Hikmetevi Yayınları

Peygamber Efendimizin vefatından sonraki otuz yılı kapsayan raşid halifeler ile onu takip eden doksan yıllık emeviler dönemlerini  ve yaklaşık sekiz asra varan endülüs Siyasi tarihini anahatlarıyla ihtiva etmektedir. 

Hiç kuşkusuz geleceğin inşası geçmişin iyi bilinmesi ve iyi  okunmasına bağlıdır. Raşid halifeler dönemi, hz. Peygamber ın önderliğinde tüm Müslümanlar  için örnek alınacak asr-ı saadet ın hem devamı hem de İslam ın  evransellik boyutunun perçinlenmesi niteliğini taşıdığından İslam aleminin referans alacağı bir dönemdir.

İniş ve çıkışlarıyla emeviler dönemi ile İslam medeniyetinin batı ya açılan kapısı olan Endülüs tarihlerİ, de İslam ülkeleri olarak son derece muhtacı bulunduğunmuz tarih bilincinin oluşumu açısıdan dikkatle incelenmesi gerekli dönemlerdir.

Bu çalışmada okuyucularımızın söz konusu dönemler hakkında temel bilgilere kavuşturulması hadeflenmiştir  

Peygamber Efendimizin vefatından sonraki otuz yılı kapsayan raşid halifeler ile onu takip eden doksan yıllık emeviler dönemlerini  ve yaklaşık sekiz asra varan endülüs Siyasi tarihini anahatlarıyla ihtiva etmektedir. 

Hiç kuşkusuz geleceğin inşası geçmişin iyi bilinmesi ve iyi  okunmasına bağlıdır. Raşid halifeler dönemi, hz. Peygamber ın önderliğinde tüm Müslümanlar için örnek alınacak asr-ı saadet ın hem devamı hem de İslam ın evransellik boyutunun perçinlenmesi niteliğini taşıdığından İslam aleminin referans alacağı bir dönemdir.

İniş ve çıkışlarıyla emeviler dönemi ile İslam medeniyetinin batı ya açılan kapısı olan Endülüs
tarihlerİ, de İslam ülkeleri olarak son derece muhtacı bulunduğunmuz tarih bilincinin oluşumu açısıdan dikkatle incelenmesi gerekli dönemlerdir

Bu çalışmada okuyucularımızın söz konusu dönemler hakkında temel bilgilere kavuşturulması hadeflenmiştir

İlahi vahyin iki görünümü olan kur'an- ı kerim ve sünnet kaynaklı olarak doğup şartlar ve ihtiyaçlarGereğince müçtehitler tarafından geliştirilen, müsmanları bireysel ve toplumsal hayatlarını düzenleyen İslam hukuku bu özelliğiniHalen devam ettirmektedir. Bu niteliği sebebiyle İslam hukuku alanında tarihten günümüze çok sayıda çalışma yapılmış , eser kaleme alınmıştır. Bu durum bundan sonra da devam edecektir

İnsanların huzur ve güven ortamında dünya hayatlarını sürdürebilmelerine hizmet etmek ve ahiretlerini dede kazanmalarına yardımcı olmak maksadıyla güncelliğini muhafaza eden İslam hukuku özellikle dini hayatın şekillenmesinde aktif rol alacak olanilahiyat fakültesi mezunu öğrenciler tarafından iyi bilinmelidir .Bu sebeple kitap temel bilgilerniteliğindeki bilgilerle öğrencileri İslam hukuku alanına hazırlayıcı niteliğe sahiptir.

Din ve vicdan hürriyetine kavram olarak  yeni ise de İhtiva ettiği anlam çerçevesindeki arayîş oldukça eskilere uzanır bir toplum ya da Bölgede hâkim  bulunan din veya mezhep dışında farklı tercihlerde bulunan  insanlara karşı çeşitli saiklerle gerek devlet gerekse fertler düzeyindeki olumlu ya da olumsuz tavırlar önemini ve hassasiyetini sürekli olarak korumuştur.

Günümüzde de farklı ülkelere göre değişik ölçülerde aktüalitesini muhafaza eden bir problem olarak karşımızda durmaktadır.

Bu kitapta konu ana hatlarıyla ele alınmaktadır.

Türk tarihinin eski dönemleri hep merak konusu olagelmiştir. Merak konusu olmasının temel nedeni İslam öncesi döneme ait olarak Türklerin kendilerini anlatan tarih kaynaklarının olmamasıdır. Türklerin kendileri tarafından kaleme alınan vesikalar veya tarih kitaplarının neredeyse tamamı tarih olarak İslamlaşma sürecinden sonraya rastlamaktadır. Bu nedenle Türk tarihi ile ilgilenen araştırmacılar İslamlaşma sürecine ait bilgilere Türklere komşu olmuş ve Türklerle siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda ilişki içerisinde bulunmuş milletlerin kaynaklarından ulaşmaktadırlar. Bu durumun en önemli sebebi Türklerin yazılı bir kültürden çok sözlü bir kültüre sahip olmalarıdır.

