Yeni Kitaplar

Yıldız Ramazanoğlu, hikâye yazmak konusunda şunları söylüyor: “Hikâye yazmak daha çok insanı acıtan, kanatan hale ayna tutmakla ilgili; dert söyletir der büyüklerimiz, öyle ya derdin, tasan, davan yoksa neden yazasın ki. Canımızı yakan, içimize sinmeyen var olanı kelimeler yoluyla aşındırmak, olması gerekene doğru ilerletmek, görülmeyeni göstermek, önemsiz olanın içindeki görkemi açığa çıkarmak. Sessizlerin, sözü kesilenlerin, susturulanların sesi olmak bir bakıma. …Hikaye yazmak taş dahil her şeyin içine bir kalp yerleştirme, herkesin haklılık payını bulup çıkarma ve teslim etme insiyakı.”

Yıldız Ramazanoğlu Hikâyeciliği, 2000 sonrası Türk hikâyesinin önemli isimlerinden Yıldız Ramazanoğlu’nun hikâye dünyasına kapı aralıyor. Ramazanoğlu’nun hikâyelerini kişiler, meseleler, anlatım tarzı yönleriyle ele alan çalışma yazarın tek romanı olan İkna Odası’na da yer ayırıyor.

Hayatımızın hemen her anında bilinçli ya da bilinçsiz bir biçimde yüzleştiğimiz “erkeklik” ve “milliyetçilik” kavramlarının/olgularının Türk romanındaki görünümleri üzerine yapılan bu çalışma, romanlardaki söylem, metafor ve kahraman kurgularının söz konusu kavramlar çevresinde çözümlenmesine ve yorumlanmasına dayanmaktadır. Kitabın bir diğer özelliği, Türk toplumu için modern erkekliğin tarihinin yazılması konusunda bir giriş niteliğinde olması ve toplumsal cinsiyet tarihi çalışmaları açısından ilk basamaklardan birini oluşturmasıdır.

Elinizdeki bu çalışmada modern milliyetçiliğin edebiyat metinlerine nasıl yansıdığı ve bu metinlerdeki toplumsal cinsiyet kurgularını nasıl etkilediği sorgulanmıştır. Bu doğrultuda başta sosyoloji olmak üzere tarih, felsefe, siyaset gibi birçok disiplinin söyleminden faydalanılmış, beden politikalarından, iktidar okumalarına ve ötekilik kurgularına kadar Türk edebiyatı çalışmalarında çok fazla değinilmeyen birçok konu “erkeklik” ve “milliyetçilik”

Mecmûʿü’t-Tevarîh, ismi ile müsemma olmuş bir eser. Tarihî vakaların toplanıp tertip edilmesi anlamına gelen eserin bünyesinde, sadece tarihî vakaları değil, efsane, destan, menkıbe ve mit gibi anlatıları da görmekteyiz. Bu bağlamda eser, yazılı kültürle sözlü kültürün, gerçekle muhayyelin iç içe geçirilmesiyle inşa edilmiş… Türk sûfî Seyfeddin Aksıkentî tarafından Farsça kaleme alınan eserde Hz. Muhammed’den başlamak üzere O’nun eşleri, çocukları ve on iki imamın soyağacı anlatılmış, ardından Hz. Nuhoğlu Yafes, Türkoğlu Oğuz Kağan ve diğer Türk boyları farklı bilgilerle yeniden hikaye edilmiştir. Cengiz Han’dan başlayarak dönemin büyük kahraman ve devlet adamlarının hayatlarını kronolojik yanılgılarla bize sunan Seyfeddin Aksıkentî, Kırgız destan kahramanı Manas’a da geniş sayfalar ayırmıştır. Beş yüz yıldır ruhu ve bedeni Tanrı dağlarında dolaşan Mecmûʿü’t-Tevarîh, bu çalışma ile Ağrı, Erciyes, Uludağ ve Aladağların etrafından yaşayan Oğuz’un oğulları Kayı, Bayındır, Çepni, Avşar, Kınık, Kızık ve diğerleriyle ilk defa buluşuyor. Bu buluşmada, beş yüz yıldır ayrı yaşayan kardeşler kucaklaşıp büyük Türklük ülküsünü yeniden dillendiriyorlar.

Beden, bireyin kimliği, kişiliği, benliği ve varoluşu ile ilgili pek çok hususun sergilenme alanıdır. Birey, bedeniyle görünürleşir, beden aracılığıyla varlık alanı oluşturur. Maddi koşullar, eğitim durumu, dünya görüşü, dinsel hayat tarzları, cazibe, ruh hali ve duygular bir şekilde beden aracılığıyla dış dünyaya ve topluma iletilir. Beden, bütün bunlarla birlikte toplumsal yapıdaki değişikliklerin, yeniliklerin gösterime sunulduğu araçlardan birisidir. Uygarlaşma, modernleşme teşebbüsleri de çoğu zaman ikame etmek istedikleri yenilikleri beden aracılığıyla duyururlar. Farklı bedenlerin toplum tarafından algılanma biçimleri de kültürel aidiyetler, kalıp yargılar ve deneyimlerle çoğu zaman doğrudan ilgilidir.

