Oğuzname

Türklerin en önemli kök metinlerinden olan Oğuznameler; Türklerin yeryüzüne bakışını, gökle kurduğu bağı, töresini, soyunu ve cihan düzenine dair inancını ortaya koyar. Destan özelliği taşımasına rağmen tarihsel gerçekliği, dil yapısı, hukuk anlayışı, kültürel kodları ve mitolojik anlatılarıyla aynı zamanda bir siyasal ve toplumsal belgedir. Kahramanlık burada kutsal bir mirastır, yönetim göksel bir emanet, söz ise başlı başına bir kurucu güçtür. Oğuz Kağan’ın doğumuyla başlayan ve Issık Göl kıyılarından Anadolu’nun merkezine uzanan sefer, Türk milletinin tarih sahnesine sürdüğü kalıcı bir iz, tartışmasız bir egemenlik iddiasıdır.

Prof. Dr. Necati Demir’in yıllar süren titiz çalışmasıyla, mevcut Oğuzname yazmaları derlenmiş; çeviriyazı ve Türkiye Türkçesine aktarılmış, ayrıca sözlük ve dil bilgisi incelemeleriyle zenginleştirilmiştir. Bu üç ciltlik büyük edisyon, içerdiği nüshalar bakımından Oğuzname külliyatının tarihî yayılımını kuşatmaktadır. Birinci ciltte, İslamiyet öncesi dönemin izlerini taşıyan Uygur Harfli Oğuzname, Reşideddin’in Câmiü’t-Tevârih’inde yer alan Oğuz Kağan anlatısı ve Hasan bin Mahmud el-Bayatî tarafından Cem Sultan’a ithafen yazılan Câm-ı Cem-âyin nüshaları yer almaktadır. Bu cilt, söz konusu metinlerin çeviriyazı, Türkiye Türkçesi karşılıkları, sözlük ve açıklamalarıyla desteklenmiştir. İkinci ciltte, Kazan Oğuznamesi ile İngiltere Nüshaları yer almaktadır. Bu bölümde metinler hem dilbilgisel çözümlemeye hem de söz varlığına odaklanan dizinlerle genişletilmiştir; her iki nüsha ayrıntılı filolojik değerlendirmeler eşliğinde sunulmuştur. Üçüncü ciltte ise, Kısa Metinli Oğuznameler bir araya getirilmiştir. Bu cilt, tarihî akış içinde farklı dönemlerde ortaya çıkmış; çeşitli yazarlara veya anonim kaynaklara dayanan kısa ama özgün metinleri içermektedir. Kaşgarlı Mahmud’dan Yazıcıoğlu Ali’ye, Salar Baba’dan Seyyid Lokman’a kadar birçok önemli isme ait Oğuzname örnekleri bu ciltte bir araya getirilmiştir. Bu üç ciltlik yapı, Oğuzname geleneğini hem derinlikli hem katmanlı hem de kuşatıcı biçimde bir araya getirerek benzersiz bir külliyat ortaya koymaktadır.