Ziya Gökalp Eserleri Katkıda Bulunduğu Ürünler 

Bütün Türkler ve Türkiye için tekliflerde bulunan Ziya Gökalp’ın birbirini tamamlayan üç uzun makalesini Yeni Türkiye’nin Hedefleri başlığıyla bir araya getirdik.

Turancılık, Ziya Gökalp’ın esas umdesidir. Onun yaşadığı dönemde 1917’de Bolşevik İhtilâli olmuş ve Türkler için bağımsızlık umudu doğmuştur. İhtilâlden bir yıl sonra Yeni Mecmua’da “Rusya’daki Türkler Ne Yapmalı?” makalesini yazmış ve ne yapılması gerektiğini bir bir sıralamıştır. Bu makale ayrıca, dergiden aynen alınarak kitapçık olarak da yayımlanmıştır.

Ziya Gökalp, Yeni Türkiye kurulurken, Türkçülüğün Esasları’yla bütünleşecek görüşlerini açıklamıştır. “Doğru Yol - Hakimiyet-i Milliye ve Umdelerin Tasnif, Tahlil ve Tefsiri” kitapçığı birtakım umdelerin toplamıdır.

Yeni Türkiye gazetesinde “Yeni Türkiye’nin Hedefleri” genel başlığı altında tekliflerde bulunmuştur.

Ziya Gökalp’ın Türkleşmek İslâmlaşmak Muasırlaşmak kitabı 1918’de basılmıştır. Daha önce, 1913-1914’te, Türk Yurdu’nda bir seri makale olarak yayımlanmıştı. 1918 baskısıyla Türk Yurdu’nda çıkan makaleleri karşılaştırdık. Farklılıkları belirttik.

Kitaba alınmayan bir makaleyi de sırasında verdik. Bu makale, H. Ş. imzasını kullanan bir Ermeni vatandaşa cevaptır. H. Ş., Ziya Gökalp’ın makalesinde bazı açıklamaları tenkit etmiştir. Bu tenkit, makale olarak Türk Yurdu’nda yayınlanmıştır. H. Ş.’nin makalesi, okuyucuya, Ziya Gökalp’ın cevabıyla karşılaştırma imkânı sağlayacaktır.

Sadeleştirme yoluna gitmedik. Gökalp’ın üslûbuna ve fikirlerine sadık kaldık. Zamanımızda kullanılmayan kelimeler için sözlük verdiğimiz gibi, metinlerde geçen isimleri ve kavramları tek tek açıkladık.

Elinizdeki eserin, bir bütün hâlinde, Ziya Gökalp’ın temel fikirlerini tanıma imkânı sağlayacağını düşünüyoruz.

Türkçülüğün Esasları, 1923’te yayımlanmıştır. Osmanlı dağılmış, adı “Türkiye” olan yeni bir devlet doğmuştur ki, bu topraklarda hangi etnisiteye dâhil olursa olsun herkes “Türk” kabul edilmiştir. Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları’yla Yeni Türkiye’nin fikrî çerçevesini çizmiştir.

Eser, birçok defa yeni yazıya aktarılmıştır. Ancak, imlada farklı yol takip edilmiştir. Gökalp’ın kelimelerini değiştirmeden mümkün olduğu kadar okumayı kolaylaştırıcı yol tercih edilmiştir.

Gökalp, Türkçülüğün Esasları’nda dilde sadeleştirme ve tasfiye üzerinde durur; “aşırı” tasfiyeci olarak Raif Mehmet Fuat’ı gösterir. Raif Mehmet Fuat (Köseraif)’ın Türk Yurdu’nda çıkan “Türk Dilini Sadeleştirmek Meselesi” başlıklı makalesini, kıyas imkânı sağlamak için, kitabın sonuna koyduk.

Gökalp’ın Yeni Türkiye için tekliflerini bir bütün olarak elinizdeki Türkçülüğün Esasları’nda okuyacaksınız.

Ziya Gökalp’ın “Türkçü” yönü öne çıkarılmıştır. Onun, Türkçülük yanında bir önceliği İslamcılık ise, bir diğer önceliği çağdaş medeniyetçiliktir.

Gökalp’ın “İslamcılık” anlayışını açıklığa kavuşturmak için 1914-1918 yılları arasında çıkan İslam Mecmuası’ndaki imzalı ve imzasız, tespit edebildiğimiz makaleleri yanında, Malta esareti dönüşü Diyarbakır’da çıkardığı Küçük Mecmua’daki “Dine Doğru”, “Hilâfetin Hakiki Mahiyeti”, “Hilafetin İstiklali”, “Hilafetin Vazifeleri” makalelerini kitaba aldık.

