Nefs Terbiyesinde Rabıta

Bu çalışmamızda, İslam tarihinde manevi terbiyede rehberlik eden tasavvuf okullarında kullanılan temel bir metod olan râbıta ele alınmaktadır.

Rabıta, değişik çevrelerce farklı algılanmış ve yorumlanmış bir konudur.Tasavvuf ehline göre rabıta, nefis terbiyesinde en tesirli ve en faydalı bir metottur. Öyle ki onsuz manevi terbiyede kemale ermek zordur. Çünkü râbıta, terbiye ve terakki için maneviyat yoluna adım atan Hak yolcusunun, bu yolda kendisine ayna, şâhit ve rehber olan kâmil mürşide kalben bağlanıp onun ruhundan akseden nurla aydınlanmak, ondan feyiz, sevgi, hal ve edep almak; bu ilahi sevgi atmosferinde an be an olgunlaşmaktır. Bazıları ise râbıtanın lafzına takılmış, Kur’ân ve sünnette râbıta kelimesini aramış, onun naslarda açıkça zikredilmediğini görünce, râbıtanın dış kaynaklı bir yöntem olduğunu düşünerek tasvip etmemiştir. Bu grup içinde, hiçbir ayırım yapmadan râbıtayı tenkit edenler, hatta yapanları şirkle suçlayacak kadar ileri gidenler de olmuştur.

Bu çalışmada râbıta özellikle dini açıdan ele alındı, yeri gelince psikolojik ve sosyolojik yönlerine de değinildi. Konu, Kur’ân ve sünnet başta olmak üzere, diğer İslâmî kaynaklara ve tasavvuf ehlinin tarihteki uygulamalarına bakarak değerlendirildi. Râbıtaya farklı yaklaşımların sebebini araştırıldı. Söz sahiplerinin delil ve görüşlerini incelendi. Uygulamadaki örneklere ve sonuçlarına bakıldı. Önce, yapılanı tenkite değil, tespite çalışıldı; sonra dinin temel öçülerine aykırı görüş ve uygulamalar varsa onlara değinildi.