Dilin türlü işlevlerinde boy gösteren ve çeşitli dilsel araçlarla ifadesini bulan olumsuzluk, bir dil evrenselidir ve ne yalnızca morfolojiyi ne yalnızca sentaksı, ne de semantik ve pragmatiği ilgilendirir; söz konusu birimlerin hepsiyle ilgili, çok boyutlu bir ulamdır. Bu çalışmada, Olumsuzluk nedir ve dilde nasıl ifade bulur? sorularına yanıt bulmak amacıyla türlü disiplinlerin bu ulama bakışı ile Türk gramerciliğinde olumsuzluğa yaklaşımlar ele alınmış; dil bilimi araştırmalarında izlenen ilke ve yöntemler çerçevesinde oluşturulan geniş kuramsal çerçeve ile olumsuzluk ulamına dair yapılacak yeni çalışmalara bir alt yapı hazırlanmaya çalışılmış ve söz konusu kuramsal çerçeve rehberliğinde Türkçedeki olumsuzluk işaretleyicileri ile olumsuzluğun biçim-dizimsel ve biçim-anlamsal karakteristiği -yer yer söylem-edimselliği de kuşatarak- Harezm Türkçesi ile kaleme alınan sayılı ürünlerden biri ve sahanın en hacimli eseri olan Úıaaaü’l-enbiyÀ metninden derlenen olumsuzluk bütüncesine dayanarak incelenmiştir.

Dini-tasavvufî edebiyat sahasında otuza yakın eğitici ve öğretici Türkçe eser meydana getiren Süleyman Şeyhi Efendi, aynı zamanda bir tarikat şeyhidir. XVIII.yüzyılın sonları ile XIX.yüzyılın başlarında yaşayan yazarımızın yaşadığı dönem, siyasi, sosyal ve edebi açıdan göz önünde tutulduğunda, çok sayıda eser yazması, kıymetini ve önemini daha da artırmaktadır. Bizim inancımız şu ki; eserleri gün yüzüne çıktıkça, Süleyman Şeyhi Efendi’nin mesajları daha iyi anlaşılacak ve toplumda hak ettiği değeri alacaktır.

Çalışmamıza divan şiirinin XIX. asırdaki genel durumu ile ilgili bilgiler vererek başladık. İkinci bölümde yazarın hayatını, tasavvufi şahsiyetini, tarikatini, eserlerini ve edebi kişiliğini tanıtmaya çalıştık. Aynı bölüm içinde Süleyman Şeyhi Efendi’nin divanının nüshalarının metin karşılaştırmasını yaparken nelere dikkat ettiğimizi belirttik. Daha sonra da divanın tenkitli metnini sunduk. Ayrıca divanda geçen âyetlerin tercümesinde Hasan Basri Çantay’ın Kur’an-ı Kerim tercümesinden faydalandık. Çalışmamızın sonuna ‘Sözlük ve Dizin’ koymayı uygun bulduk.

Edebi geleneğimizin son kudretli çağının “sultanü’ş-şuara” ünvanı ile anılan şairi Osman-zade Ta’ib Ahmed’in devrinde gördüğü büyük alakanın, iltifatın yanı sıra yaşadığı azilleri ve nihayetinde hicve düşkünlüğünün ölümüne sebep olması onun hayat öyküsünü ilginç kılmaktadır. Hem bir şair hem bir müderris ve kadı olan bu çok yönlü kişilik gelgitlerle dolu bir ömür yaşamıştır. Lale Devri’nin iltifatlarının yanı sıra kendisine ölümü de tattırmış olması tatlı ve acı arasındaki fark gibidir. Onun âlim, kadı, müderris gibi Osmanlı ilim hayatındaki önemli payeleri doldurabilmek için gerekli donanıma sahip yönünün yanı sıra mizahı, nükteyi ve hicvi de sevmesi kendisine renkli bir kimlik kazandırmıştır. Edebi bakımdan da hayatındaki bu derin farklar sezilmektedir. Hicvi seven şair ahlaka dair eserler de kaleme almıştır.

