İnsan ve Toplum

İnsan & Toplum Kitapları

İnsan düşünen, öğrenebilen ve öğrendiklerini aktarabilen bir canlı olmanın avantajıyla dünyanın geri kalanı üzerinde sınırları her geçen gün artan bir tahakküm kurmaktadır. Bu açıdan, insan için dünyanın en kıymetli öznesi yine kendisidir. Bu üstünlüğün ne kadar süreceği belirsiz elbette fakat bir diğer gerçek 21. yüzyılın “insan olmayanın” (non-human) tartışıldığı bir yeni yüzyıl olduğudur. Hız kazanan hayvan, ekoloji, posthümanizm, yapay zekâ çalışmaları bunun en belirgin göstergesi. Yine de ateşi kontrol altına alan, hayvanları evcilleştiren, toprağı işlemenin bin bir yolunu bulup ihtiyacından fazlasını üretebilecek duruma gelerek bununla uygarlığına uygarlık katan insan, bilimle birlikte yalnızca atmosfer dâhilinde değil artık atmosferin dışında bile söz sahibi. Bunların gerçekleşebilmesi elbette insanın birlikte yaşamak konusunda geliştirdiği beceriyle alakalı. Toplum da bir kavram olarak bu yüzden önem kazanıyor.

Toplum Nedir?

Toplum basit anlamıyla insanlardan meydana gelen bir topluluk. Öyle karmaşık bir anlamı olmasa da bir nosyon olarak beraber yaşamak için iş birliğinde bulunan ve birtakım hakların koruma altına alındığı ve ortak çıkarlar üzerine kurulmuş majör topluluklara işaret ediyor. Felsefe, sosyoloji, edebiyat, tarih, psikoloji, siyaset bilimi, etik, toplumsal cinsiyet, antropoloji, mantık, dil, din, bilim, ekonomi, uluslararası ilişkiler, hukuk, sanat, teknoloji, çevre, devlet, kimlik gibi insanın hayatını bütünüyle kuşatan hemen her şey “İnsan ve Toplum Bilimleri” çatısı altında toplanabilir ki Türkiye’de bu başlıkla, dünyada ise “Humanities” adıyla üniversitelerde bölümler, fakülteler, enstitüler, merkezler kurulmaktadır. Bu açıdan insanlık tarihine katkıda bulunmuş ve bugün her kapının bir şekilde onlara çıktığı isimler burada anılmalıdır. Sokrates, Descartes, Nietzsche, William Whewell,  Marx, Comte, Freud, Foucault, İbn Haldun, Martin Luther, Blaise Pascal, Charles Darwin, Homeros, Jean Baptiste Lamarck, Shakespeare, Engels, İbn Rüşd, Claude Levi-Strauss, Pierre Bourdieu,Simone de Beauvoir, Claude Monet, Chomsky, Rousseau, Franz Kollar, Sartre, Hobbes, Franz Cumont, Saussure, Biruni, Johannes Kepler, Leonhard Euler, John Ruskin, Harizmi, Robert Koch, Max Plank, Albert Einstein, Rosalind Franklin, Lacan sayılabilecek sayısız isimden bazılarıdır.

Türk Toplumu ve Modernleşme

Modernleşme, Türkiye için bir gecikme meselesi olduğundan insan ve toplum bilimlerinin bu topraklardaki gelişimi dünyadaki seyirden biraz daha geç başlamıştır. Yukarıda bahsi geçen bilim dallarının pek çoğu 19. yüzyıl sonlarıyla 20. yüzyılın başlarında görünür olur. Özellikle yükseköğretim çalışmalarıyla birlikte ulus-devletleşmenin bir ereği olarak kurulan bazı kurumlar bu süreci hızlandırır. Nazilerden kaçarak Türkiye’ye gelen Alman akademisyenlerin de bu bilimlerin gelişimindeki katkısı unutulmamalıdır. Özellikle Erich Auerbach, Clemens Bosch, Fritz Baade, Erwin Freundlich, Ernst Hirsch, Alfred Isaac, Walther Kranz, Bruno Taut, Andreas Tietze gibi isimler bu dönemde oldukça etkili olmuşlardır. Fakat elbette, modernleşme hareketinin başladığı yıllarda ve sonrasında etkili olan isimlerden bahsetmek gerekir: Şinasi, Münif Paşa, Ali Suavi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ahmet Mithat, Ahmet Rıza, Ziya Gökalp, Fuat Köprülü, Fatma Aliye, Emine Semiye, Abdullah Cevdet, Ahmet Şuayb, Beşir Fuad, Baha Tevfik, Rıza Tevfik, Zekeriya Sertel, Ahmet İhsan Tokgöz, Nüzhet Gökdoğan, Jale Ogan İnan, Mümtaz Turhan gibi.

İnsan ve Toplum Kitapları

Bu başlık altında insana ve topluma dair okunabilecek kitaplar arasında Homeros - İlyada, Sofokles - Antigone, Aristoteles - Poetika, Machiavelli - Prens, William Shakespeare - Machbet, Vergilius - Aeneis, Dante - İlahi Komedya, Michel Foucault - Toplumu Savunmak Gerekir, Karl Marx & Friedrich Engels - Komünist Manifesto, Chinua Achebe - Parçalanma, Rousseau - Toplum Sözleşmesi, Erving Gofmfman - Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, Immanuel Kant - Pratik Aklın Eleştirisi, Bell Hooks - Feminizm Herkes İçindir, Carter V. Findley - Modern Türkiye Tarihi, Eric Hoffer - Kesin İnançlılar, Elias Canetti - Kitle ve İktidar, İbrahim Kafesoğlu - Türk Milli Kültürü, Cevat Şakir Kabaağaçlı - Anadolu Efsaneleri, Erol Güngör - Dünden Bugünden Tarih-Kültür ve Milliyetçilik, Cemil Meriç - Bu Ülke, Engin Geçtan - İnsan Olmak, Bozkurt Güvenç - İnsan ve Kültür, Tanıl Bora - Cereyanlar sayılabilir.