Yeni Kitaplar

Bu çalışmada, ülkemizde bulunan bu tür cemaatlerin önde gelenlerinden olan ve “Süleymancılar” olarak bilinen ve tanınan cemaatin dini eğitim ve öğretim metotlarını incelemeye çalıştık. Bu cemaatin yapısına dair az sayıda çalışma bulunmakla beraber eğitim sistemine dair bir çalışma henüz bulunmamaktadır.

Çalışmamızın bu konudaki eksiği az da olsa kapatacağı ve tarafsız bir gözle inceleyenlere bu cemaatin dini eğitim metotlarına dair bir fikir verebileceği görüşündeyiz.

Bu çalışmamızda ele aldığımız Fethu Babi’l-İnaye isimli eser de Ali el-Karî’nin yazmış olduğu müdellel bir füru‘-ı fıkıh kitabıdır. Müellif bu kitapta Hanefî mezhebinin delillerini ele almakta ve Hanefî mezhebinin eleştirildiği noktalarda mezhebin bu konudaki tutumunu açıklamaktadır. Hanefî mezhebinin eleştirildiği en önemli noktalardan birisi de âhâd haberin kullanımı konusunda olduğundan, müellif daha çok bu konuyu ele almaktadır.

Bu minvalde tasavvuf, Kur’ân ve Sünnet’in esaslarına dayanır. Biz bu çalışmamızda m. XXI asrın başlarında yaşayan Mekkeli Mutasav­vıf Muhammed Alevî el-Mâlikî Hazretleri’nin tasavvufî görüşlerini anlatmaya çalıştık. Tezimizin giriş bölümünde Mâlikî’ye ait kaynak­ların değerlendirilmesi, Suudi Arabistan’daki selefîliğin kısaca tarihi, diğer Arap ülkelerindeki tasavvufî tarikatler ve bu tarikatlerin şeyhleri hakkında bilgi verilmiştir. Tezimiz iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Mâlikî’nin ilmî şahsiyeti, hayatı, eserleri, hocaları ve talebe­leri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Mâlikî’nin tasavvufî görüşleri anlatılmaya çalışılmıştır.

Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümü ilkçağ ve doğa filozoflarından başlayarak açıklamaya çalıştığımız evren anlayışı­nı atomculuk ve Mutezile atomculuğu ile oluşturduk.

İkinci bölümde ise Aristo’nun dört neden fikrinden doğan nedensel­lik anlayışını, tarihi ve sistemleşme sürecini izah ettik.

Üçüncü bölümde nedenselliğin İslam felsefesindeki yankılarını in­celedik. İbn Rüşd ve Gazzâlî tartışmasını kronolojik sıraya uymadan aynı yerde vermemizin nedeni meselenin İslam dünyasındaki fark­lı algılanışlarını hem de Adetullah kavramının nedensellikten ne gibi ayrıcalıklarının olduğunun daha sağlıklı izahını yapmaktır. Ayrıca bu bölümde özellikle Mutezile de var olan tevlid ve tevellüd fikrini işledik.

Son olarak dördüncü bölümde Sünnetullah kavramını ve bu kavra­mın tarihi seyri içerisinde Adetullah fikrine nasıl dönüştüğünü anlattık. Bu kısmın sonunda ise son dönem biliminin ortaya koyduğu verilerle Adetullah fikrinin paralelliğini ve mucizenin imkânını izah etmeye ça­lıştık.

İslam fıkıh literatüründe oluşan küllî fıkıh kâideleri, Kur’an ve sün­net nasslarından süzülen genel prensiplerdir. Bu prensipler çoğu zaman müctehidin işini kolaylaştırıyor, konuların hızlı bir şekilde çözülmesine ön ayak oluyordu. Bu durum günümüzde de devam etmekte, dini soru­lara muhatap olan müftü, vaiz ve imamlara arz edilen konu hakkında dini hükmü vermede ışık tutmakta, onlara bir fıkıh bakış açısı kazan­dırmaktadır.

Fıkıh melekesi kazandıran bu özlü kuralların, Meydani’nin Lübab kitabında ne denli yer aldığını, işlenen konularda kullanılan küllî kâide ve örneklerini ortaya koymak için bu çalışmayı yapmayı kararlaştırdık. Bu yapılan çalışmadan maksat zikredilen küllî kuralların kaynakları, kaynaklarından nasıl çıkarıldıklarını ortaya koymak değildir. Bilakis bu kuralların bu eserde ne kadar kullanıldığını dolayısıyla işlevselliğini göstermektir. Ancak biz eserde tespit ettiğimiz kâidelerin anlaşılır ol­ması için fazla derinliğine inmeden özlü bir şekilde açıklamayı uygun gördük.

