Felsefe

Felsefe & Düşünce Kitapları          

İnsanın “düşünebiliyor” olması onun diğer canlılardan ayrıldığına bir ispat olarak gösterilir. İnsan bu yolla dünyaya diğer varlıklardan daha çok hükmedebilmiş, düşünme yetisinin verdi güçle hem yaşadığı gezegene hem kendisine dair soruların cevabını bulmaya çalışmıştır. Felsefe de bu sorularla başlar. Felsefe oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Felsefe tarihçilerinin bildirdiğine göre, Milet’te, yani bugünkü Batı Anadolu’da doğmuştur. Öncesinde de felsefenin konusu sayılabilecek meseleler üzerine düşünceler Mısır’da, Mezopotamya’da, Hindistan’da ya da Çin’de ortaya konmuşsa da, düşünce Antik Yunan’da sistematik bir hâle getirilmiştir. Bu yüzden felsefe tarihi Thales, Anaksimandros, Anaksimenes, Herakleitos gibi isimlerle başlar. Sokrates, Platon, Aristoteles gibi düşünürlerle gelişir. Orta Çağ’da Thomas Aquinas, Albertus Magnus, Roger Bacon, Saint Augustine, Kindî, Farabi, İbn Bacce, İbn Rüşd gibi filozoflar etkili olmuşlardır. 17. yüzyılda Descartes ile başka bir yüze kavuşacak olan felsefe tarihi, Spinoza, Leibniz, John Locke, George Berkeley, David Hume gibi filozoflar üzerinden izlenebilir. 18. yüzyılda Fichte, Hegel, Immanuel Kant, J. J. Rousseau; 19. yüzyılda Soren Kierkegaard, Karl Marx, Nietzsche, Schopenhauer; 20. yüzyılda Walter Benjamin, Hans-Georg Gadamer, Karl Jaspers, Heidegger etkili olmuştur. Felsefenin tarihsel gelişimi bu biçimde, filozoflar üzerinden okunabilir.

Felsefe Nedir?

Kavramlara verilen isimlerin etimolojilerine bakmak, onları anlamayı, tanımlamayı kolaylaştırır. Felsefe de, hep öğretildiği üzere, Arapçaya Grekçe “philosophia” kelimesinden geçmiştir; “hikmet” ve “sevgi” manalarına gelen “phila” ve “sophia” kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Dolayısıyla felsefe, bilginin, bilgeliğin, hakikatin peşine birtakım sorularla birlikte düşmektir. Beklenenin aksine, değere haiz olan cevaplara ulaşmak değil ortaya atılan soruları çeşitlendirmektedir. Felsefe de, kümülatif düşüncelerin üzerinde yükselir. Düşünürler “gerçeğin neliği”, “bilginin imkânı”, “erdem”, “estetik”, “varlık”, “zaman”, “ahlak”, “siyaset”, “dil”, “din”, “bilim”, “sanat”, “doğa” gibi konulara dair sorular sorarlar. Bu açıdan felsefe oldukça kapsayıcıdır. Tabii olarak diğer pek çok disiplinle de ilişki içerisindedir. Membaının “merak” olması onun özellikle bilimle yakın ilişki kurmasını sağlar. Epistemoloji, etik, hukuk felsefesi, bilim felsefesi, siyaset felsefesi, ontoloji, hermenötik odakları farklı olan bazı felsefe türleridir.

Türkiye’de Felsefe

Felsefenin bu topraklardaki seyri daha çok tasavvufa içkin bir biçimde ilerlemişse de modernleşme burada da etkisini göstermiştir. Darülfünun’un kurulmasıyla birlikte felsefenin de kendisine özerk bir alan bulduğunu söylemek mümkündür bu yüzden. Özellikle Cumhuriyet döneminde gerçekleşen 1933 tarihli reformla birlikte İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nün dönemin ünlü felsefecilerinden olan Hans Reichenbach tarafından kurulması önemlidir. Bundan sonra felsefe Macit Gökberk, Takiyettin Mengüşoğlu, Bedia Akarsu, Nusret Hızır, Hilmi Ziya Ülken, Nermi Uygur, Doğan Özlem, Mübahat Türker Küyel, İoanna Kuçuradi, Afşar Timuçin, Teoman Duralı, İhsan Fazlıoğlu, Uluğ Nutku, Ahmet Cevizci, Ahmet Arslan, Cemal Yıldırım gibi isimlerin omuzlarında yükselecektir.

Felsefe Kitap Önerileri

“Felsefe nedir?”, “Felsefe tarihi nasıl yazılır?”, “Felsefenin diğer disiplinlerle kurduğu ilişkiler nelerdir?” gibi sorulara cevap olabilecek, ilgilisi için okunması gereken kitaplara örnek olarak şunlar verilebilir: Platon - Devlet, Aristoteles - Metafizik, Marcus Aurelius - Düşünceler, Friedrich Nietzsche - Ecco Homo, F. M. Cornford - Sokrates Öncesi ve Sonrası, Descartes - Yöntem Üzerine Konuşma, Bertrand Russell - Felsefe Sorunları, Thomas Hobbes - Leviathan, Slavoj Zizek -  Kendini Tutamayan Boşluk, Afşar Timuçin - Descartes Felsefesine Giriş, Ahmet Cevizci - Felsefeye Giriş, Ahmet Arslan - İlkçağ Felsefe Tarihi, Louis Althusser - Felsefede Marksist Olmak, Cemal Bali Akal - Modern Düşüncenin Doğuşu, Alain de Botton - Felsefenin Tesellisi, Paul Kleinman - Felsefe 101, Zeynep Direk - Çağdaş Kıta Felsefesi, Nermi Uygur - Yaşama Felsefesi, Emil Michel Cioran - Çürümenin Kitabı.