Türk Yurdu’nda, “Ziya” imzalı, Musa Carullah Bigiyef’in, “Halk Nazarına Bir Nice Mesele” başlıklı risalesi üzerine bir makale çıkmıştır. “İslam” konulu bu tamamlanmamış makalenin Gökalp tarafından yazıldığını düşünüyoruz. Yine yarım kalmış “Cahiliyet Ailesi ve İslâmiyet’in Aile Hukukunda Yaptığı İnkılaplar” başlıklı makalesini de kitaba aldık.

Gökalp’ın bir cephesini ilk defa bu kitapta ayrıntılı okuyacaksınız.

Modernleşme ve uluslaşma tarihimizin klasikleşmiş bir metni olarak milliyetçilik külliyâtının parıldayan tacdârı Türkçülüğün Esasları, Ankara’daki Matbuat ve İstihbârât Matbaası’nda Türk Ocaklılara armağan olmak üzere neşredildiği günden bu yana, özgün eski yazılı metninin tıpkıbasımını ve onun Latin harflerine aktarılmış bakışımlı çevirisini içeren bez ciltli ve mûtena bir baskıyla ilk defa okurun karşısına çıkıyor. Kitap, hem bir koleksiyon öznesi olarak hem Osmanlıcasını geliştirmek isteyen okura muavenet etmek üzere, Historia Yayınları’nın Bilingual dizisinde neşredilecek prestijli işlerin de öncüsüdür. Uriel Heydin tâbiriyle, “Türk uygarlığının ileri kalesi Diyarbekir”de doğan Gökalp, pek çok konuda ardılları tarafından eleştirilmesine rağmen bugün hâlâ yeniden okunmak ve değerlendirilmek yoluyla Türk düşünce hayâtına katkı sunabilecek keyfiyette bir düşünürümüzdür. Geleceği inşâ etmek için, milli bir gelecek kurmak konusunda pişdâr olan bu büyük adama dönmekte her zaman fayda hasıl olacaktır. Yahya Kemal’in dediği gibi; “Diyarbekir’in bir harika olan bu oğlu konuştuğu zaman istikbâlin muhayyel bünyânını kuran dev gibi bir mimara benzerdi ilk Müslümanlar gibi mütedeyyin, ilk Türkler gibi bâni idi; mâziye arkasını çevirmis sâbit bir bakışla yalnız istikbâle bakardı.”

Ziya Gökalp, edebiyat dünyamızda “Yeni Lisan” hareketi ile yepyeni bir yol açmasının yanı sıra düşünceleri ile de yeni bir medeniyet inşasının mimarlarından olmuştur.

“Altın Işık” adlı bu eseri onun, Türk çocuklarına ne kadar köklü bir kültüre sahip olduklarını hatırlatmak için yazdığı nadide kitaplarındandır. Aslında belli bir yaş grubuna değil, milletimizin bütününe yönelik didaktik çıkırımlar içermesi bakımından da dikkate şayandır.

Kitapta yer alan hikâyelerde;

Çalışkanlığın, dürüstlüğün ve sabrın önemi, hoşgörünün en güzel erdemlerden biri olduğu anlatılmaktadır.

Kendi ayakları üzerinde durmaya çalışan, hem kendine hem de arkadaşlarına yardım eden, zekâsını kullanan Keloğlan’ın başından geçenler konu edilmektedir.

Çocuklara, kendilerine inanmaları ve güvenmeleri sayesinde her şeyi başarabilecekleri yani emeğin önemi anlatılmaktadır.

“Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak”, Ziya Gökalp’in temel konulardaki fikirlerini söylediği en önemli eseridir. Tanzimat’ın ilanından itibaren Osmanlı’da tartışılan üç ayrı fikir (Türkçülük, İslamcılık, medeniyetçilik) hakkındaki düşüncelerini aktarmaktadır.

Ziya Gökalp, devletin ve milletin kurtuluşunu bu üç fikrin uzlaşmasında aramış; İslamcılık ve medeniyetçilik düşüncelerini, Türkçülük idealini daha da zenginleştirecek bir araç olarak görmüştür. Yaşadığımız çağı bir asır önceden gören Gökalp’in fikir dünyasına giriş bu eserle yapılmalıdır.

20. yüzyıldan günümüze adından en çok bahsedilen düşünce adamlarının başında Ziya Gökalp (1876-1924) gelmektedir. Gökalp, Türk millî düşüncesinin temellerini atan bir fikir adamı, ülkemizde Türk milletinin toplumsal yapısını inceleyen ilk sosyologdur. O, aynı zamanda Türk dilini yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmak için neler yapılması gerektiğinin esaslarını koyan bir dilcidir. Türkoloji ve halkbiliminin modern anlamda kurulmasına öncülük ederek bu yolda çalışma yapacak olanları yönlendiren bir liderdir. Milli romantik duyuş tarzının en önemli temsilcilerinden biri olan Gökalp’ın şiirlerinde uzak geçmişte yolculuğa çıkılsa da, içinde yaşanılan zaman unutulmaz. İmparatorluktan ulus devlete geçerken kurumların oluşturulmasında başta Atatürk olmak üzere Cumhuriyet’in kurucu kadroları üzerinde Gökalp’ın etkileyici ve yönlendirici izlerini görmek mümkündür. 

