Yevgeniy İvanoviç Zamyatin Eserleri Katkıda Bulunduğu Ürünler 

“Romantik, yaratıcı, zekâ dolu, güçlü ve güzel bir kitap… Muhtemelen şimdiye dek yazılmış en iyi bilimkurgu romanı.”

- Ursula K. Le Guin

“Zamyatin belli bir ülkeyi değil, sanayi uygarlığının hedeflerini ele alıyor. Bu kitabın konusu aslında Makine, yani insanın düşüncesizce şişesinden çıkardığı ve tekrar şişesine sokamadığı o cin…”

- George Orwell

“Herkesin aklını kaçırması gerekli, en kısa zamanda herkesin delirmesi lazım!”

Yevgeni Zamyatin ütopyaların nasıl tepetaklak olabileceğini fark eden belki de ilk yazar. Orwell, Huxley, Le Guin ve daha birçoğuna ütopyaya farklı, ters bir açıdan bakma ilhamını veren Biz ise “distopya” kelimesinin altını dolduran ve onca yıl sonra bile hakkını vermeye devam eden bir şaheser.

Yaşamın bitmez tükenmez kaosunun dizginlendiği bir gelecek… Bu gelecekte ne özgürlük ne demokrasi ne de birey; sadece matematik ve mantığın hükümranlığı geçerli. Mahremiyetlerini ve cezalandırılma hakkı dışındaki bütün haklarını Tek Devlet ve onun sureti Velinimet’in demir eline teslim eden insanlar ise sadece birer Numara’dan ibaret. Hem numaraların kutsal kitap yerine koydukları Saat Tableti’ne göre yaşadığı bu mutlak iktidarın hem de son devrimin diğer gezegenlere müjdelenmesi için camdan bir uzay aracı inşa edilir. İntegral adındaki bu aracın başmühendisi D-503, öteki gezegenlerdeki ilkel okurlarına Tek Devlet’i anlatmak üzere bir günlük tutmaya başlar.

Hayal gücü denen bir hastalıktan mustarip olduğunu düşünen D-503, kusursuz bildiği denklemde bazı hatalar, mutlak devrimde bazı eksiklikler fark eder. Bu hastalıktan kurtulmaya çalıştıkça inancını da kaybetmeye başlar.

Biz, distopyanın şafağı.

Ursula K. Le Guin’in önsözüyle

Yevgeni Zamyatin’in makaleleriyle

 ''A Major Artist!''

The New York Times Book Review

Yevgeny Zamyatin was born in Russia in 1884. A friend of Gorky, Zamyatin was an enthusiastic supporter of the Revolution at first. WE, written in 1921 and 1922, was circulated clandestinely, and even though it was denied publication, WE became one of the most influential and talked  about novels of this century. Zamyatin was exiled under Stalin and died in Paris in 1937. His master - piece remains unpublished in his native Russia.

Aldoux Huxley, Ayn Rand, George Orwell, Kurt Vonnegut, Ursula K. Le Guin için açık esin kaynağı olan BİZ, ilk kez özgün dilden çevirisiyle okurların karşısında.

Herkesin numaralarla adlandırıldığı ve her an dinlenip gözetlendiği bir ülkede, Tek Devlet'in komşu gezegenlere yayılmak için yaptırdığı uzay gemisinin çalışmalarına katılan bir mühendis günlük tutmaktadır. Herkesin devlete yararlı ve iyi olmasının övgüsüyle başlayan günlük, yavaş yavaş mühendisin devletin başındaki İyilikçi'nin matematiksel, kusursuz düzeninin sorgulanmasına dönüşür.

"Devlet kendini ve hedeflerini yaşatıyor, ama ölmeyi gönüllü olarak elbette kabul etmiyor o yüzden yeni şimşekler, fırtınalar, kasırgalar başlayacak. Böyledir bu yasa, sonsuza dek fırtına gibi bir 'd' ile taçlanan o yumuşak 'evrim' böyledir. Fırtınanın güçlü nefesi bu sayfalarda duracak."

