Akıl Fikir Yayınları

“Sustular ve sessizliği yaşadılar.
Bu sessizlik onlara bir gerçeği daha öğretti.
Hayat ne kadar zor ve ne kadar kolaydı.
Mutluluk ne kadar yakın ve ne kadar uzaktı.
Sevgi ne kadar sıcak ve ne kadar soğuktu.
Aradan geçen zamanın kimse farkında değildi.”

Denizin maviliği gecenin karanlığına karışmıştı, yosun kokuları iskeleye vuran dalgaların sesine…
Çaresiz adımlarla ilerlerken, denizden bir ses duyunca önlerindeki o uçsuz bucaksız karanlığa dikkatle baktılar.

Sahili takip ederek ilerleyen bir balıkçı teknesi iskeleye yaklaşıyordu.
Mülazim Nuri ve Kaptan Fırtına içindekilerin kim olduğunu anlamaya çalıştılar.
“Veda etmeden gitmek var mı?” diye bir ses duyuldu. Bu Shoshana’ın sesiydi.

Dünya casusluk tarihi, Thomas Edward Lawrence, Gertrude Bell ve Mata Hari’den ibaret değildir.
Bu kitap Teşkilat-ı Mahsusa’nın fedakar üyeleri Binbaşı Tahir ve korku nedir bilmeyen arkadaşlarının, denizler ötesindeki hikayesi…

“Küçük bir sehpanın etrafındaki hasır oturaklarda otururken sahneli, sinemalı bir sohbet başladı. Setlerde yaşadıkları sakarlıklardan bahsederken yine herkesi güldürdüler.

Nihat ve Serhat anlatılanları dinlerken bir yandan da denizi ve şehrin karşı sahilden göz kırpan ışıklarını seyrediyorlardı. Suyun üzerindeki yakamozlar onları adeta büyülemiş,bilinmeyen uzak diyarlara götürmüştü.

Bahar Hanım, yanındaki emektar sinemacıları o yakamozlara benzetti.”

“Gülizar Anne, üç yıldır kendisini ziyarete gelmeyen kızlarını düşündü. "Analarını hiç mi özlemediler?" diye mırıldandı. Hüsniye Hanım duydu onu.

-Özlemişlerdir elbet! dedi. Onlar da ister gelip görmeyi... Fakat kim bilir ne sıkıntıları var. Belki de bugün yarın gelirler.

-Ah Hüsniye'm, ben anlatmaktan usanmadım, sen dinlemekten... Bak yine bayram geldi. Kızlarım da bir yerlerden çıkıp gelseler... "Anacığım!" diye boynuma sarılsalar... İşte o zaman bayramlarda benim olur dünyalar da... Ne çare ki gelmiyorlar... Gelmiyorlar...

-Sen gönlünü ferah tut. Sana öyle bir süpriz yaparlar ki gözlerine inanamazsın.”

Büyük mizah ustası Nasrettin Hoca, Anadolu Selçukluların son devrinde yaşamış bir kişidir. 1208’de Sivrihisar’da doğmuştur. Bir süre köyünde imamlık yapmıştır. 1237’de Akşehir’e yerleşmiş ve burada 1284 yılında vefat etmiştir.

Nasrettin Hoca, kibar, ince ruhlu ve ileri görüşlüdür. Onun fıkralarında kırıcılık ve düşmanca davranış yoktur. Ayrıca, meseleleri kaba kuvvetle ya da kargaşa veya nifak yaratacak duruma getirmeden çözmeyi bilen bir bilgedir.

Fıkralarındaki sonuç, ahlak, adet ve terbiyeye aykırı olmaz, sağduyuya dayalı pratik çözümler sunar. Fıkralarındaki dünya görüşü ve felsefesi hep iyimserdir. Üslûbu da konuşma üslûbudur.

Dünyada 7 milyon kilometre karelik alanda Türkçe konuşan Türklerin arasında hala Nasrettin Hoca fıkraları dilden dile dolaşmaktadır.

