Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi Sayı: 619 Mayıs 2025

Sevgili Türk Edebiyatı okurları, 

Ülkemizin farklı bölgelerinde ve özellikle Marmara Bölgesi’ndeki deprem, milletimizin endişe ve korkularına neden oldu. Yüce Tanrı’dan milletimizi korumasını temenni ediyor ve herkese geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz. Dördüncü bölümüyle tamamlanacak mitoloji dosyamızın üçüncü bölümüyle karşınızdayız. Kadim Türk kültürünün temelini oluşturun mitolojimizi geniş bir şekilde ele almaktan duyduğumuz gururu sizinle de paylaşmak istiyoruz. Mitoloji serimizin baş ucu kaynaklarından biri olacağına inanıyoruz.
Bu ay dosyamıza Orhan Söylemez ve Ömer Faruk Ateş’in, Cengiz Aytmatov’un eserlerindeki mitolojik unsurları ele aldığı yazıyla başlıyoruz. Söylemez ve Ateş, Aytmatov’un sosyalist realizmin sınırlarını aşarken Türk mitolojisi başta olmak üzere çeşitli mitolojik anlatılardan faydalandığını dile getiriyorlar. Nükhet Okutan Davletov ve Timur B. Davletov ise Şamanizm’in ideolojik yaklaşımlarla değerlendirilemeyecek kadar köklü bir inanç sistemi olduğunu dile getiriyorlar. Şamanizm’in kökeninin Üst Paleolitik döneme kadar uzandığını, Türklerin ata dini olarak kabul edildiğini ve Sibirya Türk Şaman mitolojisinin bu konuda temel bir kaynak olduğunu aktaran Nükhet ve Timur Davletov, yazısında bu kadim inanca yönelik ön yargılı ve indirgemeci yaklaşımları eleştiriyor. Sultan Sarı Gerçek, toplumların varoluş sürecinde mitlerin nasıl ortaya çıktığını ve kültürel hafıza olarak işlev gördüğünü anlatıyor. Doğum, bereket ve koruyuculukla ilişkilendirilen Umay Ana’nın Türk mitolojisindeki işlevini detaylı bir biçimde aktarıyor. Abdulvahap Kara, kadim Kazak mitolojisinin Kazak halkının kimliğini ve tarih bilincini nasıl oluşturduğunu izah ediyor. Kara, Kazak mitolojisinin temel iyelerini, efsanelerini ve günümüzdeki kültürel yansımalarını örneklerle açıklayarak Kazak mitolojisinin korunmasına yönelik çalışmaları inceliyor. Fatma Tekin, Türk dünyasında farklı adlarla anılan ve halk inançlarında önemli bir yer tutan Ubır’ı mitolojik özellikleri, görünüşü, davranışları ve musallat olduğu kişiler üzerindeki etkileriyle birlikte geniş bir perspektifle ele alıyor. Tekin, özellikle Kazan Tatarlarına ait halk anlatılarından örneklerle, Ubır’ın vampir benzeri özellikleri, kılık değiştirme yeteneği ve halk arasında nasıl algılandığını detaylı biçimde aktarıyor. Orhan Aras, Azerbaycan ve Iğdır yöresinde nevruz öncesi kutlanan dört çarşamba gününün (su, ateş, yel ve toprak) halk kültüründeki yerini ve mitolojik kökenlerini ele alıyor. Nezahat Özcan, İmdat Avşar’ın turnaların göç yolunu aydınlatan bir “çerağ”ı merkeze aldığı ve mitolojik ögelerle inşa ettiği hikâyesini tahlil ediyor. 
Osman Yıldız, anma yazısında Servet Somuncuoğlu’nun Anadolu’daki kadim Türk izlerini nasıl takip ettiğini ve Türk tarihine olan katkılarını dile getiriyor. Necati Tonga bu ay “Edebiyat Sandığı”nda Ahmet Muhip Dıranas’ı ağırlıyor. Şerif Aydemir, yürüyüşlerin yalnızca basit bir eylem olmadığını, aynı zamanda düşünce ve duyguların şekillendiği yaratıcı bir süreç olduğunu dile getiriyor. Mitat Durmuş, Sarıkamış şehitlerinin edebî alanda yeterince işlenmediğini dile getirerek edebiyat camiamızın toplumsal meselelere ne derecede duyarsız kaldığını gözler önüne seriyor. İsa Kocakaplan, Üsküp’e dair gezi notlarını bizlerle paylaşıyor. Kocakaplan, Yahya Kemal Beyatlı’nın Üsküp’teki çocukluk yıllarının şehrin kültürel ve tarihî dokusuyla nasıl iç içe geçtiğini anlatıyor. İbrahim Özen, Samipaşazade Sezai ve ailesinin edebî mirası inceliyor. Lütfü Şahsuvaroğlu, Alper Kaan Bilir’in edebî hayatını büyük bir incelikle ele alıyor. Şahsuvaroğlu, Bilir’in önce çevirmenlik faaliyetlerine değiniyor ardından romanları üzerine bir tahlil çalışması yapıyor.
Bu ay; Nurullah Genç, Sabir Sarvan, Tarık Özcan, Yasin Mortaş ve Dursun Kepçeoğlu ise şiirleriyle dergimize katkı sağlıyorlar.
Herkese iyi okumalar dileriz…