Akademik

Akademik

Karşılığı hemen bütün sözlüklerde aynı olan bir kelime akademik. Akademiyle ilgili olan demek. Akademi de oldukça eski bir kavram; geçmişte de bugünkünden çok farklı olmayan anlamlarda kullanılmış. Bir tevatür, Platon’un ders verdiği okulun ya da okulun bulunduğu bahçenin adı olduğunu söylüyor. Elbette teyide muhtaç bir bilgi fakat “akademi”nin bir kavram olarak ne kadar eski olduğunu göstermesi açısından önemli. Buradan anlaşılacağı üzere bilimle, dolayısıyla felsefeyle oldukça yakın bir anlama sahip. Modern Avrupa dillerine 15. yüzyıldan itibaren yerleşmiş. İlk kez 1474’te Floransa’da kurulan Platonik Akademi için kullanıldığı biliniyor. Bugün akademi, “akademik” olanın, yine onunla ilgilenmeyi meslek edinmiş “akademisyen”in içinde yaşamaya devam ediyor.

Bilim ve Akademi

Kavram olarak “akademi”nin bilimle kurduğu ilişki açık. Bilimin zaman isteyen maliyetli ve çoğu zaman kolektif bir uğraş olduğunu unutmadan, bilim insanlarının da birtakım özgürlüklere sahip olması gerektiğini söylemek doğru olacaktır. Akademi de tam olarak bilim insanlarının ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir yaşam alanına işaret eder. Dolayısıyla burada bir ortaklıktan bahsetmek mümkün. Üstelik kelime manasıyla da “bilimsel kuruluş”, “yüksekokul” gibi anlamlara geliyor. Sözgelimi en meşhur akademilerden biri olan Fransız Akademisi (Académie Française) daima kırk kişiden oluşmaktadır. En prestijli sinema ödüllerinden biri olan “Oscar ödülleri” Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) tarafından verilmektedir. Rusya Bilimler Akademisi, Türkiye Bilimler Akademisi gibi ulusal akademiler de bilimsel çalışmaların gerektirdiği finansmanı sağlamak, sınırlardan azade bir alan açmak için varlıklarını sürdürmektedir.

Akademisyenlik Nedir?

Bugün akademi dediğimizdeyse çoğunlukla “üniversite” anlaşılmaktadır. Nitekim üniversite, akademinin karşılayacağı bütün anlamları karşılar. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin 1982’de Mimar Sinan Üniversitesi’ne dönüşmesi de bunu göstermektedir. Akademik ise üniversiteyle alakalı olan demek oluyor böylece. Akademik makaleler ekseriyetle üniversitelerde yazılır, bilimsel bir nitelikte olmaları gerekir. Akademik olan, tez, yüksek lisans, doktora, bibliyograyfa, literatür gibi kavramlarla da ilgilidir. Akademisyenler de, akademik olanla ilgilenen profesyonel kimselerdir ve üniversiteler tarafından bilimsel çalışmalar yürütmek adına istihdam edilirler. Bu sayede bilim insanları/akademisyenler gerekli alana ve özgürlüğe sahip olurlar. Bütün bunlar akademik olanın sınırlarını çizmeyi zorlaştırır; bilimle kurduğu ilişki bilimsel olanla akademik olanı birbirine denk düşürmektedir. Bu açıdan akademik olanın sınırları oldukça geniştir. Michel Foucault, Max Weber, Pierre Bourdieu, Bernard Lewis, Richard Feynman, Immanuel Kant, Jean Piaget, Erich Fromm, Peter Burke, Francis Crick gibi pek çok farklı disiplinden bilim insanları yaptıkları akademik çalışmalarla ünlenmiş, akademisyen denince akla gelen ilk isimlerdir.

Türkiye’de Akademi

Akademi Osmanlı’da ise “medrese”yle karşılanır. II. Mehmet dönemine tarihlendirilen Semâniye Medresesi örneklerin ilki olarak gösterilebilir. Modern anlamdaki ilk Türk akademisi ise Encümen-i Dâniş’tir. Sonrasında “darülfünun” ile karşılanacak olan akademi -yukarıda da belirtildiği üzere- şimdilerde üniversite olarak anlamını sürdürmektedir. Mehmet Fuad Köprülü, Fuat Sezgin, Şerif Mardin, Kemal H. Karpat, Halil İnalcık, Şevket Pamuk, Daron Acemoğlu, İnci Enginün, İhsan Fazlıoğlu, Kemal Gözler, Teoman Duralı, İonna Kuçuradi, Ahmet Yaşar Ocak, Mete Tunçay, Ayşe Soysal, Füsun Üstel gibi isimler Türkiye’de akademi denince akla gelen bilim insanlarıdır.

Okunması Gereken Akademik Kitaplar

Yapılan önemli ve başarılı akademik çalışmalara örnek olarak ise şu kitaplar verilebilir: Michel Foucault - Bilginin Arkeolojisi, Edward Said - Şarkiyatçılık, Şerif Mardin - İdeoloji, Judith Butler - Cinsiyet Belası, Josephine Donovan - Feminist Teori, Halil İnalcık - Osmanlı ve Modern Türkiye, Hannah Arendt - Geçmişle Gelecek Arasında, Ayşe Buğra - İktisatçılar ve İnsanlar, Marshall Berman - Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, Jürgen Habermas - Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine, Umberto Eco - Tez Nasıl Yazılır, Howard S. Becker - Sosyal Bilimcilerin Yazma Çilesi, Bill Readings - Üniversite Harabeleri.