Yevgeni Zamyatin

"Zamyatin belli bir ülkeyi değil sanayi uygarlığının hedeflerini değerlendiriyor. Bu kitabın konusu aslında Makine'dir, yani insanın şişesinden düşüncesizce çıkardığı ve tekrar şişesine sokamadığı o cin."
George Orwell

"Otomatik Piyano'yu yazarken olay örgüsünü gururla Aldous Huxley'nin Cesur Yeni Dünya'sından ödünç aldım, o da zaten gururla Yevgeni Zamyatin'in BİZ'inden ödünç almıştı."

Kurt Vonnegut

"Yazılmış en iyi bilimkurgu kitabı. İyi, zeki ve güçlü bir kitap; duygusal açıdan sarsıcı ve teknik açıdan, bilimkurgunun metafor menzilini kullanma tarzıyla, o zamandan bu yana yazılmış birçok kitaptan çok daha ilerde."

Ursula K. Le Guin

Ölmeden Önce Özgün Dilden Çevirisiyle Okumanız Gereken 1001 Kitap'tan biri.

Devlet Gazetesi´nde bugün yayınlanan bir yazıyı harfi harfiyen kayda geçiyorum: ''İntegral´in inşası 120 güne bitiyor. İlk İntegral´in uzayda süzüleceği o tarihi ve büyük ana az kaldı. Tam bin yıl önce kahraman atalarınız bütün yerküreyi Tek Devlet´in iktidarı altına aldı. sizin daha şanlı bir kahramanlık göstermeniz gerekecek: Elektrikli ve camdan yapılmış, ateş soluyan İntegral ile evrenin sonsuz denklemini bütünleştirmelisiniz. Başka gezegenlerde yaşayan esrarengiz varlıkları-ki kusursuz bir özgürlükte yaşayanlar olabilirler- aklın hayırlı boyunduruğu altına alacaksınız. Onlar mantıksal olarak sonsuz mutluluk götürdüğümüzü anlamasalar bile bizim görevimiz onları mutlu olmaya zorlamaktır. Ama silahtan önce kelimelerin gücünü kullanacağız.

Velinimet adına Tek Devlet´in bütün Numaralarına duyurulur: Kendini yetenekli gören herkes, Tek Devlet´in yüceliğini ve güzelliğini öven manifestolar, şiirler, odlar ya da farklı kalemealma yükümlülüğündedir. İntegral´in taşıyacağı ilk yük bu olacaktır.

''Yaşasın Tek Devlet! Yaşayın Numaralar! Yaşasın Velinimet´imiz''

Tarih, insanları sevdiklerini, insanlığın mutluluğu ve ilerlemesi için çaba sarf ettiklerini ileri süren ideolojiler ve bu ideolojilerin temsilcisi yöneticilerin perişen ettiği hayatlar mezarlığıdır. Çünkü bu idarecilerin sevdikleri şey, insanlık fikridir, yoksa onu oluşturan tek tek bireyler değildir. Onlar genel olarak insanlığa âşıktırlar, fakat somut olarak onun içinde bulunan tek tek kadın ve erkeklerden oluşan bireylere değil. İnsanlığı fikir olarak sevmekle başlayıp, insanlık için yararlı çözümleri de yine fikir olarak ortaya koyarlar. İşte tehlike de buradadır.

Çözüm getirdiği söylenen fikirlerle, bunların uygulanacağı in­sanların eğilim ve istekleri arasında çelişki ortaya çıkınca, bunların insanlığı temsil et­mediği sonucuna varılır. Bu insanlar idarecilerin öne sürdüğü bu fikirlere karşı çıkınca idarecilerin onlara karşı duyduğu öfke daha da şiddetlenir ve sonunda bunların “insanlığın düşmanı” oldukları ilân edilir ve zulmün, “haklı cinayetler”in yolu açılmış olur. Lenin’in deyimiyle, “sınıf düşmanlarının tasfiyesi” ve nihayet Nazilerin “nihaî çözüm” adını verdikleri Musevileri gaz odalarında imha süreci, işte bu entelektüel iddianın doğal ve mantıkî bir sonucu olmuştur.