Kitabın hazırlanışında, başta dilimizin mimarı, muhterem hocamız, rahmetli Prof. Dr. Muharrem Ergin beyin kitabından ve diğer kaynak eserlerden istifade ettik. Burada hepsini saygıyla ve rahmetle yad etmeyi, bir gönül borcu biliyorum.

Dördüncü baskısını, “Türk Dili Kılavuzu” ve “Yazılı ve Sözlü Anlatım Kılavuzu” ismiyle ikiye bölüp, çerçeve programı içerisinde yeniden gözden geçirdik. Kitabın sonuna, bugün dilimizde hala düzeltme işareti (şapka) taşıyan önemli 950 kelimeyi-Türk Dil Kurumunun hoşgörüsüne sığınarak- öğrencilerimiz mezun olmadan önce yazım kurallarını daha kısa sürede öğrensinler diye, TDK’nin imla kılavuzundan derleyip alfabetik liste olarak ilave ettik. Bu haliyle çalışmamızı, hem taşınabilirliği, hem de kullanılışı bakımından daha istifadeli duruma getirmeye çalıştık. Kitabın en sonuna da, uygulamalarını seçilmiş eserler üzerinde daha rahat bir şekilde yapabilmeleri için, nesir ve nazım örnek parçalar ilave ettik.

Böylece, ilaveli ve gözden geçirilmiş bu baskının öğretim elemanı ve öğrencilerimize daha iyi bir yardımcı kaynak olacağı hususundaki ümidimiz, bizleri de bahtiyar edecektir.

M. Ata Çatıkkaş

Ahmet Midhat’in Kelile ve Dimne isimli eseri, padişah II. Abdülhamid’in kendi saray kütüphanesinden çıkarıp Ahmet Midhat tarafından çevrilmesini istediği Hulasa-i Hümayunname isimli Arapça Kelile ve Dimne tercümesidir.

Yazar, bu eseri padişah emriyle Tanzimat devrinin Osmanlı Türkçesi’yle 1888 yılında edebiyatımıza kazandırmıştır. Ahmet Midhat, eserin başında geniş ölçüde Kelile ve Dimne hakkında bilgi vermektedir. Kelile ve Dimne iki çakalın ismi olup ilk kaynağı Sanskrit ismi Tantrakhyanika’dır. Bilinen en eski nüshası Pançatantra’dır.

Eserin ortaya çıkışı bazı kaynaklarda M.S. 1 veya 3’üncü yüzyıla rastlar. Aslı Sanskritçe’dir. Daha sonra da dünya edebiyatı dillerine çevrilerek, kral ve hükümdarların siyasetname kitabı durumuna gelmiştir. Konusu çeşitli hayvanların ağzından ibretli hikayelerden meydana gelmiştir. Gayesi insanlara hikmetli ve ahlâki öğütler vermesidir.

Fabl türünün en eski örneği diyebileceğimiz eser, bütün dünya edebiyatındaki hayvan hikayelerine kaynaklık etmiştir.

Tanzimat devrinin en önemli yazarı olan Ahmet Midhat Efendi, nesrin bütün tür ve konularında telif ve tercüme 200 kadar eser vermiş ve kırk ambar lakabıyla tanınmıştır. Bu eserinin önemini kitabının sonunda bugünün diliyle şöyle ifade eder: “Osmanlı dilimizin yine yeniliğe ulaşmış bulunacağı bir zaman geldiğinde de bu hikmet dolu kitabın değerinden uzaklaştırılmayarak sonuna kadar değerini muhafaza edip sadeleşerek herkese ulaşabileceği umulur”

Anonim Halk Edebiyatımızın en eski nazım şekli manilerdir. Yazılı kültürün halka inemediği dönemlerde mâni söyleme geleneği kişiden kişiye aktarılmıştır.

Manilerin söylendiği yerler genellikle düğünler, kutlamalar, asker göndermeleri ve ağıtlar gibi halkın iç içe bulunduğu sosyal alanlardır. En çok kadınlar arasında söylenir. Erkekler tarafından söylenenlere de hoyrat denir.

Maniler ezberlenmesi kolay ve az sözle çok şey anlatan anonim bir edebî türdür.

