Psikoloji

Psikoloji

Ruh da zihin de gizini ele vermiş kavramlar değil hâlâ. Bu yüzden psikoloji için insanın kendisini anlamada gösterdiği çabanın en ihtişamlı neticelerinden biri denebilir. Müstakil bir bilim olarak ortaya çıkması çok eski olmasa da odağında doğrudan insan olduğundan oldukça eskiye dayandırılabilen bir geçmişe sahip. Felsefe tıpkı diğer pek çok bilime yaptığı gibi psikolojinin de zeminini oluşturmuş. Zaten psikoloji ve felsefe birbirlerinden ayrılmış gibi görünseler de sordukları sorular bağlamında ortaklıklarını kaybetmiş değillerdir. Dolayısıyla psikolojinin tarihsel gelişiminden bahsederken Platon, Aristoteles, Hipokrat gibi filozoflarla başlamak yanlış olmaz. 17. yüzyılda Descartes’la birlikte psikoloji, 19. yüzyılda kavuşacağı bilimsel formun ilk işaretlerini verir. 20. yüzyıla girmezden evvel de Wilhelm Wund ve William James psikolojinin bilimsel bir disiplin olarak anlam kazanmasını sağlayacaktır.

Psikoloji Nedir?

Psikoloji derken insan zihnine, onun işlevlerine ve insanın davranışlarına olan etkisine odaklanan bir bilimden söz ediliyor esasında, bir ruh bilimi. Tabii olarak bilince, duyguya, düşüncelere, hatırlama edimine, dikkate, zekâya dair incelemeler yapar; bugün sosyal bilimler alanının bir parçası olsa da doğa bilimleriyle oldukça yakından ilgilidir. Deney, gözlem, analiz, istatistik gibi pek çok kavram olmadan psikolojiden bahsedilemez. Milgram deneyi, Stanford Hapisanesi deneyi, Harlow’un maymun deneyi, Küçük Albert deneyi önemli psikolojik deneyler arasındadır. Zihinsel hastalıkların tespiti ve tedavisinde deneysel psikolojinin yadsınamaz bir önemi vardır. Freud’la birlikte psikanaliz psikolojinin en önemli kuramlarından biri hâline gelmiştir. Psikoloji, klinik psikoloji, bilişsel psikoloji, gelişim psikolojisi, adli psikoloji, sağlık psikolojisi, nöropsikoloji, sosyal psikoloji, eğitim psikolojisi, çocuk psikolojisi, sağlık psikolojisi gibi pek çok alt dala ayrılır. Buradan hareketle psikolojinin, tıp, sosyoloji, antropoloji, fizyoloji, zooloji, genetik, felsefe, biyoloji, ekonomi, istatistik gibi birçok bilimle oldukça yakından ilgili olduğunu söylemek mümkündür. Sigmund Freud, B. F. Skinner, Jean Piaget, Ivan Pavlov, Albert Bandura, Leon Festinger, Carl Rogers, Erik Erikson, Lev Vygotsky, Carl Gustav Jung, Stanley Milgram, Philip Zimbardo, Stanley Hall, Mary Ainswoth, Diana Baumrind, Melanie Klein, Mary Whiton Calkins, Anna Freud, Jacques Lacan, Mary Cover Jones, Karen Horney gibi isimler alanın önemli bilim insanları arasında sayılabilir.

Türkiye’de Psikoloji

Her ne kadar II. Murat döneminde kurulan akıl hastaneleri ve buradaki tedaviler psikoloji bilimine dair ilk izler olarak sayılsa da psikolojinin bilimsel bir disiplin olarak Türkiye’deki tarihsel gelişimi 20. yüzyılın ilk yıllarında başlar; Darülfünun’un Felsefe bölümünde psikoloji dersleri verilmeye başlanmıştır. Psikoloji kürsüsünün kurulması ise 1919’da gerçekleşir. Nazi zulmünden kaçan profesörlerden biri olan Wilhelm Peters’in İstanbul Üniversitesi’nde yeni kurulan Tecrübî Psikoloji Kürsüsüne başkanlık etmesiyle psikolojik çalışmalar hız kazanır. Mümtaz Turhan, Wilhelm Peters’in Almanya’ya dönmesiyle oluşan boşluğu dolduracak ve 1960’ta Psikoloji Enstitüsünün direktörlüğünü üstlenecektir. Türkiye’de psikolojinin gelişmesinde katkıları olan bilim insanları arasında George Ernst Anschütz, Mümtaz Turhan, Erol Güngör, Mustafa Şekip Tunç, Suna Tevrüz, Yani Anastasiadis, Sabri Esat Siyavuşgil, Muzaffer Şerif, Nezahat Arkun, Beğlan Birand Toğrol, İbrahim Alaettin Gövsa, Ferhunde Öktem, Feriha Baymur, Doğan Cüceloğlu, Engin Geçtan, Çiğdem Kağıtçıbaşı, Acar Baltaş gibi isimler sayılabilir.

Okunması Gereken Psikoloji Kitapları

Psikolojiye dair temel sorulara cevap olabilecek, insan zihnini, davranışlarını anlamaya yönelik okunabilecek kitaplar arasında ise şunlar sayılabilir: Sigmund Freud - Rüyaların Yorumu, Karen Horney - Çağımızın Nevrotik Kişiliği, Carl Gustav Jung - Analitik Psikoloji Üzerine İki Deneme, Oliver Sacks - Karısını Şapka Sanan Adam, Steven Pinker - Dil İçgüdüsü, Elliot Aronson - Sosyal Psikoloji, Graeme Macrae Burnet - Kan İzlerinin Peşinde, Otto Rank - Doğum Travması, Jonathan Haidt - Mutluluk Varsayımı, Johann Hari - Kaybolan Bağlar, Doğan Cüceloğlu - İnsan ve Davranışı, Çiğdem Kağıtşıbaşı - Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi, Engin Geçtan - İnsan Olmak, Zümra Atalay - Mindfulness Bilinçli Farkındalık, Acar Baltaş - Hayatın Hakkını Vermek, Saffet Murat Tura - Madde ve Mana.