Bilim ve Gelecek Kitaplığı

Felsefenin, Helenistik dönemde,doğu kültürüyle etkileşim sonucu, sır dinlerine, Yahudiliğe ve Hıristiyanlığa yaklaştırılmaya çalışıldığı görülür. Bu dönemde, Pythagoras, Platon ve aristoteles gibi Eski Yunan’da yetişmiş büyük filozoflarıhem birbirleriyle hem de dini düşünceyle uzlaştırmaya çalışan eklektik nitelikli ve Yeni Platoncu temalı kimi yapıtların üretildiği anlaşılmaktadır. Bu yapıtların, 4-8. yüzyıllar arasında Doğu Hıristiyanlığı ve özellikle Süryaniler üzerinde derin etkiler bıraktığı söylenebilir. işte bu süreç içerisinde, kimin tarafından üretildiği bilinmeyen, daha çok Platon ile aristoteles’i uzlaştıran ve onların düşüncelerini dine yaklaştıran ve aristoteles’e mal edilen kimi yapıtların ortaya çıktığı gözlenmektedir. Bu yapıtlar, büyük ölçüde Süryani çevirmenler aracılığıyla önce arapçaya, daha sonraları ise Latin çevirmenler aracılığıyla arapçadan Latinceye çevrilmiştir. Dolayısıyla bu sözde aristotelesçi yapıtlar, ortaçağda hem islam kültür ortamında hem de Hıristiyan kültür ortamında felsefe yapan filozoflar üzerinde derin etkiler bırakmıştır.

Bu süreçte, aristoteles’e atfedilen üç temel yapıtın önemli olduğu söylenebilir. Bunlar, nefsin ölümsüzlüğü ve ölüm korkusunu yenme sorununa eğilen Kitab et-Tufaha/Liber de PomoSive de Mortearistotilis; evrenin Bir’den, akıl ve nefs yoluyla sudûrunu ya da türümünü, nefsin akli alemden maddeye düşüşünü ve yeniden maddi alemden tanrısal aleme yükselişini ele alan KitabEsulucya / Theologiave evrenin hem Bir’den sudûrunuya da türümünü hem de kozmik nedenselliği irdeleyen Kitab fi el-izah el-Hayr el-Mahz ya da Kitab el-ilel/Liber de Causis’dir. Bu yapıtlar aracılığıyla, aristoteles, sudûrya da türüm teorisine inanan, ruhun ölümsüzlüğünü kabul etmekle kalmayıp, felsefesini tene düşmüş ruhun kurtuluşuna adayan bir filozof olarak karşımıza çıkmaktadır.

Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Cem Say, bu kitapta yapay zeka kavramını her yönüyle ve herkesin ilgisini çekebilecek biçimde anlatıyor. Yapay zeka sistemlerinin dayandığı matematiksel altyapıyı, gelişim serüvenini, insan beyni dediğimiz doğal bilgisayarın çalışması hakkında verdiği ipuçlarını, güncel uygulamalarının nasıl çalıştığını ve nerelerde tıkandığını, yarattığı felsefi tartışmaları, bilinç ve özgür iradeyle ilgisini ve insanlığa olumlu/olumsuz etkilerini keyifli bir dille işliyor. Yazarın yüzyıllar öncesinden başlayıp son teknolojik gelişmelere varan bir çerçeve kurarken yanıtını aradığı kimi sorular şöyle:

İnsanların yapıp makinelerin yapamayacağı şeyler var mı? Düşünen bir makine yapılabilir mi? Sadece sıfır ve 1 her şeye yeter mi? Gödel neden öldü? Turing kimdir? Doğanın, yaşamın, insanların programlama dili nedir? Hesaplama karmaşıklığı nedir? AlphaGo dünya go şampiyonunu nasıl yendi? Turing testi nedir? Bilgisayar insan dillerini nasıl anlar? Derin öğrenme nedir? Robotlar buluş, sanat, avukatlık, askerlik, doktorluk vs. yapabilir mi? Âşık olabilir mi? Bilgisayarlar bizi bizden iyi tanıyabilir mi? Yapay zekâ dünyayı ele geçirip hepimizi yok edecek mi?

