Plassans Papazı

Babil’in Yorumu

Zamansız romanlar yazdı Emile Zola; işlediği konular, aradan yüzyıldan fazla bir zaman geçmesine rağmen canlılığını yitirmedi. Plassans Papazı da böyle bir roman; dini hassasiyetlerin doyumsuz insanlar eliyle nasıl bir sömürü aracına dönüştüğünü, kişisel hırslar ve tatminler uğruna kullanılan “büyüleyici” bir enstrüman hüviyeti kazandığını etkileyici bir yolla anlatıyor. Kurmaca bir mekânda geçiyorsa da zeminini tarihsel gerçeklerden alan roman, her şeyin normal seyrinde ilerlediği bir kasabanın, buraya yeni taşınan bir papaz dolayısıyla değişimini bütün inceliğiyle aktarıyor. Zola’nın karakter yaratmadaki ustalığı ve özellikle okurunu mekânın bir parçası hâline getiren tasvirlerinde açığa çıkan üslubu da keyifli bir okuma imkânı sunuyor.

Plassans... Emile Zola’nın doğup büyüdüğü Aix-en-Provence kentinden ilham alarak yarattığı hayalî bir şehir... III. Napolyon bir hükümet darbesiyle iktidara gelerek Fransa’da 18 yıl sürecek olan ikinci imparatorluk dönemini başlattığında, Plassans imparatorluğu destekler. Fakat bu küçük taşra kentinde, kişisel ikbal hesaplarıyla iç içe geçmiş siyasi atmosfer değişkendir ve şehir bir süre sonra kralcılardan yana olur. O günlerde Plassans’a yeni bir papaz atanır. Son derece sofu bir yaşam süren bu sert görünüşlü, ketum papazın, kiliseye hizmet etmenin çok ötesinde amaçları vardır oysa.
Zola, ikinci imparatorluk döneminin toplumsal panoramasını anlatmak için kurguladığı yirmi kitaplık Rougon-Macquart dizisinin dördüncü kitabı olan Plassans Papazı’nda, keskin eleştirisini ruhban sınıfına yöneltir. Siyasi iktidarın suç ortağı olan, inananların –özellikle de kadınların– samimi dinî duygularını manipüle etmekten çekinmeyen, amacı ve çıkarı için her yolu mubah gören din adamları, Plassans’ın papazı Rahip Faujas’ın şahsında cisimleşir.
Zola’nın karanlık ve gerilimli sahneler yaratma becerisini ustaca sergilediği çarpıcı sonuyla öne çıkan Plassans Papazı’nı, Hamdi Varoğlu’nun yetkin çevirisiyle okurlara sunuyoruz.