Mu‘tezile hakkında gerek Batılı ve gerekse İslâm düşünürleri ta­rafından çeşitli çalışmalar ve araştırmalar yapılmıştır. Ancak Mu‘tezi­le’nin Basra ve Bağdat ekollerine ayrılışı hakkında müstakil bir çalışma yapılmadığından söz konusu mezhebin ekollere ayrılışının arka planın­da yatan sebeplerin anlaşılmasının faydalı olacağı hususunu göz önün­de bulundurarak bu konuyu çalışmayı uygun gördük.

Mu‘tezile’nin Basra ve Bağdat Ekollerine Ayrılış Süreci isimli çalışmamız, üç bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde, Mu‘tezile’nin doğuşu, Mu‘tezile’nin isimlendiril­me proplemi ve Mu‘tezile’nin temel görüşleri hakkında bilgi verilmiştir.

İkinci bölümde, Basra Mu‘tezile ekolü ve Bağdat Mu‘tezile eko­lü-Zeydiyye ilişkisi, Bağdat Mu‘tezile ekolü-Şia ilişkisi ve Bağdat Mu‘tezile ekolü-İktidar ilişkisi bağlamında Bağdat Mu‘tezile ekolünün ayrılışı irdelenmiştir.

Üçüncü bölümde ise, Basra ve Bağdat Mu‘tezile ekolü mensupları ile bu isim-lerin temel görüşleri ve bunların İmâmet sorununa fikrî yak­laşımlarına yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca Mu‘tezile’nin Basra ve Bağdat ekolünün İslâm düşüncesindeki yeri de ele alınmıştır.

Kendisine has bazı hususiyetleri olan Arap dilinin İslam Hukukunun oluşması sürecinde önemli bir araç olarak kullanılmış olması fıkhın oluşmasında kısmen de olsa etkili olmuştur. Dilin fıkha olan bu etkisi ise, Arap dilinin taşımış olduğu lengüistik özelliklere göre farklı şekillerde olabilmektedir. Biz de bu çalışmada Arap dilinin İslam Hukukuna etki alanlarından birisi olan “Hurûfu’l-Meânî” konusunu ele almaya gayret ettik. Konunun dil ağırlıklı bir konu olmasından dolayı öncelikle, harflerin dil bakımından bir incelemesini yaptık. Tabi ki bunu dilciler, fakihler ve nahivciler yönünden ele almaya çalıştık. Ama bizim temel aldığımız görüşler fakihlerin görüşleridir. Çünkü kitap başlığımızın ikinci bölümü olan fıkhi ihtilaflara etkisini tespit edebilmemiz için fakihlerin bu harflerden yararlanma üsluplarını tespit etmemiz gerekmektedir.

Türkiye Notları’nın 2. sayısı çıktı. Türkiye Notları bu sayıda herkesin bildiği ve kimsenin bilmediği bir mevzuyu, İttihatçılığı merkeze alıyor. Düşünce ve kültür bölümlerinde ise tarih, edebiyat eleştirisi, din sosyolojisi, sinema ve filoloji ile alakalı yazılar yer alıyor.

Hamit Emrah Beriş, İttihat ve Terakki Cemiyeti2nden Cumhuriyet’e giden yol üzerine düşündü ve yazdı. “Kurt Kanunu Mucibince” Türkiye Notları’nda. Ferhat Eroğlu, üç devrin tanığı Yunus Nadi’yi yazdı. “Meşrutiyet döneminde Yunus Nadi ve İttihat-Terakki Türkiye Notları’nda. Güngör Göçer, uslanmaz bir İttihatçı üzerine güzel bir yazı kaleme aldı. “Her Devrin Muhalifi: Hüseyin Cahit Yalçın” Türkiye Notların’nda. Polat Tuncer, İttihat ve Terakki’nin Maliye Nazırı Cavit Bey hakkında yazılmış en kapsamlı biyografiyi birini kaleme aldı. “Cavit Bey’in Felaket Günleri” Türkiye Notları’nda. Yunus Şahbaz, resmi tarihte hep üstünkörü geçilen bir olguyu, Milli Mücadele günlerinde İttihatçıların katkılarını yazdı. “Milli Mücadelede İttihatçılık” Türkiye Notları’nda. Onur Bayrak, Yahya Kemal’in hayatından kesitlerle İttihatçıların ve Türk aydınının izini sürdü. “İçinden Yahya Kemal Geçen Üç Soru” Türkiye Notları’nda. Türkiye Notları, nitelikli çeviriler yayımlamaya da devam ediyor. Louis Fischer’in “Enver Paşa’nın Sonu” adlı makalesi ilk defa Türkçe’de ve Türkiye Notları’nda.

Merkeze İttihatçılığı alan Türkiye Notları’nın Düşünce ve Kültür bölümlerinde de oldukça nitelikli metinler bulunuyor.