Gökalp’ın bütün eserlerinde Türkçülük fikri işlense de onun en önemli eseri Türkçülüğün Esasları’dır. Türkçülüğü, “Türk milletini yükseltmek” olarak tanımlayan Gökalp, bu kitabında Türk milletinin dilde, güzel sanatlarda, ahlakta, hukukta, dinde, iktisatta, siyasette ve felsefede hangi temelleri esas alarak Batı medeniyetine denk bir medeniyet inşa etmeleri hususunda izleyeceği usul ve esasların yol haritasını çizmiştir. Cumhuriyet dönemiyle başlayan ulus inşa sürecinde izlenecek yol, bu kitapla sistemleştirilmiştir. Eser, Türkçülüğe ait meseleleri ana çizgileriyle belirlemiş, programdaki fikirlerden bazıları Atatürk döneminde uygulamaya konulmuştur

Türküm diyemeyenlerin yeni jargonu "Osmanlı Torunuyum" Osmanlı bir ailedir, Türk ise bir ırk

İlber Ortaylı

Ey koca ve yüce Türk! Devşirmeler seni devşirmeden, sen aklını başına devşir! Çoklar diye korkma, azız diye çekinme

Tonyukuk

Biz ne bolşeviğiz ne de komünist. Birinden biri olamayız; çünkü biz milliyetperver ve dinimize hürmetkarız

Atatürk

Kan dökmeyi seven bir millet değiliz ancak; söz konusu vatansa Dünya'nın şah damarını keseriz

Şehit Muhsin Yazıcıoğlu

Bir milleti yok etmek isterseniz askeri istilaya lüzum yoktur. Ona tarihini unutturmak, dilini bozmak, dininden soğutmak ve dolayısıyla manevi değerlerini, ahlakını soysuzlaştırmak kafidir

Peyami Safa

Her iman ahlaka yürüyeceğine göre, Türkçülük’de de sağlam bir ahlakın bulunması birinci şarttır.
Ahlakın meydana gelmesinde en önemli sebep soydur. Bir toplumun ahlakı, soyunun karışması ile değişebilir.

Ahlak, millet yapısının temelidir. O olmadan hiç bir şey olmaz.

Bize bir gençlik lazımdır. Temelinde cehalet, duvarlarında riya, tavanlarında dalkavukluk bulunmasın.

Kendimize dönelim. Ahlak, edebiyat, musiki, giyim, zevk, yemek, eğlence, hukuk, aile, adet, anane ve her şeyde milli olalım.

İnsan meziyet sahibi olmaya mecburdur.

İstek ve inanç, her güçlüğü devirir.

Emirlere mutlak itaat lazımdır. Laubali, gevşek, disiplinsiz, metotsuz kimselerle dâvamız yürümez. Her şeyde örnek olmak lâzımdır

Türk Töresinin bir şartı da yüksek vazife duygusudur. Vazifeyi her ne pahasına olursa olsun yapmaktır. Diğer bir şart, toplum uğrunda her çeşit fedakârlığı yapmaktır. Millete hizmet yolunda şahsi menfaatlerden, şahsi zevklerden feragattir. Vazgeçmektir. Kişiler kendilerini millet için feda ederler. Türk Milleti'nin büyüklüğü böyle yükselecektir. Onu sizler yaşatacak, sizler yükselteceksiniz. Türk Töresinin en önemli bir gereği de sır saklamaktır

Alpaslan Türkeş

Uğruna ölmekse seni yaşatmak bin kere ölürümde adına leke sürdürmem, gururdur namustur bayrak ve sancak, aksa da kanım zalimi güldürmem.

Necip Fazıl

Kızılelma, Türk milletinin manevi besinidir. Açlar yiyecek bulamadıkları zaman nasıl faydasız, zararlı, hatta zehirli nesneleri yerlerse; Türk milleti de “Kızılelma” kendis!ine yasak edildiği için marksizm ve kozmopolitizm gibi zararlı ve zehirli fikirlere el uzatıyor

Kızılelma ülküsüne “tehlikeli maceracılık” diyenler, bugünkü Araplar ile Yahudiler’e bakıp düşünmelidirler. Hele Yahudiler 2000 yıl önce kaybettikleri vatanlarını yeniden ele geçirmek ve yalnız kitaplarda kalmış olan İbrani dilini diriltip bir konuşma dili haline getirmek uğrundaki çalışmaları ile dünyaya örnek olmuşlardır.