İslam

İslam

Dinlerin dünya tarihindeki önemi açıktır. Özellikle İslam, Hristiyanlık, Yahudilik, Budizm, Hinduizm gibi dinler insanlık tarihinde büyük rol oynamış, oynamaya da devam etmektedir. Uygarlıkların kurulmasına ya da yıkılmasına, büyük savaşlara neden olmuş felsefeleriyle insanlığın düşünüş biçimine etki etmişlerdir. Dolayısıyla kültür, gelenek, uygarlık gibi konular üzerine düşünürken “din” de kendini mutlaka hissettirir. İslam dini de bugün iki milyara varan inananıyla 7. yüzyıldan beri insanlığı etkilemeye devam etmektedir. Allah’ın Hz. Muhammed’e (sav) 610 yılında vahiyle bildirdiği bu din, ilk birkaç yıl yalnızca Peygamber’in yakın çevresine tebliğ edilirken, Hz. Muhammed’in (sav) Medine’ye hicret etmesiyle daha geniş kitlelere bildirilir. İslam Peygamberinin 632 yılındaki vefatından sonra Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali’nin halifeliğinde tebliğ devam edecektir.

İslam Nedir?

İslam, Arapça “silm” kökünden türemiştir; kurtuluşa ermek, teslim olmak, barış yapmak gibi anlamlara gelir. Dinin takipçilerine “mümin” denir ki bu da “Allah’a teslim olan” manasını taşır. İslam’ın kutsal kitabı Kuran-ı Kerim’dir. Kuran’ın ihtiva ettiği ayetler vahiy meleği olan Cebrail aracılığıyla Hz. Muhammed’e (sav) ulaşır. İslam, Allah’tan başka ilahın olmadığı ve Hz. Peygamber’in onun kulu ve elçisi olduğu inancına dayanır. Bunun yanı sıra meleklere iman, kutsal kitaplara iman, ahiret gününe iman ve kadere iman etmek İslam’ın esaslarındandır. Kuran-ı Kerim’le birlikte “sünnet”, “icma” ve “kıyas” dinin temel kaynaklarını oluşturur. Kuran’a göre İslam son dindir. Bununla birlikte özellikle Dört Halife döneminde kendi içinde Şii ve Sünni olarak iki farklı mezhebe ayrılmıştır. Sünnilik; Hanefi, Şafiî, Maliki ve Hanbelî mezheplerinden oluşurken Şiilik Hz. Ali’nin taraftarlarınca benimsenen bir mezheptir; Alevilik, Bektaşilik, Caferilik gibi kendi içinde kollara ayrılır. İslam dünyasının önemli bilim insanları arasında Cabir b. Hayyân, el-Kındî, el-Hârizmî, Fergânî, er-Râzî, İbn Sînâ, Bîrûnî, İbnü’l Heysem, Ömer Hayyam, İbnü’l-Nefîs, Nasîrüddîn Tusî, Gıyaseddîn el-Kâşî, Kutbuddîn-i Şîrâzî, İbnü’ş-Şâtır, İbn Haldûn gibi isimler sayılabilirken İslam üzerine yaptıkları çalışmalarla tanınanlar arasında da Marshall Hodgson, W. M. Watt, Ahmad Y. al-Hassan, Seyyid Hüseyin Nasr, Thomas Walker Arnold, J. M. Rogers, Richard Bulliet, Norman Daniel, Louis Massignon, Fred Donner, Muhammed İkbal, Albert Hourani, M. Ali Kettani gibi isimleri saymak mümkündür.

İslam Tarihi

İslam, Anadolu’da 11. yüzyıldan beri varolagelmiştir. Malazgirt Savaşı İslam’ın bu topraklarda yayılmasında büyük bir eşiğin atlanmasını sağlar. Türkmen beylerinin gayretiyle başlayan Anadolu’nun Müslümanlaştırılması Osmanlı’nın üç kıtada varlık göstermesiyle tamamlanır. Bir fikir olarak İslamcılık ise Osmanlı’nın modernleşme çabalarının bir sonucu olarak 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi aydınlar burada da oldukça önem kazanmıştır; İmparatorluğu yaşatmak için İslam merkezli bir reçete sunmaya gayret etmişlerdir. Fakat bilindiği gibi dönemin kaotik ortamı buna müsaade etmez. Fakat İslamcı aydınlar varlıklarını Cumhuriyet’in ilk yıllarında da gösterdiler. Yine de etkileri şaşırtıcı olmayan bir biçimde sınırlı kalacaktır çünkü Cumhuriyet yenileşme hareketlerinin merkezine tabii olarak Batı’yı koyacaktır. İslam üzerine yaptıkları çalışmalarla ün kazanmış insanlar arasında ise Elmalılı Hamdi Yazır, Bekir Topaloğlu, Mustafa Sinanoğlu, Ahmet Özel, Cengiz Kallek, Mehmet Akif Aydın, Fuat Sezgin, Aydın Sayılı, Nusret Çam, Cevat İzgi, Mustafa Fayda, Ali Murat Daryal, İsmail Hakkı Göksoy, Alev Erkilet, İsmail Kara, Mustafa Öztürk, Mahmud Erol Kılıç, Süleyman Uludağ, İbrahim Sarıçam, M. Hayri Kırbaşoğlu, Mehmet Bayrakdar, Şakir Kocabaş gibi isimleri saymak mümkündür.

İslam Kitapları Önerileri

İslam üzerine yapılacak okumalar için alanında değer gören kitaplar arasında şunlar sayılabilir: Peter Adamson & Richard C. Taylor - İslam Felsefesine Giriş, Alexander Bevilacqua - Şark Kütüphanesi, Ira M. Lapidus - İslam Toplumları Tarihi, Peter Tudebodus - Birinci Haçlı Seferi, Louis Gardet & Georges Anawati - İslam Teolojisine Giriş, Henry Corbin - İslam Felsefesi Tarihi, Thomas Bauer - Müphemlik Kültürü ve İslâm, W. Montgomery Watt - Hazreti Muhammed, Muhammed Hamidullah - İslam Peygamberi, Süleyman Uludağ - İslam’da İnanç Konuları ve İtikadi Mezhepler, Mustafa Kara - Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İsmail E. Erünsal - Orta Çağ İslam Dünyasında Kitap ve Kütüphane, Kemal Karpat - İslam’ın Siyasallaşması, Fuat Sezgin - İslam Bilim Tarihi, Ahmet Yaşar Ocak - Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, Mustafa Fayda - Hulefa-yı Raşidin Devri, Ahmet Yücel - Hadis Tarihi, Adem Apak - Ana Hatlarıyla İslam Tarihi.