Türk Dilinin Çağdaş Sorunları ve Çözüm Önerileri adıyla ve 2017 Türk Dili Yılı armağanı olarak yayımlanan kitapta, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Öğrencilerinin Türk Lehçe ve Edebiyatlarına Karşı Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi (Doç. Dr. Cüneyt AKIN, Doç. Dr. Sinan SARAÇLI)

Bilim Dili Türkçe (Prof. Dr. Mustafa ARGUNŞAH)

Türk Sözlükbiliminin Sorunları (Prof. Dr. Erdoğan BOZ)

Türk Dünyasında Ortak Dil Meselesi (Prof. Dr. Ahmet BURAN)

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminin Sorunları (Prof. Dr. Musa Çifci)

Türkçe Kullanımındaki Sorunlar (Prof. Dr. Celal DEMİR)

Dünyada Türkiye Türkçesi Öğretimi (Prof. Dr. Hayati DEVELİ)

Dilimiz Kimliğimizdir (Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN)

Ölçünlü Dilde Yerelleşme Sorunu (Prof. Dr. Ahmet GÜNŞEN)

Türk Dili Üzerine Birkaç Söz (Prof. Dr. Leyla KARAHAN)

Kültür Mirası Olarak Türk Dili (Prof. Dr. Hülya KASAPOĞLU-ÇENGEL)

Türk Dünyasında Yazı Dili (Prof. Dr. Mustafa ÖNER)

Dil kirliliği ve Yozlaşma (Prof. Dr. Hatice ŞAHİN)

Dilbilgisi Kavramlarını Adlandırma Üzerine (Prof. Dr. Hamza ZÜLFİKAR) başlıklı bilimsel yazılar bulunmaktadır.

Dilimiz kimliğimizdir düşüncesi çerçevesinde şekillenen bu bilimsel yazıların, Türk dili üzerine çalışanlar başta olmak üzere, Türk dilini kullanan, Türk diliyle okuyan yazan bütün insanlara faydalı olacağı ve kamuoyunda köklü bir dil bilincinin ve duyarlılığının oluşturulması ve yerleştirilmesine katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.

Kültürden kültüre farklılıklar göstermekle birlikte özellikle mitolojik sistemlerde “iyi ya da kötü ruh” olarak tanımlanan doğaüstü varlıklar, inanç sistemlerinde de gözle görülmeyen ve duyularla algılanamayan, fiziksel tasviri tam olarak belirlenemeyen tasarımlar olarak açıklanmaktadır. Türk halk kültüründe doğaüstü varlıklar: Cin, şeytan, peri, alkarısı-alkızı, ağırlık, karabasan, hınkur-munkur, erkebit, vb. gibi isimlerle bilinmektedir. Bu varlıklarla görme, konuşma, dokunma, hissetme, rüya veya başka bir yolla kurulan şahsî bir iletişim tecrübesinin birinci ağızdan ya da dolaylı olarak aktarılması ise anlatıları oluşturmaktadır.

Anlatma esasına dayalı metinlerin, içine doğdukları kültürün izlerini taşıdığı aşikârdır. Her edebî eser, tarihî, sosyolojik, psikolojik, ekonomik ve benzeri veriler açısından önemli ipuçları içerir. Bu bağlamda, gerek anlatma esasına dayalı metinler, gerekse bu metinler üzerine yapılan akademik ve bilimsel çalışmalar, konuyu teorik zeminde çok daha güçlü ve kapsamlı bir biçimde temellendirmeye hizmet edeceklerinden gerek edebî gerekse toplumsal açıdan önemlidirler.

Doğaüstü Varlıklar ve Anlatılar Üzerine İncelemeler adını taşıyan bu kitap içerdiği on beş yazıyla doğaüstü varlıklar ve anlatılar konusu üzerine farklı bakış açılarıyla oluşturulmuş bir seçkiyi okuyucuyla paylaşmayı amaçlıyor.

Klasik Türk şiiri zevkiyle yetişen Hilmi, 1782’de Kıbrıs’ta doğdu. İyi bir tahsilin ardından Arapça ve Farsçayı bu dillerde şiir yazabilecek derecede öğrendi. Müderrislik pâyesine kadar yükseldi. II. Mahmut’un takdirini kazanarak İstanbul’a davet edildi. Her fırsatta II. Mahmut’a olan bağlılığını dile getirip onun yeniliğe dair icraatlarını manzumeleriyle övmekten geri kalmadı.

Divançesinin yanı sıra kendisine ait olduğu kabul edilen Ümmü Haram’ın (Hala Sultan) Hal Tercümesi adlı bir eseri daha vardır. Hilmi’nin manzumelerindeki, özellikle de tarih kıtalarındaki, başarısı dikkat çekicidir. Şairin şiirleriyle, yaşadığı yüzyılın sosyal hayatına ışık tuttuğunu ve tarihe kaynaklık ettiğini söylemek mümkündür. Fes devrimiyle ilgili manzumeleri bunun güzel bir örneğidir. Bütün bunlardan hareketle Hilmi’nin, birinci sınıf bir şair olmasa da, yetenekli olduğunu kabul etmek gerekir.

Sözün özü, Hilmi’nin şiirlerinin toplandığı bu çalışmayı edebiyatseverlerle buluşturmaktan ve klasik şiire gönül verenlere takdim etmekten mutluluk duyarız.