Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi Sayı: 620 Haziran 2025

Sevgili Türk Edebiyatı okurları, 

Dergimizin şu andaki ekibiyle 50. sayımıza ulaştık. Başkanımız Serhat Kabaklı’ya, Yayın Kurulumuza ve dergi çalışanlarına teşekkürü borç biliyorum. Önümüzdeki dönemde bir Hakem Kurulu da oluşturarak yolumuza devam etmeyi ve dergimizi hak ettiği yere ulaştırmayı hedefliyoruz.
Bu sayımızda, doğumunun 100. yılında Türk edebiyatının kaptanı Attilâ İlhan’ı yâd ediyoruz. Sosyal realizmin de etkisiyle toplumsal gerçeklikleri bireysel sancılarla harmanlayarak kendine has bir dil geliştiren Attilâ İlhan, kendisinden sonraki kuşakları etkilemeye devam ediyor. Bu özel dosyada; İlhan’ın hayatına, eserlerine, düşünce dünyasına ve bizlere bıraktığı entelektüel mirasa değiniyoruz. Dosyamızın editörlüğünü yapan Prof. Dr. Yakup Çelik’e ve dosya boyunca kullandığımız özel fotoğrafları bizimle paylaşan Attilâ İlhan Bilim Sanat Kültür Vakfına teşekkür ederiz.
Dosyamıza Yakup Çelik’in, Attilâ İlhan’ın doğumunun 100. yılı vesilesiyle, onun edebiyat, düşünce ve sanat dünyasındaki çok yönlü kimliğini değerlendirdiği sunuş yazısıyla başlıyoruz. Çelik, Attilâ İlhan’ın şiirlerinden romanlarına, denemelerinden senaryolarına uzanan üretkenliğini ve sosyal realizmle şekillenen düşünce dünyasını öne çıkararak, dosyada yer alan özgün araştırmaların çerçevesini çiziyor. Nurullah Çetin, Attilâ İlhan’ın aydın kimliğini tarihsel ve düşünsel bağlamda değerlendirerek onun yerli, millî ve bağımsız bir duruş sergileyen özgün bir fikir adamı olduğunu dile getiriyor. Mehmet Can Doğan, Mavi dergisinin yayın hayatını, Attilâ İlhan’ın Mavicilere nasıl dâhil olduğunu ve derginin zamanla değişen hüviyetini anlatıyor. Sema Özher, Attilâ İlhan’ın Sırtlan Payı romanı üzerinden Türkiye’nin modernleşme sürecinde aydınların yaşadığı bireysel ve toplumsal yabancılaşma sorununu inceliyor. Tülin Arseven, Attilâ İlhan’ın Dersaadet’te Sabah Ezanları romanını tarihî, toplumsal ve estetik yönleriyle inceleyerek yazarın sosyal realizm anlayışını nasıl kurguladığını ve romanı aracılığıyla yakın tarihimizin önemli siyasal olaylarını nasıl yansıttığını ifade ediyor. Mehmet Aça, Attilâ İlhan’ın yalnızca edebî kimliğiyle değil, aynı zamanda yerli ve ulusal bir aydın olarak düşünce dünyasıyla da ele alınması gerektiğini savunuyor. Aça, Attilâ İlhan’ın Atatürkçülüğü, milliyetçiliği ve sosyalizmi yerli bir anti-emperyalist çizgide birleştirmesinden bahsederek, Türkiye’deki aydın sorununa ve yanlış Batıcılık anlayışına kapsamlı bir eleştiri getirdiğini söylüyor. Murat Lüleci, Attilâ İlhan’ın şiirlerini farklı bir bakışla ele alarak, onun modern kent yaşamıyla kurduğu derin bağı ve kendisini bir flanör olarak nasıl konumlandırdığını inceliyor. Lüleci, Attilâ İlhan’ın şiirlerindeki “ben” merkezli duyarlılığın, modern kentin yalnızlaştırıcı ve gözlem gerektiren doğasıyla nasıl iç içe geçtiğini ifade ediyor. Lütfü Şahsuvaroğlu, Attilâ İlhan üzerinden Türk aydınının evrensel değerlerden beslenen yerli ve millî bilinç arayışını değerlendiriyor. Sultan Galiyev, Namık Kemal, Ziya Gökalp ve Attilâ İlhan gibi isimlerin ideolojik sentez arayışlarını ve Türkiye’nin kültürel-politik sorunların tahlil ediyor. Ertuğrul Gazi Derhem, Attilâ İlhan’ın Sokaktaki Adam romanını psikanalitik kuram ışığında inceleyerek başkahraman Hasan’ın simgesel düzene uyum sağlayamayışını ve arzularının peşinde sürüklenen benlik dağılmasını ele alıyor. Romanın, bireyin kültürel/toplumsal düzenle kuramadığı bağlar ve içsel çatışmaları üzerinden modern insanın yabancılaşmasını simgesel ve imgesel düzlemlerde tartıştığını savunuyor. İsmail Sürücüoğlu, Attilâ İlhan ile genç yaşta kurduğu kişisel bağı ve onun günlük yaşamına, karakterine ve disiplinine dair tanıklıklarını samimi bir dille aktarıyor. İbrahim Ay, Attilâ İlhan’ın senarist kimliğini merkeze alarak onun sinemaya katkılarını ve senaryolarında dönemin toplumsal-siyasal meselelerini nasıl işlediğini ele alıyor. İbrahim Özen bu sayımızda Attilâ İlhan’ın ailesinin sanatla dolu geçmişini kapsamlı bir şekilde irdeliyor. Necati Tonga ise Edebiyat Sandığı’na bu ay Attilâ İlhan’ı konuk ediyor. Herkese iyi okumalar dileriz…