Yeni Kitaplar

Üzerinde dil bilgisi, metin okuma ve sözlük çalışması yaptığımız, tam adı Hazā Kitāb Ferec Ba‘de’ş-Şidde olan eser, “zorluklardan sonra kolaylığın, üzüntülerden sonra sevinçlerin yaşandığı” hikayelerin anlatıldığı bir kitaptır.

Ferec Ba‘deş-Şidde’de yer alan hikâyelerde kahramanlar önce sıkıntılar yaşar, acılar ve ıstıraplarla mücadele eder ve nihayetinde mutlu sona ulaşılır. Hikayelerdeki bu konu örgüsü, Müslümanlıktaki sabrın ve imtihanın önemini açıkça ortaya koymaktadır.

Başlangıçtan günümüze kadar çok geniş bir coğrafyada gelişimini sürdüren Türk dilinin tarihî gramerinin yazılması ve sözvarlığının ortaya konulabilmesi için değişik dönemlerde yazılmış olan metinlerin incelenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu tür çalışmalar Türkiye Türkçesinin daha doğru ele alınabilmesi ve kurallarının tarihî süreç içinde daha sağlam ortaya konulmasında önemli katkılar sağlayacaktır.

Bu çalışma, müellifi Hızır bin Yakub tarafından hicri 809/1406 yılında yazılan, müstensihi Pir Muhammed bin Musluhiddin olan ve hicri 855/1452 yılında istinsah edilen ve Eski Anadolu Türkçesinin özelliklerini yansıtan Cevahirü’l‐Me‘anī adlı eser üzerinde yapılmıştır. Eser, üzerinde çalışmamız ilerledikçe hem dil özellikleri hem konusu itibariyle incelenmeye değer bulunmuştur.

Türk milleti fethederek yurt edindikleri yeni memleketlerde ilk iş olarak imar faaliyetlerine başlamışlardır. Camiler, medreseler, tekkeler, mektepler, kaleler, hanlar, hamamlar, köprüler ile donatılan merkezler, çok kısa süre içinde birer Türk-İslam şehirleri olarak karşımıza çıkmaktadır. XIV. yüzyıldan itibaren Türklerin hakimiyeti altına giren Avrupa’nın güney doğusundaki Balkanlar’da imar faaliyetleri, edebi faaliyetleri de olumlu yönde etkilemiştir. Başta Üsküp, Bosna, Manastır, Filibe, Sofya, Serez ve Belgrat olmak üzere birçok yerleşim yeri adeta ilim ve kültür merkezleri haline gelmiştir. Durum böyle olunca adı geçen bölgede Hayreti, Hayali Bey, Usuli, Aşık Çelebi, Mesihi, Mezaki, Sabit, Vasfi başta olmak üzere yüzlerce şair yetişmiştir. Balkanlarda yetişen şairlerden biri de kemalat adlı eseri vücuda getiren maksadi'dir.

Sicistani’ye göre nefsin bedenden farklı bir cevher olduğunu söylemekte bir beis yoktur. Bu nedenle nefs ve bedenden doğan birliktelik ortadan kalktığında beden yok olurken, nefs yok olmamaktadır. Nefs ve beden tek bir şekil ve tek bir suret üzere irtibat halinde değildir. Diğer bir ifade ile onlar birbirlerine karşı farklılıklarını koruyarak birlikteliklerini devam ettirir. Bu anlamda bedenin varlığı nefse bağlı iken, nefsin varlığı bedene bağlı değildir. Çünkü Sicistani’ye göre bir insan mal, mülk ve elbise sahibi olduğu gibi bir nefs sahibi değildir. Buna bağlı olarak mecazi bir kullanım müstesna, “İnsan, nefs sahibidir.” denilemez. Sicistani “İnsan, nefs sahibidir.” sözünden, “O, nefs ile insandır.” manasının anlaşılması gerektiğini ifade etmektedir. Çünkü ona göre gerçekte insan nefse değil, nefs insana sahip olup onu kullanmakta ve tamamlamaktadır.

Türk edebiyatında romantik akımın en güçlü temsilcilerinden biri olan ve eserleriyle bu ekole bağlı örnekler veren Recaizade Ekrem, Araba Sevdası’nı 1885 yılında başlayan “Hayaliyyun - Hakikiyyun” tartışmasından sonra güçlenen realist akımın etkisi altında kaleme almıştır. Romanda alafranga, hayalperest ve gösteriş meraklısı bir Tanzimat genci olan Bihruz Bey’in hayat macerası çevresinde bu dönemde yetişen alafranga meraklısı köksüz ve müsrif tiplerle alay edilmektedir. Hatta roman bir yönüyle, kahramanı Bihruz vasıtasıyla romantik akımla alay eden bir karakter de göstermektedir.

Tarihin daha çok eğitici ve ahlaki yönü üzerinde duran Ahmet Refikin tarihçilerin geçmişin başarılarını ya da başarısızlıklarını parlak bir üslupla dile getirmesi gerektiğini vurguladığı bilinmektedir. Millî duyguların ve vatan sevgisinin oluşmasında tarihçilere ve tarih öğretmenlerine sorumluluklar yükler. Çeşitli gazete ve dergilerde çıkan makaleleriyle çok sayıda okura ulaştığı görülen yazarın Osmanlının sıkıntılı dönemlerine dair kaleme aldığı “Felaket Seneleri” adlı bu eserin tarihe olan ilgi ve merakın artmasında ayrı bir yeri olacağı kuşkusuzdur.

Zehra, Tanzimat ile gelen değerler sistemindeki değişikliğin kadın-erkek ilişkilerine yansımasının edebi göstergelerinden birdir. Nabizade Nazım, bu romanında realizm ve natüralizm akımının etkisiyle insan ilişkilerinin çeşitli boyutlarını ve bunların yaratabileceği sorunları Tanzimat’ın yeni insan tipinin ruhunda denemek istemiştir.

Batı sanatının odağında yer alan yapıtlarda cinsel kimliklerini ile betimlenmiş kadın figürleri, “feminist eleştiri kuramı” göz önüne alarak incelendiği bu kitapta Avrupa estetik anlayışı içinde geçmişten bugüne kadına olan mizojinik bakışı ve ona uygun görülmüş toplumsal rolleri tarihsel argümanlar ile ortaya koymak amaçlanıyor.

Yüzyıllardır kalıcılığını koruyan klişe alt metinlerin dışına çıkarak yeni düşünme olanakları sunan söz konusu çalışma, geleneksel erkil bakış açısının ideolojik oluşumlarını inceleyerek, okuyucuya farklı bir bakış açısı sunuyor.

Zengin konu içeriği ile öğrenciler ve konu ile ilgili araştırmacılar için bir başvuru kaynağı olacağı amacını taşıyan çalışma sanat tarihinde ki örneklerin çözümlenmesinde değişik kuramsal incelemeler ile kapsamlı bir yol izliyor.