Yaşar Çoruhlu Eserleri Katkıda Bulunduğu Ürünler 

Türk sanat tarihinde, çeşitli sanat eserlerine yansıyan Anka, Simurg, Garuda, ejderha gibi efsanevi; kurt, arslan, kaplan, ayı, yılan gibi yırtıcı ve at, deve, kedi, köpek gibi ehlileştirilmiş hayvanlara dair tasvirlerin sembolizmi üzerine alanında ilk ve tek araştırma olma özelliğini koruyan Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, konusunun kapsamını kozmolojik, mitolojik, astrolojik, dinî ve edebî kaynaklara, eski metinlere, yazıtlara inerek derinleştiren ve ilk defa elinizdeki Ötüken baskısında ilave edilen ikinci cildin de neşriyle, Proto-Türk devrinden MS 14. yüzyıla kadar, tasvir sanatlarımızın önemli bir başlığına dair hacimli ve öncü bir başvuru eseri olmuştur. Eser, içerdiği 200’ün üzerinde çizim ve 400 civarında renkli resimle ele aldığı konuyu görsel açıdan da tamamlayan bir el kitabı olmasının haricinde, çağdaş resim sanatımıza da ilham verecek bir corpus olarak temayüz etmektedir. İslâm Öncesi Türk Sanatı, İslâmi Dönemde Asya Türk Sanatı, Türk Mitolojisi, Orta Asya Türk Resim Sanatı, Türk Sanatında İkonografi gibi başlıklarda uzun yıllar dersler veren ve bu konularda bugün pek çok baskı yapmış temel kitapları kaleme alan Prof. Dr. Yaşar Çoruhlu’nun 30 yılı aşkın çalışmalarının, bilgi ve birikiminin yansıdığı Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi’ni, sanat tarihi literatürümüze mühim bir katkı olmak üzere layık olduğu baskı kalitesiyle okuyucularımıza ulaştırmakla kıvanıyoruz.

İslam öncesi Türk sanatı üzerine hazırlanmış en kapsamlı eserlerden olan Erken Devir Türk Sanatı Orta ve İç Asya'dan Balkanlar'a kadar uzanan geniş coğrafyada varlığını sürdürmüş birçok Türk kültürünün derin bir arkeolojisini okuyucuyla buluşturuyor. Bu sanatın, filizlendiği birçok coğrafyada Hunlar, Akhunlar, Kırgızlar, Oğuzlar başta olmak üzere birçok kültürle birlikte nasıl farklılaştığını, hangi sanatlarla ne kadar etkileşime girdiğini, ne kadar Budist ne kadar Çinli ve Manici olduğunu ortaya koyan Çoruhlu eserini bizzat kendisinin yürüttüğü arkeolojik çalışmalarla daha da zenginleştiriyor. Türk sanatı üzerine yazılmış bir metin olmanın yanı sıra komşu kültürlere taşarak dönemin siyasi, ekonomik koşullarına da temas ediyor.

200'e yakın resim, harita ve çizimle donatılan Erken Devir Türk Sanatı Türk sanatının islamiyete kadar nasıl bir gelişme çizgisi izlediğini araştırarak bu alanda büyük bir boşluğu doldurmaktadır.

Bir ulusu en iyi yansıtan aynalardan biri mitolojidir. Bu aynada o ulusun ve bireylerinin gereksinimleri ve tutkuları, iç dünyalarının zenginliği tüm çıplaklığıyla gözler önüne serilir. Hiç kuşkusuz mitoloji yalnızca manevi dünyayı değil, aynı zamanda dış dünyayla ilişkileri de yansıtır. Gelecekteki düşüncelerin esin kaynağıdır mitler. Din, felsefe, sanat, düşler mitlerin büyülü kazanında pişer. Başka inançlarla etkileşimin sonuçlarını, büyük tarihsel olayların imgelere yansımasını, ölüm doğum gibi temel yaşamsal deneyimlerin insanın kendine ve dünyaya ilişkin tasarımlarında nasıl dalgalandığını, bütün bunları mitolojinin yardımı olmadan asla anlayamazdık.

