Tarih-i Osmani

Elinizdeki eser Karamanlıca yayıncılığı ve edebiyatının büyük ustası Kulalı Evangelinos Misailidis’in öğrencisi ve aynı zamanda mesai arkadaşı olarak onunla uzun yıllar birlikte çalışan Fertekli Nikolaos Theologidis Soullidis tarafından 1874 yılında kaleme alınmıştır. Osmanlı tarihi konusunda Karamanlıca tek özgün eser olup, bu edebiyatın pek çok eseri gibi, bir asırdan fazla kütüphalerin tozlu rafları arasında kalmış ve unutulmuştur. 19. yüzyılın ikinci yarısında gelişen modern tarih yazıcılığının özgün örneklerinden birisi olup, Fransızca, Yunanca ve Türkçe kaynaklardan yararlanılarak, büyük Şarkiyatçı Joseph von Hammer-Purgstall’ın eserini esas alarak yazılmıştır.

Kendilerini Anadolulu veya Anadolulu Ortodoks Hıristiyanlar olarak tanımlayan bir halkın aydını gözüyle Osmanlı tarihini kaleme almıştır. Aslında Osmanlı devletinin gelişip bir cihan devleti haline gelmesinde bu halkın da önemli bir katkısı olduğunu vurgular. Tarih yazıcılığımızda görmezden gelinen, “ötekiler”in bir Osmanlı tarihidir. Öyleki Soullidis bu bakış açısını bu dönemdeki sansüre rağmen “Osmanlular Sultan Selim ve Süleyman Kanuni zemanlarına kadar feth itdikleri biladın ehalisinden nice tazeleri cariye ve gullam mesabesinde ele geçirub, bu gibilerin kaffesi Müsliman olmışlardır. İşte bu suretle külliyetlu Hristianlar dini İslamı kabul ile vakıt geçerek, asıl Müslimanlardan ziyade gaza ve fütuhat itmişlerdir.” ifadesiyle vurgulamaktan çekinmez.