu bilen onu yapma, kurma, gerçekleştime hakkına da sahipti. Kurtul Gülenç'in Frankfurt Okulu adlı kitabı işte böyle bir bilim ve toplum anlayışına yöneltilmiş en köklü eleştirilerden birini ele alıyor. Frankfurt Okulu'nun "eleştirel kuramının" daha çok Max Horkheimer'ın yazıları üzerinden değerlendirildiği bu kitap, çevrenin görüşlerini ana çizgileriyle göstermekle kalmıyor, çağdaş sosyal bilimler felsefesinin problemlerine ilişkin metodolojik, felsefi ve politik düzlemlerde yeni öneriler de sunuyor.

Her şeyi biz belirleyebilir miyiz?

Başkaları bizi kısıtlar mı?

Herkes özgür olabilir mi?

Neden özgür olmak istiyoruz?

Felsefe Dedektifimiz Pelin ile özgürlüğün anlamını ve sınırlarını keşfedeceğiz.

Mutluluk tarif edilebilir mi?

Mutluluğu anlamak için mutsuzluğu bilmeli miyiz?

İnsan tek başına mutlu olabilir mi?

İnsan mutlu olmak için mi yaşar?

Felsefe Dedektifimiz Emre ile mutluluğun o çok meşhur anahtarını arıyoruz.

Sevgisiz yaşayabilir miyiz?

Neleri severiz?

Sevgimizi nasıl gösteririz?

Sevgimizin bedeli var mıdır?

Felsefe Dedektifimiz Onur'un sevgi dolu kalbine takılarak bu soruların cevaplarını birer birer bulacağız.

Nasıl doğru düşünürüz?

İki yanlış bir doğru eder mi?

Bir şeyi doğru yapan nedir?

Felsefe Dedektifimiz Defne ile doğrular ve yanlışlar üzerine bir araştırma yapıp neden-sonuç ilişkisini daha rahat anlayacağız.

Canlı olmak ne demektir? Bizi hayvanlardan ne ayırır?

Çevremiz kişiliğimizi nasıl etkiler?

Anılarımızın önemi nedir?

İnsan olmanın ne demek olduğunu Felsefe Dedektifimiz Can ile günlük hayattan basit örnekler eşliğinde inceliyoruz.

"Katı olan her şeyin buharlaştığı" bir dönemden "hiçbir şeyin katılaşmaya dahi fırsat bulamadığı" bir döneme girdik. Toplumsal, kültürel ve teknolojik değişim öyle bir hıza ulaştı ki üretilen bir alet daha dolaşıma girmeden "temel niteliklerini" yitirme tehlikesi ile karşılaşıyor; tüketim nesnesi olduktan kısa bir süre sonra da demode oluyor.

Kuşkusuz fikir dünyası da bu hızdan nasibini almış durumda. Tıpkı aletler gibi düşünceler de veya kavramlar da diyebiliriz hızla tüketildikten sonra kendi düşünceler tarihi bahçesine gömülüyor. Tüketim dünyasının yaratmış olduğu (ve neo-liberal tekno kapitalist nesneleştirme kiplerinin sonucu olarak ortaya çıkan) ilişkilerin veya başka bir ifadeyle söylersek, "büyüsü bozulan dünya" tarihinin çöplüğüne atılmış (ya da tüketim nesnesi olduktan sonra hiçbir ayrım gözetilmeden üst üste yığılmış) fikirler katmanının bize bıraktığı en önemli sorunlardan biri geleceğe ilişkin bir belirsizlik halidir.

İnsan tarihinin bu en hızlı çağının kendi içinde ve tuhaf bir şekilde son derece belirsiz bir gelecek tasarımı barındırdığı öne sürülebilir. Açıkçası hiçbir şeyi umursamayan, muazzam bir belirsizlik hali barındıran ve geleceğe doğru savrulan bir şimdi anı yaşamaktayız. Geçmişi müthiş bir kayıtsızlıkla karşılayan, geçmişten geleceğe hiçbir gelenek ya da öğe taşımak istemeyen bir an bu.

İşte bu yüzden her kültürel öğenin kolayca birbirinin yerine ikame edildiği, her söylemin anında değiştirilebildiği, tüm mevcut gelenekler ve bu geleneklere ilişkin bireysel kolektif belleklerin silindiği ve her pozitif kurucu anlatının altının oyulduğu bir "post" dönemde geleceğe ilişkin bir pozitif ütopya üretmek neredeyse imkânsızlaştı. Nihilizm teriminin kifayetsiz kaldığı günümüzde "denetim ve öngörülebilirlik hissinden mahrum kalan bir halde böyle bir hızda ilerleyen bizler, geçmişi de geleceği de hayret ve endişeyle karşılıyoruz."