İslam tarihi kaynakları olarak isimlendirdiğimiz İslami dönemde yazılmış Arap kaynakları sadece dönemin Araplarına dair bilgiler sunmakta, aynı zamanda Müslüman olan diğer milletlerin tarihleri açısından da geniş bir bilgi hazinesi olma özelliği taşımaktadır. Bu nedenle İslam tarihi kaynakları Türk tarihi açısından da önemli bir menba olarak karşımıza çıkmaktadır. Eserde sözünü ettiğimiz menbadan faydalanmak suretiyle ilk dönemlerinden başlayarak Emeviler dönemi sonuna kadar olan Türk tarihinin safhaları üzerinde durulmuştur.

Kainattaki varlıkların en önemlisi olan insanın karşılanması gereken bir takım zorunlu ihtiyaçları vardır. Yeme, içme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlar olarak da bilinen bu ihtiyaçların karşılanması için diğer varlıklar insanın hayatında önemli bir yere sahiptir. Bunun için insan kendi dışındaki varlıklarla ilişkiler kurmak zorundadır. Bu ilişkiler ağının bir düzen içerisinde yürütülmesi toplumun düzeni açısından zorunluluk arz eder. İktisadi ilişkiler olarak görülen bu ilişkileri düzenlemek üzere geliştirilen hukuk kuralları büyük oranda borçlar hukuku alanına girmektedir. Bu çalışma mukayeseli bir şekilde İslam borçlar hukuku alanına giren muameleleri anlatmak üzere kaleme alınmıştır.

Muhammed Hâdimî (1113-1176/1701-1762) 18. Yüzyıl Osmanlı toplumunun meşhur âlim ve mutasavvıf şahsiyetlerinden biridir. Onu önemli bir sima kılan pek çok özelliği olmakla birlikte fıkıh usulü alanındaki çalışmaları, kendi adıyla özdeşleşen ve pek çok âlimin yetişmesine vesile olan medresenin müderrisi olması, Nakşbendî-Müceddidî tarikatının şeyhi ve çeşitli alanlara dair birçok eseri yazan bir müellif olması gibi birkaçı hatırlatılabilir.

Muhammed Hâdimî’nin fıkıh âlimi olarak tanınması onun tasavvuf sahasındaki gayret ve fikirlerinin yeterince bilinmemesine neden olmuştur. Hem fıkıh alanında şöhreti olan bir müderris hem de Nakşbendî-Müceddidî geleneğine mensup bir tekke şeyhi olması bizce onun önemli ve üzerinde durulması gereken özelliklerinden biridir. Elinizdeki bu çalışmanın birinci bölümünde MuhammedHâdimî’nin hayatı ve eserleri, ikinci kısmı tasavvufî konulara ilişkin genel yaklaşımını ortaya koymakla sınırlandırılmıştır.

İslam hukuku dünyanın en köklü ve esaslı hukuk sistemlerinden biridir.Vahiy kayanklı olması hasebiyle bu hukukta inanç,amel ve ahlak iç içedir.Hayatın akışı içerisindemeydana gelebilcek her türlü meseleye çözüm getirecek nitelikte kaynak zenginliği ve metodolojiye sahiptir.

Tarihimizde İslâmî ilimler alanında yazmış olduğu eserleri yaşadığı yıl sayısından çok daha fazla olan ender simalardan biri de şüphesiz İmam el-Leknevî’dir. Yaklaşık otuz dokuz yıllık ömrüne yüz on beş eser sığdıran İmam el-Leknevî, tahkik ve tetkikleriyle ve ortaya koymuş olduğu araştırmaları ve eserleriyle bütün İslâm dünyasında herkes tarafından hüsn-ü kabul görmüş müseccel âlimlerimizdendir. Onun en önemli eserlerinden biri de şüphesiz Tuhfetü’l-ahyâr bi-ihyâi sünneti Seyyi’il-ebrâr isimli eseridir.

Eser, isminden de anlaşılacağı üzere sünnetin anlamını, hükmünü ve Allah Rasûlü’nün (sallallahü leyhi ve sellem) sünnetine uymanın ve onu ihya etmenin önemini ele alan bir çalışmadır. Müellifin özellikle üzerinde durduğu bir mesele de, genelde sahabenin özelde dört halifenin ortaya koymuş olduğu hüküm ve davranışların da sünnet kapsamında olduğu ve bunlara uymanın gerekliliğidir. Müellif, sahasında önemli konuları farklı bir yaklaşımla ele almakta ve doyurucu bilgiler vermektedir. Eser, bu özellikleriyle sahasında önemli bir boşluğu doldurmaktadır.

