Vergi Hukuku Kapsamında Mülkiyet Hakkı

Mülkiyet hakkı, toplumları etkileyen ve toplumsal değişikliklerin temelinde yer alan bir hak olmuştur. Bu hak, anayasalar ve uluslararası belgelerde kendine yer bulmuş bir kişi hakkıdır. Ulusal hukukumuz açısından hem kamu hukuku hem özel hukuk alanındaki birçok norm bu hakkın üzerine kuruludur. Bu nedenle mülkiyet hakkının diğer hak ve özgürlüklerin temeli ve teminatı olduğu ifade edilmiştir. Mülkiyet hakkının kapsamına geniş bir biçimde yaklaşılmalıdır. Çünkü ekonomik bir değeri olan her mal varlığı unsuru mülkiyet hakkının kapsamına dahildir. Bu sebeple kişilerin mal varlığında yer alan herhangi bir ekonomik değere yönelen müdahaleler mülkiyet hakkını etkilemektedir. Dolayısıyla ekonomik kaynağı fark etmeksizin her tür vergi, mülkiyet hakkına doğrudan bir müdahaledir. Vergilendirme işlemleri/eylemleri, mülkiyet hakkına müdahale etmekle birlikte her vergilendirme işlemi/eylemi mülkiyet hakkını ihlal etmemektedir. Buna göre hukuka uygun bir kanuna dayanılarak yapılan vergilendirme işlemi, mülkiyet hakkına müdahale etmekle birlikte mülkiyet hakkını ihlal etmeyecektir. Küreselleşme, devletlerin egemenliklerinin bir göstergesi olan vergilendirme yetkilerini etkilemektedir. Aynı zamanda küreselleşme beraberinde vergilendirmeyle ilgili birçok probleme neden olmaktadır. Devletler, bu problemlere çözüm bulabilmek için ulusal ve uluslararası önlemlere başvurabilmektedir. İlgili önlemler alınırken vergi ödevlilerinin temel haklarının korunması göz ardı edilmemelidir. Çünkü vergi ödevlilerinin haklarının korunması, insan haklarının korunmasının bir gereğidir. Bu gerek ise hukuk devletinin temeli ve hukuk devletinin bir değeridir. Vergi Usul Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve Türk vergi sistemindeki özel vergi kanunlarında yer alan bazı düzenlemelere de çalışma kapsamında yer verilmiştir. Bu çerçevede yapılan inceleme, vergilendirme ile mülkiyet hakkının ihlal edildiği düşünülen hükümlere yönelik olmuştur. Genellikle ilgili hükümlerin yasallık veya ölçülük ilkesine uyarlık taşımaması nedeniyle mülkiyet hakkına yapılan müdahaleyi hukuka aykırı kıldıkları söylemek mümkündür.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM

MÜLKİYET HAKKI VE VERGİLENDİRME

I. Mülkiyet Kavramı

II. Mülkiyet Hakkı

III. Mülkiyet Hakkının Kapsamı

IV. Tarihsel Süreçte Mülkiyet ve Mülkiyet Hakkı

V. Sosyal Sözleşmeler ve Mülkiyet Hakkı

VI. Devrimler ve Devamındaki Süreçte Mülkiyet

VII. Osmanlı'da Mülkiyet

VIII. Mülkiyete İlişkin Teoriler

A. Liberal Mülkiyet Teorisi

B. Marksist Mülkiyet Teorisi

C. Sosyal Mülkiyet Teorisi

IX. Temel Hak ve Özgürlükler Kapsamında Mülkiyet Hakkına Yaklaşım

X. Seçme ve Seçilme Hakkının ve Vergilendirmenin Mülkiyet Hakkı ile İlişkisi

XI. Vergilendirmenin Mülkiyet Hakkı Üzerindeki Etkisi

XII. Mülkiyet ve Miras Hakkı İlişkisi

XIII. Kamu Malları ve Mülkiyet

XIV. Değerlendirme

İKİNCİ BÖLÜM

VERGİLENDİRMENİN MÜLKİYET HAKKINA ETKİSİ BAKIMINDAN ULUSLARARASI VE ULUSAL YAKLAŞIMLAR

I. Mülkiyet Hakkına İlişkin Uluslararası ve Ulusal Normlar

A. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Mülkiyet Hakkı

B. 1982 Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Mülkiyet Hakkı

C. Uluslararası Vergi Andlaşmalarının Mülkiyet Hakkına Etkisi

D. Türk Medeni Kanunu ve Mülkiyet Hakkı

II. Vergi Ödevlisinin Mülkiyet Hakkı ve Vergilendirmeye İlişkin Düzenlemeler

A. Vergilendirmenin Mülkiyet Hakkına Etkisinin Vergi Ödevlilerinin Hakları Kapsamında Değerlendirilmesi

B. Avrupa Birliği'nde Vergilendirme ve Mülkiyet Hakkı

C. Küresel Vergiye Mülkiyet Hakkı Odaklı Yaklaşım

III. Değerlendirme

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VERGİLENDİRMENİN MÜLKİYET HAKKINA ETKİSİ BAKIMINDAN POZİTİF HUKUK UYGULAMALARI

I. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nda Yer Alan ve Mülkiyet Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi Gereken Düzenlemeler

A. Vergiyi Doğuran Olay ve Mülkiyet Hakkı

B. Geriye (Geçmişe) Etki Eden Kanunların Mülkiyet Hakkına Etkisi

C. Tarh İşlemi ve Mülkiyet Hakkına Etkisi

D. Vergi Hatalarının Mülkiyet Hakkına Etkisi

E. Vergi Hukukunda Sorumluluk Halleri

F. Gecikme Faizi

G. Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Değerleme

H. Vergi Cezaları

II. 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da Yer Alan ve Mülkiyet Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi Gereken Düzenlemeler

A. Tahsil İşlemi ve Mülkiyet Hakkına Etkisi

B. Kamu Alacağını Koruma Önlemleri ve Mülkiyet Hakkı

III. Türk Vergi Sisteminde Yer Alan ve Mülkiyet Hakkı Kapsamında Değerlendirilmesi Gereken Düzenlemeler

A. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler Bakımından

B. Servet Üzerinden Alınan Vergiler Bakımından

C. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler Bakımından

IV. Değerlendirme

V. Vergilendirme ile Mülkiyet Hakkına Yapılan Müdahalelerin AİHS ve Evrensel Hukuk İlkeleri Kapsamında Korunabilmesi İçin Olması Gereken Hukuk Bakımından Öneriler

SONUÇ