Bilgisayar

Bilgisayar & Teknoloji

Teknolojiden bahsetmek beraberinde bilimden, mühendislikten, tarihten, coğrafyadan ve daha birçok konudan söz açmayı gerektirir. Neticede sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiği belirsiz bir kavramdan, olgudan, süreçten bahsedilmektedir. Dolayısıyla ilk teknolojik gelişmelerin ne zaman ya da nerede başladığına dair bilgiler hâlâ aydınlatılmayı beklemektedir. Aslına bakıldığında bu, teknoloji tarihini yazmanın imkânsızlığına işaret eder. Bugünkü bilgiler tarih öncesi çağlarda teknolojiye konu edinebilecek gelişmelerin yaşandığını gösteriyor çünkü. Buradan yola çıkarak teknolojinin insanın varoluşuna denk bir geçmişe sahip olduğu söylenebilir. Öyleyse değişim, dönüşüm ya da ilerleme hep vardır. Teknolojinin bugün yazılmaya çalışılan tarihi esasında onun hızında yaşanan sıçramaların tarihidir. Bu açıdan 17. yüzyılı bir köşe taşı olarak saymak mümkündür; nitekim bilimin bu yüzyılda kazandığı değer teknolojiye de aksedecektir.

Teknoloji Nedir?

Sözlükler teknolojinin Yunanca “tekhne” ve “logos” kelimelerinin birleşiminden doğduğunu göstermektedir. Biri “zanaat” demekken diğeri “bilgi” manasına gelir. Bu da teknolojinin tanımını yapabilmeye imkân verir. Bilime mündemiç bilgiler, insanın yeteneği, zihni ve el becerisiyle birleşerek onun hayatını kolaylaştıran, geliştiren ve değiştiren birtakım ürünlere dönüşür. Tekerleğin icadı da bugün hemen herkes tarafından kullanılan bulut teknolojisi de bu tanımın dâhilindedir. Teknolojinin bilimle günlük hayat arasında kurulan bir köprü işlevi gördüğünü söylemek yanlış olmayacaktır bu yüzden. 21. yüzyılda bile hayret verici olan, teknolojinin geçirdiği dönüşümdür. Bu dönüşümlerin en heyecan vericisi şüphesiz bilgisayarın icadıdır. İnsan hayatına yaptığı katkı onu vazgeçilmez bir meta hâline getirmiştir. Henüz yüzyıllık bir geçmişe bile sahip olmayan bilgisayar, denebilir ki sadece zamandan tasarruf yapmaya tanıdığı olanakla bile insan ömrünü uzatmıştır. Bugün özellikle “yazılım” teknolojisine bağlı olarak ortaya çıkan gelişmeler -mesela internet, e-ticaret, sosyal medya- teknolojinin artık inanılmaz düzeye ulaşmış sıçrama hızının göstergeleridir. Bütün bunların yaşanmasına imkân veren isimler arasında bilim insanlarının yanı sıra Alan Turing, Konrad Zuse, William Shockley, Ada Lovelace, John von Neumann, Dennis Ritchie, Bjarne Stroustrup, Larry Page, Brendan Eich, Peter Thiel, Marissa Ann Mayer, Niklaus Wirth, Ken Thompson, Tim Berners-Lee gibi isimler de anılmalıdır.

Türkiye’de Teknoloji

Modern anlamda teknolojinin Osmanlı’daki seyri, Avrupa ile kurulan dirsek temasının bir neticesi olarak başlar. Bunun öncesinde, özellikle top dökme teknolojisinin 15. yüzyıla dayanan geçmişi hesaba katılırsa, askeri alanda bir teknolojik donanımdan bahsetmek mümkündür. Fakat 18. asır diğer meselelerde olduğu gibi bu meselede de önemli bir yüzyıldır. Bu dönemdeki en önemli teknolojik gelişmelerden biri olarak İbrahim Müteferrika’nın matbaası gösterilebilir. 1773 yılında kurulan Mühendishane-i Bahrî-i Hümâyûn da, bugünkü adıyla İstanbul Teknik Üniversitesi, Osmanlı’da teknolojinin gelişmesinde zemin hazırlayıcı sayılabilecek ilerlemelerdir. Teknolojinin Cumhuriyet dönemindeki seyri büyük ölçüde sanayileşmeyle mütevazi bir çizgide ilerler. Bu açıdan 1923’te yapılan İzmir İktisat Kongresi önemlidir. Sonrasında açılan Zonguldak Maden ve Sanayi Mühendis Mektebi, Kayseri Tayyare Fabrikası, Elektrik İşleri Etüd İdaresi Enstitüsü gibi kurumların açılmasıyla teknolojik gelişmeler hız kazanır. TÜBİTAK’ın kurulması ise 1960’ı bulur. Türkiye’nin bilgisayarla tanışması da Karayolları Umum Müdürlüğünün yine 1960 yılında IBM 650 Model I adlı bilgisayarı satın almasıyla gerçekleşecektir. Türkiye’nin ikinci bilgisayarı da İTÜ’nün Taşkışla binasına getirilen IBM 1620’dir. Türkiye’de teknolojinin gelişiminde rol oynamış bilim insanları arasında Kerim Erim, Mustafa İnan, Remziye Hisar, Cahit Arf, Nüzhet Gökdoğan, Dilhan Eryurt, Engin Arık, İhsan Sıtkı Yener, Özalp Babaoğlu gibi isimleri saymak gerekir.

Okunması Gereken Teknoloji Kitapları

Teknolojiye dair sorulan sorulara cevap olabilecek, meraklısı için giriş seviyesinde okunabilecek kitaplara şunlar örnek gösterilebilir: Walter Isaacson - Geleceği Keşfedenler, Kevin Kelly - Büyük Teknolojik Dönüşüm, James Gleick - Zaman Yolculuğu, Brian Christian - Hayatımızdaki Algoritmalar, Martin Ford - Robotların Yükselişi, Dave Eggers - Çember, Sheila Jasanoff - Teknoloji ve İnsanın Geleceği, Edward Ashford Lee - Dijital Ruh, Adam Gazzaley - Dağınık Zihin, Wenda K. Bauchspies - Bilim Teknoloji ve Toplum, Mehmet Doğan - Bilim ve Teknoloji Tarihi, Ekmeleddin İhsanoğlu - Osmanlı Bilim Mirası, Ahmet İnam - Teknoloji Benim Neyim Oluyor, Mustafa Arslantunalı - Ay Çöreği.