Ünlü paleoantropolog Tim White ile söyleşi
‘Evrimin kanıtları avucumuzun içinde’

Söyleşi: Ferhat Kaya
İnsanın atalarının izinde bir ömür
Lucy’den Homo sapiens’e Afrikalı atalarımız
İnsanın evrim ağacı çok da karmaşık değil
Türkiye’nin paleontolojik önemi

Neye, neden, nasıl güleriz?
Tolga Esat Özkurt / Beyinde karmaşık bir süreç olarak gülme: Gülen beyin!
Yard. Doç. Dr. Serkan Şener / Mizahın dili ve uyuşmazlık
Mehmet Barış Albayrak / Gülmenin farklı yüzleri
Batuhan Saç / Gülmek nedir?
Doç. Dr. Yaman Ömer Erzurumlu / Gülmeden mizaha…
Doç. Dr. Seda Yavuz / Gülmeye sanatla bakmak 

Doç. Dr. Atakan Altınörs
Dilin türeyişi hakkında dört güncel hipotez

Afşar Timuçin
Aydınlanma kavrayışı ya da bilincin aydınlığı

Bilişim Dünyasından / İzlem Gözükeleş
Ağ tarafsızlığı ve tekelleşme

Geniş Açı  / Prof. Dr. Sedat Ölçer
Alexander von Humboldt: Gelmiş geçmiş en büyük gezgin biliminsanı

Hacettepe Ünv. Biyoloji Bölümü Öğrencileri
Biyoçeşitlilik ve Türkiye biyocoğrafyası

Bilim Ve Tarih / Prof. Dr. Ergi Deniz Özsoy
Gizli genetik çeşitlilik ve adaptasyon

Uğur Yıldırım
Eski iklimler nasıl tahmin ediliyor?

Ünlü Deneyler / Özgür Can Özüdoğru
Işığın ötesine yolculuk: X-ışınının gözlenmesi

Matematik Sohbetleri / Ali Törün
Beşinci aksiyom krizi!

Bilim Gündemi

Hücreler iletişim kurmak için virüs yapısındaki bir proteini hackliyor! / Armadillo ve tavşan genleri, hamileliğin nasıl evrildiğini ortaya çıkardı / Tek yumurta ikizleri, genlerinin ötesinde, moleküler olarak da benziyor / İnsan beyninin gelişimindeki anahtar genler / Kadınlar kriz dönemlerinde erkeklerden daha çok hayatta kalıyor / Çiçekli bitkiler yeryüzünü nasıl fethetti? / Fastfood, bağışıklık sistemini uzun süreli saldırganlaştırıyor.

Kitapçıl

Irmak Gültekin / Bağdaşık bir psikolojiye doğru: İnsanın afektif doğası
Nalân Mahsereci / Ne genler, ne organizma, ne çevre... Hem genler, hem organizma, hem çevre!
Hasan Selçuk Turan / Ahlaki bir düzenin hüküm sürdüğü evren…
NAUTİLUS / Özer Or / Ulaştırmanın popüler bilimi olur mu?

Bilim ve Gelecek’in yeni sayısında sürekli bölümlerde haberler, bilimsel bilgiler, bilim tarihi öyküleri, söyleşiler, kitap tanıtımları ve tartışmalar yer alıyor.

“İstikbal ancak hercümerç içinde tasavvur edilebilir.”

Kasım 1918. İşgal günleri. Dersaadet.

Düvel-i Muazzama, şehri ehlileştirme derdinde. Bürokratlar, simsarlar ve muteber savaş zenginleri felaketlerle gelen günlerin doğurabileceği fırsatlara bel bağlamış.