Kim bilir bu satırları okurken içinde yaşadığınız zamanla ilgili bir şeyler anımsarsınız…

Disütopya edebiyatının başyapıtı.

"Şimdiye kadar yazılmış en iyi bilimkurgu roman, klasik bir karşı ütopya." 

- Ursula K. Leguin

Zamyatin’in tüm öyküleri bir arada…

Çağdaşları, bir gemi mühendisi, hem de çok iyi bir gemi mühendisi olan Zamyatin için “kelimelerin mühendisi” derlerdi. Herhalde onu en iyi anlatan tanımdır bu. Kelimeler onda matematikçi hassasiyetiyle bir araya gelirdi. Bir gemi mühendisi olarak buzkıranlara aşkla bağlıydı, yazdıkları da buzkıranlar gibiydi: sert, güçlü, sarsıcı, yıkıcı, ama zarif, kadınsı çizgilere sahiptir bunlar. İnsanın içinde acı bir burukluk bırakırlar. Dünyanın Bir Ucunda ilk kez 1914’te yayınlandı. Bu romanda Rus ordusunu olumsuz tasvir ettiği için, kitabının yasaklanması yetmezmiş gibi, bir de St. Petersburg’un kuzeyinde, Kuzey Buz Denizi kıyısındaki Kem’e sürüldü. Kuşkusuz, siyasi bir mesaj da taşır bu roman. Ama aslında yalnızlığın, yitip gitmişliğin, çaresizliğin, köşeye kıstırılmışlığın ve umutsuz bir aşkın romanıdır. Daha önce sürgün edildiği Kafkaslarda bir İran masalı dinlemiş Zamyatin: evvel zaman içinde şehirlerden birinde soylu, güçlü bir horoz yaşarmış. Ama bu horozun, diğerlerinden bir saat erken ötme gibi kötü bir huyu varmış. Sahibi sabretmiş, sabretmiş de, dayanamamış sonunda, kesivermiş hayvanı. Zamyatin kendini o horozla karşılaştırmayı severmiş. Elinizdeki kitap, erken öten horoz gibi ağır bedeller ödemiş bir mühendis-edebiyatçının kaleminden bir yalnızlık ve çaresizlik romanı, bir buzkıran gibi zihninizde güçlü bir iz bırakacak. HY 

Cesur Yeni Dünya'dan önce...
1984'ten önce...
BİZ vardı.

George Orwell, Aldous Huxley ve daha birçok yazara ilham vermiş olan Biz'de, Velinimet'in yönettiği Tek Devlet adlı bir yapı karşımıza çıkar. Tek Devlet'te bireyler yoktur, sayılar vardır. Hayat kusursuz eşitlikteki bir denklem gibi, matematiksel bir kesinlikle sürmektedir. İnsanların ilkel tutku ve güdüleri bastırılmıştır. Doğaya bile boyun eğdirilmiş ve Doğa, Yeşil Duvar'ın ardına sürülmüştür. Artık ulaşılacak tek bir hedef kalmıştır: Uzay. Bu hedef de İntegral adlı uzay gemisinin yapılmasıyla birlikte ulaşılır olacaktır.

İntegral'in baş mimarı olan D-503, fırlatmaya günler kala fikirlerini kaydetmeye karar verir ve bir günlük tutmaya başlar. Güzel I-330'la karşılaşması ise her şeyi tamamen değiştirir: D-503 zamanla hem Tek Devlet'i hem de kendini sorgulamaya başlar, çünkü eskilerin 'ruh' dediği şeyi keşfetmiş ve hayal gücünü kullanmıştır. Hayal gücü Tek Devlet'te bir hastalık çeşididir. 26. yüzyılda geçen Biz klasik bir distopya romanı olmasının yanında, bir sistem eleştirisi ve bireysel özgürlük bildirisidir.