Nuri Salık, geçtiğimiz aylarda hayatını kaybeden uluslararası ilişkiler teorisyeni Robert W. Cox ve düşünce sistemi üzerine derinlikli bir yazı kaleme aldı. Robert W. Merry’nin,The American Conservative için kaleme aldığı Liberal Hegemonyamızın tehlikeleri başlıklı ilginç makale ilk defa Türkçe’de ve Türkiye Notları’nda. Gazeteci Murtaza Hussein’in “Soğuk Savaş Sonrası Amerikan Dış Politikası Hakkında İki Kitap” adlı makalesi ilk kez Türkçe’de ve Türkiye Notları’nda. Pasif Direniş düşüncesine önemli katkıları olan Mark Engler’in Uruguaylı yazar Eduardo Galeano üzerine yazdığı ilginç yazı, “Pan-Amerikan: Eduardo Galeano’nun Dünyası” ilk kez Türkçe’de ve Türkiye Notları’nda. Öner Buçukcu, Müslüm Baba filminden hareketle arabeskin dönemler ve sosyolojik tabakalar arasındaki algısının konjonktürel olarak değişimi üzerine yazdı: Grotesk ve Arabesk Hikâyeler” Türkiye Notları’nda. Mesut Bostan, önemli sinemacılarımızdan Nuri Bilge Ceylan’ın son filmi üzerine yazdı: “Nuri Bilge Ceylan Sinemasında Süreklilik ve Dönüşüm” Türkiye Notları’nda.

Nihat Özdal, çok ilginç bir konu üzerine güzel bir yazı yazdı. “Koku ve Edebiyat” Türkiye Notları’nda. Türkiye Notları yayıncılık sorunlarımıza eğilmeye devam ediyor. Geçtiğimiz aylarda kapanan Arka Kapak Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmeni M. Ali Çalışkan, derginin serüvenini yazdı. “Bir Ciddiyet Hikâyesi” Türkiye Notları’nda. Mimar Semih Akşeker, uygarlık tarihi üzerine alternatif düşünceler üretmeye ve yazmaya devam ediyor. “Uygarlık Anlatı/sı” Türkiye Notları’nda. Zeynep Buçukcu’nun ilk sayıda büyük ilgi çeken, kelimeleri tarihsel ve filolojik kökenleri üzerinden incelediği çalışması “İki Kelime” bu sayıda da yolculuğuna devam ediyor.

Bu Sayıda:

Sunu / 4

Prof. Dr. Ahmet Özer / Bedreddin’in Yolu (1359 - 1416) / 5

Azad Karadereli / Ağlama salkım söğüt ağlama
Nazım Hikmet’in manevi oğlu Çingiz Ferecov’un vefatına bir ağıt / 20

Doç. Dr. Faruk Güçlü / Vatansız ve babsız yaşamın diğer adı: Mehmet Nâzım Ran (Andaç) / 22

Eyyüp Yıldırmış / Kalkın Nâzım’a gidelim / 24

Etem Oruç / Ortaklar’da bir çınar ağacı / 25

Mehmet Ergün / “Milliyetperver” bir “Anarşist Ressam”: Fikret Mualla / 30

Arif Tekin / Kutsal kitaplarda anlatılan Tufan’ın kökeni / 42

Cazim Gürbüz / Sur düdüğü, yeniden yaratılma, kuyruk kokumumuzdaki bilyamsı “acbü’z zeneb”... / 48

Zeki Büyüktanır / Anadolu / Aydınlanma-Uygarlık-Emperyalizm / 58

Hüseyin Erkan / Haluk ve hak edilmiş bir ceza! / 62

Gamze Akçakaya / Topluma “Leyla Taşçı” demiş Seray Şahinler: Antabus / 68

Deneme / Anlatı: Hüseyin Alemdar 37 • H. Hüseyin Yalvaç 64 • Necla Özçelik 73 • Öyküler: Handan Tan 19 • Sinan Özdemir 28 • Nihal Güres 40 • Ezgi Fatma Acıkgöz 51 • Nail Uyar 65 •Fazilet Ünsal Eliaçık 73 • Şiirler: Aba Müslim Çelik 11 • Selami Şimşek 18 • İnci Ponat 23 • Bilsen Başaran 27 • Murat Yazıcı 29 • Ekrem Kahraman 36 • Bülent Güldal 41 • Yılmaz Gruda 47 • Veysel Boğatepe 49 • Uğur Olgar 53 • Muhammed Korkmaz 57 • Rabia Deveci 61 • Muhsin Salman 63 • Tan Doğan 71 • Baran Doğu 75 • Cevat Bayrak 76 • Ahmet Tığlı 79 • Mevlüt Kaplan 84 • Kitap: Hüseyin Kenan Gören 77 • Alper Akçam 80 • Hasan Akarsu 81 • Kapak Arkası 82 •
Haber Etkinlik: 85 • Kapak Fotoğrfı: İsmet Arslan