Eserin hazırlanması sırasında yirmi dört kaynak taranarak mâniler tesbit edilmiş ve özenle seçilmiştir. Bu yönüyle de bir başvuru kaynağı olarak da kullanma özelliğini taşımaktadır.

Rahip Brunson krizinin benzeri bir hadise bir asır evvel Osmanlı ile Amerika arasında yine yaşanmıştı.. Miss Eston adında bir rahibenin Bulgar komitacılarınca dağa kaldırılması…

Ziya Şakir’in diplomatlar diplomatı olarak bahsettiği Sultan Abdülhamid’in, bu  meseleyi ele alışı ve çözüme kavuşması için yaptıkları / yaptırdıkları Dış siyasetimize ışık tutmaya devam edecektir.

Ziya Şakir, Tevrat'ın 2, Samuel 11. ve 12. bölümünde anlatılan kıssayı hikayeleşmiştir.

Olay Hz Davut’la Batşeva (Hz Süleyman annesi) arasında geçmektedir.

Kur’an’da bu olaydan örtülü bahsedilmektedir.

Binbir gece masallarının geçtiği diyarlarda bir yanda Harun Reşit diğer yanda  Zübeyde…

Harun Reşit’in kardeşi Abbase ve sevdiği adam kocası Cafer Bermeki…

Daha birçok kimsenin katıldığı zengin, debdebeli acı ve tatlı pek çok olayın birbirini peş peşe takip ettiği masal tadında bir tarihi roman…

M. Turhan Tan’ın (Samih Fethi) keskin ve akıcı kaleminden…

Kitabı okuduğunuzda bakalım “kadınların intikam ve âh edişlerini” siz de hissedecek misiniz?”

İki büyük Türk hükümdarın birbirini yok etmeye çalışması acıklı bir şeydir. Eğer onlar uzun bir münakaşa devresi geçir­dikten sonra karşı karşıya gelip de çarpışmasalardı, dost ge­çinselerdi, dil ve din birliğinin emrettiği kardeşlik vazifelerini anlasalardı, tarihin seyri bambaşka olurdu. Evet, iki Türk hü­kümdar boğaz boğaza gelmeselerdi, İstanbul’un Türkleşmesi yarım asır evvel vaki olacaktı ve Fatih’in orduları Anadolu’da değil, Macaristan’da, Almanya’da dolaşacaktı. M. Turhan Tan (Samih Fethi)

Ailece okuyacağınız muhteşem bir tarihi roman…

Gavur Memet kimdir? Aslen Bitlislidir. Küçük yaşta Sinop’a hicret etmiştir. 1327 Hicri (1909 Miladi) senesinde Sinop’ta vefat etmiştir. Gençlik ve çalışma dönemi İstanbul’da özellikle Galata bölgesiydi.

Osmanlı devletinin eski dönemlerinde zabıta kuvvetini, Ases ve Böcek denilen yeniçeri sınıfları sağlıyorken Yeniçerilik kaldırıldıktan sonra İstanbul asayişi için Nizam-ı Cedit ismiyle kurulan piyade sınıfı görevlendirildi. Kolluk adı verilen karakollara bu askerler yerleştirildi.

Avrupa’da olan jandarma’ya benzer şekilde bizde de Zaptiye sınıfı tesis edildi. Resmi inzibat kuvveti olarak görev yapan bu kuvvet, eğitimsiz insanlardan oluşuyordu ve asayişi sağlamada başarılı olamadılar. Bunun üzerine iyi eğitim almış kişilerin seçildiği “Teftiş” (polis komiserleri) ve bunların emrinde gözü açık zaptiye neferlerinden oluşan “tebdil”( sivil polis) olarak görevlendirilecek memuriyetler kuruldu. Tebdiller küçük gruplara bölünmüşlerdi. Bu grupların amirlerine, “tebdil kolbaşısı” deniliyordu. Gavur Memet, Aman Ali, Abanoz Hasan, Arabacı Süleyman gibi kolbaşılar en azılı canileri bile düşündürecek kadar şöhret kazanmış, cesaret ve zeka sahibi tebdillerdi. Ama bunların arasında Gavur Memed’in şöhreti, hepsini bastırmıştı. Cesareti, pervasızlığı kadar milliyet aşkına da malik olan Gavur Memed kendi yurdunda zorbalık gösteren yabancı serserilere aman vermiyor, kendisini aralarına almak isteyen Galata çetelerinin teklif ettikleri menfaatleri, milli taassubu nedeniyle elinin tersiyle itiyordu. Gavur Memed, bir yazarın hayalinden ürettiği, tasarladığı bir kahraman değildi. Sherlock Holmes, Arsen Lüpen, Nik Karter vesaire gibi polis romanlarında isimleri geçen kahramanlar, hayali birer şahsiyettir. Lâkin Gavur Memet, böyle değildir. O, Sultan Hamid devrinin ilk zamanlarında yaşamış olan meşhur bir polis hafiyesidir ve Türk zabıtasının sicil kayıtlarına geçmiştir.