"Herkesin içinde ancak kalbiyle birlikte söküldüğünde dinecek bir acı vardır ve herkes buna göre önlemini almalı..."

Cesur Yeni Dünya'dan önce...

1984'ten önce...

BİZ vardı.

George Orwell, Aldoux Huxley ve daha birçok yazara ilham vermiş olan Biz'de, Velinimet'in yönettiği Tek Devlet adlı bir yapıyla karşılaşırız. Tek Devlet'te bireyler yoktur, sayılar vardır. Hayat kusursuz eşitlikteki bir denklem gibi, matematiksel bir kesinlikle sürmektedir. İnsanların ilkel tutku ve güdüleri bastırılmıştır. Doğaya bile boyun eğdirilmiş ve Doğa, Yeşil Duvar'ın ardına sürülmüştür. Artık ulaşılacak tek bir hedef kalmıştır: Uzay. Bu hedef de integral adlı uzay gemisinin yapılmasıyla birlikte ulaşılır olacaktır.

İntegral'in baş mimarı olan D-503, fırlatmaya günler kala fikirlerini kaydetmeye karar verir ve bir günlük tutmaya başlar. Güzel I-330'la karşılaşması ise her şeyi tamamen değiştirir: D-503 zamanla hem Tek Devlet'i hem de kendini sorgulamaya başlar, çünkü eskilerin 'ruh' dediği şeyi keşfetmiş ve hayal gücünü kullanmıştır. Hayal gücü Tek Devlet'te bir hastalık çeşididir. 26. yüzyılda geçen Biz klasik bir distopya romanı olmasının yanında, bir sistem eleştirisi ve bireysel özgürlük bildirisidir.

"Ve mutluluk... Nedir mutluluk? Arzularımız bize acı veren şeyler değil mi? Ve hiçbir arzunun kalmaması mutluluktur, değil mi? Mutluluğun önüne bir artı işareti koymak ne kadar aptalca! Ne büyük bir hata! Gerçek mutluluğun başına kesinlikle ama kesinlikle bir eksi konulmalı, ilahi bir eksi..."

"Zamyatin’in getirdiği tartışma ise düşünen ve hayal eden insan için özgürlük ve mutluluğun özdeş kavramlar olduğudur. (...) Özgürlük mutsuzluğa gebe olmak zorunda değildir Zamyatin’de. Başkaldırmak, alışılagelmiş olanla mücadele etmek acı verir gerçi, ama "dünü bugün, bugünü de dün olarak yaşamak daha zordur." Zamyatin’in ütopyası kesintisiz bir mücadeledir, bugüne daima yarının gözüyle bakarak, kendi kurduğunu, kurumlaşmaya başladığı andan itibaren yeniden yıkarak sürdürülen bir mücadele. Ütopya, Zamyatin için bir ufuktur, ona sürekli olarak yaklaşılır, ancak varılamaz. "Vardık", teslim olmaktır, gerçek sorular ise "Neden" ve "Peki sonra ne olacak’tır?" -Bülent Somay / Önsöz- G. Orwell ve A. Huxley gibi yazarların öncüsü ve esin kaynağı olan Zamyatin, onlardan çok daha önce yazdığı ‘Biz’ ile totalitarizm tehlikesine işaret ederek, anti-ütopyayı radikal bir eleştiri silahına dönüştürmüştür. Bütünlüklü, bitmiş bir topluma karşı olan Zamyatin "Biz"de böylesi bir toplumun olumsuzluklarını anlatır. 26. yüzyılda geçen romanda insan doğadan ve kendi "ben"liğinden koparılmış, "Biz"leşerek teknolojiye ve bürokratik devlete teslim olmuştur. Kişisellik yoktur... İnsanların adları değil, numaraları vardır. Saydam, cam duvarların arkasında yaşayan insanların her dakikası devletçe belirlenmekte, denetlenmektedir. Erkek ve dişi numaralar yalnızca, izin belgeleriyle önceden belirlenmiş sevişme saatlerinde birbirlerini ziyaret ettikleri zaman perdeleri indirme hakkına sahiptiler. Zamyatin "gerçek edebiyatın güvenilir ve gayretkeş görevliler tarafından değil, ancak aykırı ve asi ruhlular, çılgınlar ve hayalciler tarafından gerçekleştirilebileceğini" savunarak resmi görüşlere karşı çıkmış, kuşağının en radikal isimlerinden biri olmuştur.

