Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım İlkesinin Kapsamı, Niteliği ve Sınırları

Toplumsal yaşamı hukukun araçlarıyla adil ve etkin bir düzene dönüştürebilmek için rasyonel ilkelere ihtiyacımız vardır. Kişi ile devlet arasında kurulan ve temel amacı kamusal harcamaları karşılamak olan vergilendirme ilişkisi de bu anlamda kanunilik, adalet, genellik, eşitlik ve mali güç ilkeleri temelinde yükselmektedir. Kişi ile devlet arasında kurulan vergilendirme ilişkisi olguları ekonomik açıdan mali güç temelinde kavradığı ölçüde etkin ve adil bir vergi sistemini ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda ekonomik yaklaşım, olguların hukuki biçimlerinin ekonomik içeriklerine uygun bir şekilde kavranmasına ve bu şekilde vergi hukukuna egemen olan adalet, genellik, eşitlik ve mali güç ilkelerinin hayata geçirilmesine yönelik bir ilke olarak karşımıza çıkmaktadır. Türk vergi hukukunda VUK m.3'e dayandırılan ekonomik yaklaşım ilkesinin tarihsel kökleri 1. Dünya Savaşı sonrası Alman mali hukuk sistemine uzanmaktadır. Vergi hukuku sisteminde; ekonomik yaklaşım ilkesi uyarınca, olguların ekonomik açıdan kavranması ve örtülü sermaye, transfer fiyatlandırması, örtülü kazanç gibi ekonomik temelli kavramların oluşturulması sağlandıkça, ekonomik içerik temelinde amaçsal bir bütünlük kazanılacak ve kanun sisteminin lafzı ve amacı (özü) birbiriyle örtüşecektir. Vergi hukuku alanında önümüzdeki mesele bunun sağlanmasıdır. Ancak bu şekilde vergilendirme alanında, kanunilik, adalet, genellik, eşitlik ve mali güç ilkelerinin egemenliğinde; etkinlik, düzen ve de adalet sağlanabilecektir. Öte yandan tarihsel süreç bize ölçüt içermeyen, belirsiz bir ekonomik yaklaşım ilkesinin ciddi sorunlara ve hazine lehine keyfiyetlere yol açabileceğini de göstermektedir. Bu çerçevede elinizdeki çalışma ana hat olarak; vergi hukukuna ilişkin ekonomik kavramların oluşturulması, ekonomik yorum, hukuki açıdan geçersiz ve hukuka aykırı işlemlerin nitelendirilmesi, vergiden kaçınmaya yönelik peçeleme işlemlerinin ölçütleri, ekonomik gerçekliğin tespitinde ispat ve delil ile verginin kanuniliği ilkesinin ekonomik yaklaşım ilkesine çizdiği sınır konularını kapsamaktadır.