Gördüğü mühim hizmetlere mukabil, bizzat Sultan Abdülhamid tarafından rütbeler ve nişanlarla taltif edilmiştir. Koskoca bir dosya halinde olan Gavur Memed'in maceraları, son devrin tarihini büyük bir ehemmiyetle tespit eden Ziya Şakir tarafından dikkatle işlenilerek seri halinde romanlaştırılmıştır.

Bu maceraları okuduğunuzda  sadece basit birer zabıta vakasını değil aynı zamanda o dönemin coğrafyasında tarihi değeri olan bilgilere de vakıf olacaksınız.

Yalova Eşkiyaları isimli dördüncü macerasında yine Gavur Memet'le beraber kaplıcalarıyla meşhur Yalova’yı haraca bağlayan eşkıyaları tespit edecek, Osmanlı döneminde Yalova ve havalisinde kök salmış ve gözü dönmüş çetelerin yakalanması için koşuşturmaya katılacak, nefes kesici bu macerada da bu zeki ve kurnaz hafiyenin suçluları nasıl ortaya çıkardığını şahitlik edeceksiniz. Yine tam polisiye tadında Ziya Şakir klasiği  okuyacaksınız.

Türk fikir, bilim ve sanat hayatının önde gelen kişilerinden bazılarıyla yapıp yayınlamak imkanı bulduğumuz mülakatlar umduğumuzdan da büyük ilgiyle karşılandı. Eksik olmasınlar, sevgili okurlarımızın ve dostlarımızın gösterdikleri ilgi kimi zaman göz yaşartıcı dereceye vardı.

Bazı yazılarımız kimi öğretim üyelerince “Edebiyat kitaplarına röportaj örneği olarak girecek derecede başarılı ve güzel” olarak nitelendirildi. Kimisi de: “İlk defa yanlışsız bir röportajımın çıktığını görüyorum”, bazısı da “Bizim hocayı ne güzel anlamış ve ne güzel de anlatmışsın” dedi. Hamdi Mert hoca “sayın Aydil Erol nefis bir buluşla ve hayal-kurgu tarzında Mehmet Akif’le mülakat yapmış. Bu mülakat okunmalı... Akif’in bu millete aşk derecesindeki bağlılığı; Kuran’ı yorumu; İslam anlayışı; “Batı”ya bakışı ve inkisarları, hayal kırıklıkları yeniden hatırlanmalı diye düşünüyorum.” Aynı röportajda geçen, Akif’in “Türklüğe hiç kimsenin horozlanmasına tahammül edemem” sözleri büyük bir yankı buldu: Kimi yazarlar yazılarında, kimi hatipler konuşmalarında kullandılar. Sık sık, “Falancıyla niye görüşmedin?..”, “Filancıyla da konuşsan nasıl olur?” gibi sorularla da karşılaştık. Bu soruların hepsi de yerinde, hepsi de haklıydı.

İlgili kişilerin tatlı bir hülya gibi, renkli bir rüya gibi emsalsiz şahsiyetlerinden ötürü, birkaç yazımıza da röportaj özelliği taşımamasına rağmen zevkle yer verdiğimizi söylemezsek kendimizi eksik konuşmuş sayacağız.