Aldoux Huxley, Ayn Rand, George Orwell, Kurt Vonnegut, Ursula K. Le Guin için açık esin kaynağı olan BİZ, ilk kez özgün dilden çevirisiyle okurların karşısında.

Herkesin numaralarla adlandırıldığı ve her an dinlenip gözetlendiği bir ülkede, Tek Devlet'in komşu gezegenlere yayılmak için yaptırdığı uzay gemisinin çalışmalarına katılan bir mühendis günlük tutmaktadır. Herkesin devlete yararlı ve iyi olmasının övgüsüyle başlayan günlük, yavaş yavaş mühendisin devletin başındaki İyilikçi'nin matematiksel, kusursuz düzeninin sorgulanmasına dönüşür.

"Devlet kendini ve hedeflerini yaşatıyor, ama ölmeyi gönüllü olarak elbette kabul etmiyor o yüzden yeni şimşekler, fırtınalar, kasırgalar başlayacak. Böyledir bu yasa, sonsuza dek fırtına gibi bir 'd' ile taçlanan o yumuşak 'evrim' böyledir. Fırtınanın güçlü nefesi bu sayfalarda duracak."
Yevgeni Zamyatin

"Zamyatin belli bir ülkeyi değil sanayi uygarlığının hedeflerini değerlendiriyor. Bu kitabın konusu aslında Makine'dir, yani insanın şişesinden düşüncesizce çıkardığı ve tekrar şişesine sokamadığı o cin."
George Orwell

"Otomatik Piyano'yu yazarken olay örgüsünü gururla Aldous Huxley'nin Cesur Yeni Dünya'sından ödünç aldım, o da zaten gururla Yevgeni Zamyatin'in BİZ'inden ödünç almıştı."
Kurt Vonnegut

"Yazılmış en iyi bilimkurgu kitabı. İyi, zeki ve güçlü bir kitap; duygusal açıdan sarsıcı ve teknik açıdan, bilimkurgunun metafor menzilini kullanma tarzıyla, o zamandan bu yana yazılmış birçok kitaptan çok daha ilerde."
Ursula K. Le Guin

Ölmeden Önce Özgün Dilden Çevirisiyle Okumanız Gereken 1001 Kitap'tan biri.

Bu dünyada yazılmış ilk anti-ütopik romanın yazarından tadına doyulmaz öyküler...

İlk okumanızdan sonra, bir kez daha okumak isteyeceksiniz. İkinci okumanızda farkedeceğiniz ayrıntılar kesinlikle hoşunuza gidecek; çünkü bu ünlü yazarın anlaşılmaya değer olan, dünyayı algılama biçimi, sizi zenginleştirecek.

Ölümünden ellibir yıl sonra ilk kez kendi ülkesinde ve anadilinde yayımlanan bu öyküler; yazarın kendisinden sonra gelecek olan yazarlara, verdiği yazarlık derslerinin önemli bir bölümünü oluşturur...

- Mehmet Fehmi İmre

"Yapısının sağlamlığı, hikayenin titizlikle ele alınışı ve içerdiği yüksek gerilim nedeniyle Taşkın, Zamyatin'in sanatını özel bir şekilde ortaya koyan bir eserdir."

