Denebilir ki Kars, benim için sadece ailemin memleketi değil; küçük yaşlardan itibaren yaşama kültürü’mü belirleyen bir okul gibiydi. Kavga etmeden tartışmak, insanları kırmadan eleştirmek; yanlışınızı sinirlenmeden görebilmek, doğrumuzu böbürlenmeden sürdürebilmek ve Anamın bilge deyişiyle, herne olursak olalım özümüzü yitirmemek. Bütün bunları gözeterek yaşamayı birazcık olsun becerebiliyorsam, Kars’ın kazanımlarıdır. Beceremiyorsam, öğrenememişim demektir. Kafkasya ve Anadolu buluşmasındaki hemen tüm kültürlerden insanların, ülkelerin bu en uzak köşesindeki en yoksul ortamlarda paylaştıkları yazgı ve gönül birliği’ni kuşaktan kuşağa yaşattıkları Kars, sevenlerine başka ne verebilirdi ki. İşte bu zarif ve alçakgönüllü öğretmenime, yıllar sonra ne kadar becerim varsa tümünü adayarak teşekkür edebilmek için, meğer Naif Alibeyoğlu’nun Belediye Başkanı olması ve haydi artık demesi gerekiyormuş. 2000’lere girerken Kars’la yeniden kucaklaşmamı ve sürekli derinleşen özlemimi hizmet ederek gidermemi sağlayan o içtenlikli çağrı, bu kitabı da yaratan yeni coşkuları, soluk soluğa çalışmaları, dur durak bilmeyen arayışları ve umut dolu yeni sevdaları başlattı. Sonunda bir de baktık ki bir kentin kader’i meğer değişmez değilmiş.
Nasıl mı?
Yanıtı da işte bu kitapta.
İstanbul’da yaşanagelen gecekondulaşma ve yapılaşma, bir kent sorunu olmaktan çoktan çıktı; doğrudan doğruya "kalkınmayı ve gelişmeyi" de etkileyen güçlü bir yeni sektör konumuna geldi. Öyle bir sektör ki artık geleceğini güvence altına almak isteyen hemen herkes, dahası yine her yatırımcı ve hatta ülke sanayisinde söz sahibi olan büyük iş çevreleri, ekonomik kurtuluşları için kentsel yağmaya bel bağlamış durumdalar. Bu yağmanın en yüksek kazançlara ve üstelik vergisiz, denetimsiz bir kar birikimine olanak sağlayan yatırım cenneti ise yine İstanbul.
Bu nedenle elinizdeki kitapla derlediğimiz iki dosyadan "gecekondulaşma" ile ilgili olanı, özellikle kısa adı HABITAT olan 1996’nın Haziran ayında 184 ülkeden yaklaşık 30 bin kişinin katılımıyla toplanacak 20. yüzyılın bu son büyük uluslararası buluşmasına ev sahipliği yapmaya hazırlanırken, artık açıkça bir "yasa dışı kentleşme" niteliği kazanan kaçak yapılaşmanın da kıskacında kıvranıyor.
İkinci dosyamız ise, 27 Mart 1994 yerel seçimlerini kazanan Refah Partili belediye başkanlarının, kendilerini "şehremini" ilan etmeleri üzerine hazırlandı.
Kentsel yağma, olağanüstü rantları ve bu rantların denetimini gendeme getirdikçe, belediyelerin gücü ve "yetkileri" daha bir önem kazandı. O kadar ki, yine özellikle İstanbul için artık belediye denince kimsenin aklına "halkın demokratik yönetimi" gelmiyor. Belediye Meclisindeki komisyon seçimlerinde, örneğin kltür, sanat, sosyal hizmetler ya da çevre gibi konularda görev yapacak üye zor bulunurken, özellikle "imar komisyonlarında" gözlenen yığılmalar, yerel yönetim erkine "hangi amaçla" sahip olunmak istediğini de açığa seriyor.
Belediyeler dosyamız, İstanbul için Fatih Sultan Mehmet döneminden bu yana belde hizmetinin ve bu hizmetin örgütlenme şekillerinin ilginç serüvenini içeriyor. Cumhuriyet dönemiyle birlikte günümüze dek uzanan belediyeciliğin ise özellikle kentleşme ve demokratikleşme açısından genel bir irdelenmesini, yine dosyamızda bulabileceksiniz...
Bir zamanlar (30-40 yıl önce) köyden kente göçün simgesi olan, göçenlerin ağzında düşmeyen bir deyim vardı; "İstanbul’un taşı toğrağı altındır."
Bu deyimin içeriğinde bir insan sıcaklığı, iş, aş ve umut vardı. Oysa bugün "İstanbul’un taşı toprağı yağmalanmıştır"
Bu saplantının odağında ise mafya, kanunsuzluk, açgözlülük, yağma ve karamsarlık var. Ve de herşeye karşın bu korkunç gidişi durdurmaya, kalanları kurtarmaya çalışan bir avuç namuslu, aydın, yurtsever insan ve kuruluşlar var. Bunların öncülerinden birisi de, daha önce İnsan Hakları ve Çevre, Çevremiz de Demokrasi Bekliyor adlı kitaplarını yayımladığımız Oktay Ekinci. Ekinci, özellikle son on yılda korkunç boyutlara ulaşan yağmayı değişik yönleriyle irdeliyor, sorguluyor, belgeliyor. Yerel seçimlere kısa bir süre kala İstanbul gerçeğini bir kez daha sergiliyor. Ayrıca araştırmaya ek olarak yayımladığımız çeşitli tarihlerde İstanbul üzerine yazdığı 18 yazı, kitabı daha da zenginleştiriyor.
Yerel seçimler öncesi tarihe tanıklık eden bu çalışmayı yayımlamakla önemli bir işlevi yerine getirdiğimiz inancındayız.
Daha önce, Çevremiz de Demokrasi Bekliyor. İnsan Hakları ve Çevre, İstanbul’u Sarsan On Yıl, İstanbul Dosyaları adlı, kent ve çevre kültürünün gelişmesine önemli katkıları olan dört kitabını yayımladığımız Oktay Ekinci’nin elinizdeki kitabına yazdığı ‘Önsöz’de değerli bilim adamı Prof. Dr. Emre Kongar şöyle diyor:
"Oktay Ekinci sadece iyi bir mimar, yılmaz bir korumacı değil, gerçek bir Aydınlanmacı’dır da.
Nitekim yıllardır sivil toplum örgütlerinde verdiği savaş O’nun bu aydınlanmacı kişiliğinin yansımasıdır.
Bu kitapta topladığı yazılar, bir yandan toplumsal vurdumduymazlığımızın, öte yandan tüm toplumu saran yozlaşmanın ve rüşvetin tarihsel belgeleri olarak kamuoyuna mal olacaktır.
Oktap Ekinci, yalnız sorunlara işaret etmekle yetinmeyen, onların çözümü için de hem kurumsal hem de uygulamalı çalışmalar, yapan bir düşünürdür.
Bu nedenle bu kitap sadece sorunları belirlemekle kalmayan, bu sorunların çözümü için neler yapılması gerektiğini de anlatan bir yapıt olarak, ülkemize çok yararlı olacaktır.
Bütün sorun Ekinci’nin işaret ettiği çözümleri yaşama geçirebilecek bir toplumsal gücün ve siyasal iradenin seferber edilebilmesinde yatmaktadır.
Bunu da ancak siz okurlar gerçekleştirebilirsiniz!"