“Az söyle, öz söyle; bir hoşça söz söyle” öğüdünü dinleyip yazımızı noktalarken, ilgi gösterenlere gönüller dolusu teşekkürlerimizi sunuyor, hepsini saygılarla selâmlıyor, okuyucuyu da yazılarla baş başa bırakıyoruz.

Aydil Erol

Zamanda zamansız bir yolculuk yapmaya hazır mısınız?

Turgay Ataman ilk romanı “Cehennemden Esen Rüzgar”da genç bir delikanlı olan Cem Onur'un internette karşılaştığı Urartu dilindeki tuhaf bir mesajın izini takip etmeye karar vermesiyle kendini akıl almaz olayların içinde bulmasını konu alıyor. Takip ettiği mesajla 800 yıl öncesinden bir izle karşılaşan Cem, günümüzün dünyasının kaderini değiştirecek bir sırrın da kapılarını aralamış oluyor.

“Cehennemden Esen Rüzgar” fantastik bir kurgu olmanın ötesinde iyilik ve kötülüğün amansız mücadelesini anlatan, tarih, dostluk ve meydan okumalarla bezenmiş muhteşem bir aksiyon romanıdır.

Balkanların kaybı Osmanlı İmparatorluğu’nun en gelişmiş yörelerinin de kaybıdır. Bu sadece bir toprak kaybı ya da Osmanlı İmparatorluğu’nun küçülmesi değildir. Bir anlamda Balkanların kaybı Osmanlı İmparatorluğu’nu ekonomik ve sosyal bakımdan çok daha başka bir İmparatorluk yapmıştır. Belki daha homojen, daha Türk, daha Müslüman bir coğrafyaya adım atılmıştır ama imparatorluğun genelinin gelişmişlik düzeyi belki de yüz yıllık bir gerileme yaşamıştır. Başka bir deyişle Osmanlı İmparatorluğu birdenbire daha ilkel bir ortalama ile kalmıştır. Balkanların kaybının bu niteliği rakamsal bilgilere ulaşmak zorunluluğundan dolayı çok işlenmiş değildir. Buna rağmen 1913 yılında ortalama insan ömür beklentisi sadece 32- 33 yıldır ki bu genel olarak Ortaçağ Avrupası için verilen bir rakamdır. Dolayısıyla Balkanların kopuşu ile elde kalan Osmanlı coğrafyası birkaç büyük kent ve kıyı kesimi hariç, bin yıldır dışa kapalı ve bin yıl öncenin kültürel-iktisadi alt yapısının üzerinde biçimlenen zihinsel düzlemdeki büyük bir kitlenin çoğunluğu oluşturduğu bir coğrafyadır. Bugün yaşadığımız kültürel ikiliğin, açıkçası bir ulus olmaya çok uzak iki ayrı medeniyet çizgisinin varlığının temel nedeni de budur. 1950’lerden itibaren neredeyse bin yıllık kozasından çıkmaya başlayan bu kitlenin kısa sürede bir ulus potasında “öteki” ile kaynaşmasını beklemek doğru değildir. İktidar kentlere akan ve bin yıldır tüketmeye aç kalmış bu büyük kitlenin, zihniyetin elindedir ama bu kesimin tutkuyla bağlı olduğu üretim, batıyla eklemlenmiş olan “öteki” kesimdedir. Dolayısıyla Türkiye’nin mevcut tarihsel çelişkileri sözünü ettiğimiz bu çelişki ile 2018 yılında daha da katmerli hale gelmiş görünmektedir. Devletin bize tarihten miras kalan “komprador” niteliğinin yarattığı devlet-halk uzaklığı, bugün devleti elde etmiş görülen zihniyet ile batı üretim kanalları ile eklemlenmiş kesim arasındaki uzaklık ile pekişmiştir. Bu siyaseten istenmeyen sonuçlar üretebilecek bir birikmedir. Osmanlı’dan kopuşun Batıya en yakın iktisadi-kültürel coğrafyadan başlaması bizi düşündürmelidir.

Birinci Dünya Savaşı’nın yarattığı sarsıntıları daha iyi tanıyabilirsek günümüzdeki sarsıntıları daha iyi tanımlayabilir ve üstesinden daha rahat gelebiliriz