Orta Çağ Hıristiyanlığından bugüne kadar, tarihte adı konulmuş ya da konulmamış birçok Haçlı Seferi yapılmıştır. Fransız Kralı Şarlman’ın önderliğinde Haçlı orduları pagan olarak niteledikleri Endülüslü Müslümanlardan İspanya’yı tekrar fethetmeye (Reconquista) girişmeleri de Haçlı Seferleri kapsamındadır. Fransız Kahramanlık Destanları (Chansons de geste)’nın oluşum ve gelişim dönemi yaklaşık 1100’lü yıllardan 1300’lü yıllara kadar uzanır. Bu zaman dilimi, 1096 yılından 1270 yılına kadarki bir süreyi kapsayan Haçlı Seferleri dönemine denk düşmektedir. Bu destanlar içinde yer alan Kral Destanları grubunda tasnif edilen Roland Destanı en ünlüsü olmuş edebiyat tarihi kitaplarında başköşeye oturtulmuştur. Bu destanda VIII-IX. yüzyıllarda Endülüs Müslümanları ile Fransızların ataları Frankların arasında meydana gelen savaşlar ve tarihi olaylar, değişikliğe uğratılarak manzum bir destan haline getirilmiş, bunlar Haçlı Seferlerine teşvik ve takviye olarak kullanılmıştır. Bu destan, kuşaktan kuşağa aktarıldığından ve yanlış bilgiler içerdiğinden dolayı Hıristiyan dünyası ile İslam dünyası arasında tarihi ve kültürel önyargı ve düşmanlıklara neden olmuştur. Destanda Pirene Dağları’nda Roncevaux Geçidi’nde Fransız ordusuna saldıranlar Hıristiyan Basklılar iken Sarazen denilen Müslüman Araplara dönüşmüştür. Bütün ortaçağ boyunca Sarazenler günah keçisi olmuştur. Epik bir şiir olan Roland Destanı, tarihte Fransız kralı Şarlman’ın İspanya’ya 15 Ağustos 778 tarihinde toprak kazanmak için çıktığı seferi, kutsal bir savaşa dönüştürmüş ve tarihte İslam coğrafyasına yapılacak haçlı seferlerine tarihi bir destek ve coşku vermek için kaleme alınmıştır.

Toplumun temel taşı ve medeniyetin taşıyıcı unsuru konumundaki ailenin kuruluşundan itibaren sağlıklı bir yapıda olması Müslümanlar için bir zorunluluktur.

Kapitalizmin hak anlayışı kültürüne kayan Müslümanlar bu sebeple İslam’ın hak anlayışını gölgede bırakmaya başladıkları için aile bireyleri arasında anlaşmazlık ve kavgalar baş gösterir olmuştur. İslam’da hak denilince önce başkalarına karşı olan sorumluluk anlaşılmalıdır. Allah hakkı, komşu hakkı, kul hakkı gibi kavramlar Müslümanlara sorumluluk alanlarını bildirmek için kullanılmaktadır. Bu kavramlarla bir Müslüman’a komşun üzerinde hakkın vardır bunu ondan zorla almalısın gibi bir hedef gösterilmez. Kapitalizmin yaptığı ise; bu senin hakkındır bunu zorla da olsa almaya, hatta meşru olmayan yollarla bile bu hakka kavuşmaya gayret göstermelisin şeklindedir.

Medeniyetimizi aile kurumuyla sürdürebilmek için bu kurumun bireylerinin sorumluluklarını bilmeleri ve bunları yerine getirmeye çaba göstermeleri gerekir. Aksi halde kültürel değerlerimizi sonraki nesillere taşımamız mümkün olmayacaktır.

Günümüzde milyonlarca Müslüman, gerek çoğunluk oldukları kendi ülkelerinde gerekse azınlık oldukları gayrimüslim ülkelerde, gayrimüslimlere ait olan ya da dayanağı İslam olmayan kanunlara muhatap olmaktadırlar. Müslümanların dinî hassasiyetinin, pozitif hukukun şekillendirdiği hayatın gerçekleri ile karşı karşıya geldiği; bu ikisi arasındaki ilişkinin, uyum, gerilim veya çatışma şeklinde kendini gösterdiği örneklerle sık sık karşılaşabilmekteyiz. Bu hususta sahip olunacak doğru bilgi, hayatî bir önem arz etmekte olup İslâm dini ile pozitif hukuk arasındaki uyum, gerilim veya çatışmaların varlığı ve niteliği hususunda belirleyici bir mahiyete sahiptir. Çalışmamızda, bütün insanlığı bağlayan ortak değerlerin bulunup bulunmadığı ve bu değerlerin dünyevî ve/veya uhrevî bir sorumluluğa temel teşkil edip edemeyeceği; dinî emir ve yasakların ne kadarının, ne düzeyde bir hukukî bağlayıcılığa sahip olduğu; içinde bulunulan ülkenin, kanunların bağlayıcılığını etkileyip etkilemediği; bu zikredilenlere ve İslam hukukunun diğer -temel- kurallarına bağlı olarak, referans noktası İslam olmayan kanunların Müslümanlar üzerinde bağlayıcı olup olmadığı; modern hukuk ve tarihsel bağlam dikkate alınarak İslam hukuk literatürü çerçevesinde cevaplandırılmaya çalışılmıştır.