Yaşar Çoruhlu bu kitapta, tarih boyunca çeşitli isimlerle farklı coğrafyalarda yaşamış Türk uluslarının inançlarını, imgelemlerini, ürettikleri sanat eserlerini birbirleriyle ilişkili olarak ele alıyor; belirli alanlarda daha önce yapılmış çalışmaları birleştirerek, mitlerin simgesel dilini çözmek ve kendimizi biraz daha tanımak için iyi bir fırsat sunuyor.

Bu çalışma, İslamiyetin Orta Asya’da yayılışından önce ve İslamiyetin gelişinden sonra da henüz Müslüman olmamış Türk topluluklarının “kurgan” denilen mezar yapılarını kapsamaktadır. Böylece Proto-Türklerden (Ön Türkler) itibaren kurganların ele alınacağı bu araştırmayla, Türkiye’de ve Dünya bilim çevrelerinde konuya Türkler açısından bakan bütüncül bir yaklaşım ilk kez sergilenmiş olacaktır. Bir kısım Avrupalı araştırmacıların Hind-Avrupa kültürlerinin bir ürünü olarak yaklaştığı bu mezar yapılarının asıl sahiplerinin, Türkler ve diğer bozkır topluluklarının oluşturduğu Bozkır kavimleri olduğu böylece vurgulanmış olacaktır. Öte yandan Türk-İslam mezar yapılarının kaynaklarının aydınlığa çıkarılması bakımından da bu konunun bilim dünyasına sunulmasının faydalı olacağı düşünülmüştür. Araştırmanın aynı zamanda büyük oranda Avrasya kültürünün bir parçası olan Türkiye’deki kurgan yapılarının keşfini hızlandıracağını ve bu konuda çalışacaklara da temel kitap vazifesi göreceğini umuyoruz. Çünkü bu çalışmayla yalnızca Türklerin inşa ettiği kurganlara değinilmemiş, bütün Bozkır bölgesindeki halklarla ilişkiler de ele alınmaya çalışılarak, konunun genel Avrasya kültürü açısından da kavranması sağlanmaya çalışılmıştır. Kitabımızda kurganların mimari özellikleri, yerleşim düzeni ve mezar sembol ve ritüelleri ön plana alınmış, bu konudaki bilgiler kendi yöntem-sınıflandırma anlayışımıza göre derlenmiş ve değerlendirilmiştir. Kurgan mezarları içerisindeki sanat ve arkeoloji ve başka alanların buluntularının önemli örneklerinin neler olduğu ve mezarda bulundukları yerler ifade edilmiştir. Türkiye’de bu konu ve kapsamda kaleme alınmış henüz ilk kitap olması sebebiyle, bu çalışmanın Türk araştırmacı, bilim insanları ve meraklılarına önemli bir kaynak teşkil edeceğini düşünüyoruz.

“Türk Sanatı’nda Hayvan Sembolizmi” konulu bu kitap vaktiyle bir Doktora çalışması olarak kaleme alınmakla birlikte aradan geçen yıllara rağmen değerinden bir şey kaybetmemiş aksine aranan ve yeri doldurulamamış bir çalışma olmuştur. Türkiye’de Türk Sanatı’nda Sembolizm alanında ilk ve tek araştırma vasfına sahip olan bu araştırma, Proto-Türk ve Hun devrinden başlayarak ağırlıklı olarak 14.yüzyıla kadar olan büyük zaman kesitinde, Türk tasvir sanatlarında gizemini koruyan sembolizm konusunu açıklamayı hedeflemektedir.

Gerekli olduğu her yerde eski metinler, yazıtlar ve kaynaklara dayanarak bazen de çeşitli bilimsel araştırmaları da dikkate alarak Türk Sanatı’ndaki belli başlı resimler ve tasvir örnekleri incelenmiş ve böylece konu aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Yalnızca yırtıcı hayvanların ve gerçek dışı hayvanların ele alındığı kitabın bu baskısında, yazar tarafından Doktora çalışmasından sonra ele alınan ve yayınlanan, konuya daha da açıklık getiren yazılar da metne belli oranda eklemlenmiş ve böylece kitap konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgi veren bir temel çalışma haline getirilmiştir.