- Barbara Nasaroff

İlk kez 1924 yılında İngiltere’de, yazarın doğduğu toprakların oldukça uzağında yayınlanabilen Biz, duvarlarla çevrili bir dünyadaki insanların, camdan yapılma saydam evlerinde “Tek Devlet” tarafından sürekli izlenerek ve dinlenerek yaşamaya mahkûm edildikleri bir düzeni anlatan distopik bir roman.

George Orwell’ın 1984’ü, Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya’sı gibi 20. yüzyıla damgasını vurmuş eserlerin öncülü olan Biz, totaliter rejimin egemenliğini bütünüyle hissettirdiği bir toplumda, bireyi kendi doğasından ve özgürlüklerinden alıkoyan baskıcı bir idarenin insanlığı taşıyabileceği korkunç noktayı gözler önüne sererek, aslında bugün içinde yaşadığımız dünyaya da şaşırtıcı biçimde ayna tutuyor.

“Şimdiye kadar yazılmış en iyi bilimkurgu roman, klasik bir karşı ütopya.”
-Ursula K. Le Guin

“Zamyatin’in Orwell üzerindeki etkisi tartışmasız.”
-Alex Shane

“Anlaşılan o ki Zamyatin, eleştirisini belli bir ülkeye değil, genel itibariyle sanayi toplumunun taşıdığı hedeflere yöneltmiştir.”
– George Orwell

Zamyatin dünya klasikleri arasındaki yerini geleneksel ütopya algılarını değiştirerek almıştır. Bu açıdan o, G. Orwell, W. Golding ve A. Huxley gibi anti-ütopya geleneğinin temsilcisi yazarların öncüsüdür. Ama Zamyatin yalnızca ütopya konusunu değil, insanlığın yüzlerce yıldır devam ettirdiği ve kanıksadığı için değişemezmiş gibi görünen pek çok değer yargısını (almış olduğu mühendislik eğitiminin kendisine kazandırdığı gözlem, algı, analiz ve sentez becerisini de kullanarak) sanat araçları yardımıyla yıkan "sapkın" bir yazardır. Zamyatin'in elinizdeki seçkide yer alan ve Türkçede ilk kez okuyacağınız eserlerini Birsen Karaca'nın Rusça aslından yaptığı çevirisiyle sunuyoruz.

"Şimdiye kadar yazılmış en iyi bilim-kurgu roman, klasik bir karşı ütopya" -Ursula K. Le Guin- Biz, sonradan kendi tarzında yazılan yapıtlar için prototip olacak disütopik bir romandır. Roman gelecekte varolan otoriter bir devletin inançlarına körü körüne bağlı bir vatandaşı ve bir matematikçi olan D-503’ün günlüğüne yazdıklarına yer verir. Günlük, mutluluğun, düzenin ve güzelliğin sadece özgürlüğün olmadığı bir ortamda, matematiksel mantığın ve mutlak gücün demir prensiplerinde bulunabileceğini dikte eden bir hükümet doktrininin bir ilanı olarak başlar. Günlük ve roman ilerledikçe D-503, I-330 adlı bir muhalifin çarpıcı etkisine kapılır. I’ya duyduğu çılgıncasına arzuyla büyülenen D, matematiksel mantığın saflığına ve tüm insanların ihtiyacını karşılayacak ve mükemmel düzenlenmiş bir bütünlüğün kapasitesine olan inancını kaybeder. Kendini azar azar V-1’in şiirsel irrasyonelliğine ve bireysel bir aşkın anarşizmine doğru çekilirken bulur. Artık "biz"i kullanmaz ve gerilla sevgilisinin adının ironik bir yansıması olarak "ben"i, yani kendini düşünmeye başlar. Zamyatin’in Biz’ini farklı kılan şey otoriterliğe bakış açısındaki entelektüel inceliktir. -Ölmeden Önce Okumanız Gereken 1001 Kitap-