Parvus. Siyasi kâhin, bir devrim tüccarı. Savaşın ortasında terk ettiği şehre geri dönmüş, yeni bir macera, yeni bir ihtilal kıvılcımı arıyor.

Ve mazilerinden kopup gelmiş diğerleri: Bolşevikler, mondenler, anarşistler, muhacirler, münzevi akşamcılar, nihilistler, başıbozuklar, dekadanlar, İttihatçı eskileri...

Yaşadığı döneme sığamayan, isyankâr feminist, yüksek sosyete kimliğiyle kavgalı Asude
ve Dersaadet’e rehin düşmüş Marişka.

Ve Hayri. Gölgelerde saklı çeteleri deşifre etmekle vazifeli bir komiser. Nişanlısı Asude ile şehrin ışıltılı suretine, Marişka ile yeraltına karışıyor. Her yere yabancı, her hale aşina.

İki kadının ve birçok hayatın arasında aksayarak dolaşıyor. Arka sokaklardan devşirdiği çetesinde, nihayet kendisini bulmuş mudur Hayri? Yoksa, etrafıyla birlikte, büyük eylem planlarının, narkotiklerin ve mazisinin girdabına mı gömülmektedir?

Galata izbehaneleri ve Pera’nın debdebeli salonları arasında gidip gelen dumanlı bir hikâye.

Türkiye’de müzik sosyolojisi, adeta popüler müzik çalışmalarıyla özdeşleşmiştir. Bu yüzden Türkiye’deki popüler müzik tartışmalarını topluca değerlendirmek bize müzik sosyolojisinin Türkiye’deki gelişimi hakkında da temel bir fikir verir. Son otuz yılın müzik sosyolojisi tartışmalarında esasen Batıdaki popüler kültür tartışmalarının kavramsal çerçevesi kullanılmakla birlikte, Batıdaki tartışmanın doğrudan Türkiye’ye aktarıldığını iddia etmek mümkün değildir.

Çünkü Türkiye’de popüler müzik, Batıdan farklı bir tarihsel ve toplumsal süreç içinde şekillenmiştir. Batıda kitle kültürü popüler kültür ayrımında ifadesini bulan teorik çerçeve, Türkiye’de çoğu zaman Türk modernleşmesi hakkındaki farklı tutumları ifade etmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Öznur Yılmaz, Türkiye’de popüler müzik tartışmalarıyla ilgili geniş literatürü, bu ana argümandan hareketle sınıflandırmakta ve konuyla ilgilenen okuyucuya faydalı bir el kitabı sunmaktadır.

Ortaçağ İslam Kürlünde Felsefe: Akımlar, Filozoflar ve Temel Sorunlar, Ortaçağ İslam kültüründe felsefenin serüvenini ele alıyor. Bu bakımdan, öncelikle, Ortadoğu’nun kültür mirasının tarihsel temelleri irdeleniyor; Doğu Hıristiyanlığından süzülerek gelen Yunan, Hint ve İran kültür ürünlerinin Ortadoğu’da geçirdiği değişim ve nihayet İslam kültüründe boy veren felsefede oynadığı roller gözler önüne seriliyor. Ardından, ortaçağ İslam kültüründe ortaya çıkmış çeşitli felsefi akımlar, temel temsilcileri ve tartıştıkları temel sorunlar, özgün eserlere dayanılarak nesnel-betimsel bir dille ortaya konuluyor. Bu bağlamda, İhvân esSafâ, İbn er-Ravendî, Ebu Bekr Zekeriyâ er-Râzî, Kindî, Fârâbî, Âmirî, İbn Miskkevey, İbn Sînâ, Gazalî, İbn Bacce, İbn Tufeyl, İbn Rüşd, İbn Haldûn, Sühreverdî ve Molla Sadrâ gibi filozofların düşünceleri, bağlı oldukları akımlar temelinde irdeleniyor.