İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV)

Günümüz, eski günlerin maddi bolluktan ve bilgi kıtlığından oluşan aynı geleneksel sistemi yeniden icat etmeyi denediği en iyi ihtimalle olağandışı, en kötü ihtimalle korkutucu bir geçiş dönemi. Üstelik, maddi kaynakların yağmalanması ve yerel rutinlerden hızlı ticarete kadar tüm insani sistemlerin internet denen açgözlü enformasyon canavarı tarafından yürütülmesi gibi gezegenin çektiği azaba dair su götürmez kanıtlar varken. Mantığın altüst olmasının ortaya çıkardığı bu karmaşık yapılar, bildiğimiz hâliyle dünyanın sona erdiğini açıkça gösteriyor.

Toplumu düzenlemek, devletleri yapılandırmak, gezegene karşı değil gezegenle birlikte yaşamak, gerçeği kurmacadan ayırmak, birbirimizle ilişki kurmak, açıkçası basitçe hayatta kalmak için de yeni önerilere ihtiyacımız var. 4. İstanbul Tasarım Bienali, tasarımın bunu yapıp yapamayacağını sorguluyor.

Okullar Okulu temalı 4. İstanbul Tasarım Bienali kapsamında yayımlanmıştı

13 Mayıs-26 Kasım 2017 tarihleri arasında gerçekleşen Venedik Bienali 57. Uluslararası Sanat Sergisi Türkiye Pavyonu’nda yer alan ÇIN projesi, sanatçı Cevdet Erek ve ekibinin katılımıyla Bienal’in ön izleme günlerinden 11 Mayıs Perşembe uluslararası sanat dünyasına tanıtıldı.

Mekâna özgü bir yerleştirme olan ÇIN, mekânın şiirsel ve politik tahayyüllerini mimari ve ses aracılığıyla keşfetmeyi deniyor. Eserin başlığı, işi önceden haber veren bir ses sinyali olarak düşünüldü. Türkçe’de bir yansıma sözcük olan ÇIN, vurmalı bir sesi taklit eden bir sözcük olmasının yanı sıra, iki ayrı kelimenin türediği bir kök: Çınlama (reverberasyon) ve kulak çınlaması.

Erek, ÇIN ile daha önce gerçekleştirdiği “Ritimler Mekânı”, “Cetveller ve Ritim Çalışmaları” ve “Ses Süslemesi” gibi seri işlerinde araştırdığı tema ve yöntemlerin bir bölümü üzerine denemelerini sürdürüyor. Bu işlerde tarihin, gündelik yaşam ve doğanın ritimleri, ses, mimari ve performansın bir araya gelmesiyle ifade buluyor, görsel ve işitsel zaman çizelgeleri inşa ediliyor, örüntüler ve söz aracılığıyla mimari “ses süslemeleri” yaratılıyor.

ÇIN’ın yaratımında önden tasarlama, deneme-yanılma ve doğaçlama yöntemlerinin her biri rol oynuyor. Erek’in Türkiye Pavyonu’ndaki işinin temelini eş zamanlı olarak üretilen iki unsur oluşturuyor: Mimari bir yapıyla somutlaşan bir mekânsal program ve çok kanallı bir ses yerleştirmesi. Tamamı fiziksel inşanın tamamlanmasının ardından mekânda üretilen sesler, gezisinde kişiye rehberlik ediyor ve onu hem ardışık hem de sınırsız bir kombinasyon çeşitliliğiyle karşılıyor. Seslerin karmaşık biçimlenimleri kimi zaman kişiyi çepeçevre sararak, kimi zamansa kişinin konumu ve yönüne göre belirsizleşerek görülmeyen sınırlar üretiyor, aynı zamanda geçişkenlik oluşturuyor. ÇIN ayrıca Venedik Bienali boyunca müdahalelere de açık olacak: Sanatçıların - örneğin çeşitlenen, özgün veya tamamen devre dışı bırakılmış sesler eşliğinde - performanslar yapmasına imkân tanıyacak ve yerleştirme serginin son günlerine kadar son biçimini almayacak.

Cevdet Erek’in hazırlık süreci boyunca paylaştığı metinlerden örneklerin eklenmesiyle oluşan yeni bir metni içeren kitapçık sergiye eşlik edecek. Venedik Bienali esnasında, ÇIN’ın yapım sürecinin açıklandığı, belgelendiği ve işe yönelik yazıları barındıran çift dilli bir katalog da hazırlanacak. Katalog, Türkiye’de İKSV tarafından, Yapı Kredi Yayınları’nın dağıtımıyla yayımlanacak. Ek olarak, ses süslemelerinin örnekleri ve çeşitli düzenlemeleri ile sergi kitapçığını içeren bir 10’’ plak da satışa sunulacak.

Venedik Bienali 16. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu

Dünyanın önde gelen mimarlık etkinliklerinden Venedik Bienali Uluslararası Mimarlık Sergisi’nin 16. edisyonu bu sene 26 Mayıs – 25 Kasım 2018 tarihleri arasında düzenleniyor. Bienal kapsamında İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) koordinasyonunu yürüttüğü Türkiye Pavyonu, Schüco Türkiye ve VitrA’nın eş sponsorluğunda, bienali öğrenme ve tartışma ortamına dönüştürecek uzun soluklu bir projeye ev sahipliği yapıyor.

Küratörlüğünü Kerem Piker’in, yardımcı küratörlüğünü Cansu Cürgen, Yelta Köm, Nizam Onur Sönmez, Yağız Söylev ve Erdem Tüzün’ün üstlendiği Vardiya projesi kapsamında bienal süresince haftalık vardiyalar hâlinde Venedik’e gidecek mimarlık öğrencileri, bienalin bu yılki teması Freespace / Serbestmekân kavramı çerçevesinde geniş katılımlı bir projeye dahil oluyor.

Türkiye Pavyonu’nun salt bir sergileme mekânı olmaktan çıkarak bir buluşma, karşılaşma ve üretim mekânına dönüşmesini amaçlayan Vardiya projesiyle öğrencilerin yalnızca bienal takipçisi değil, aynı zamanda bienalin etkin bir üreticisi hâline gelmeleri hedefleniyor.
Vardiya projesi kapsamında başvurular arasından seçilen 120 mimarlık fakültesi öğrencisi birer haftalık vardiyalar halinde Venedik’e gidecek. Bienali gezen ve Türkiye Pavyonu’nda düzenlenecek kamuya açık bir dizi etkinlik ve atölye çalışmasına katılacak mimar adayları, bienal süresince korku filmlerinden kent-çocuk ilişkisine, yapay zekâdan zanaata çok çeşitli konular etrafında düzenlenecek 12 atölye çalışması sonucunda sürekli genişleyen ve bienal sonrasına uzanması hedeflenen bir sergi içeriği oluşturacak.

Atölye çalışmalarının yanı sıra bienal boyunca dijital olarak yayımlanması planlanan, bienal izleyicilerinin de katılacağı yaklaşık 50 çevrimiçi yuvarlak masa oturumu ve 6 konuk konuşmacı sohbeti ile Türkiye Pavyonu, 25 hafta boyunca yaşayan bir öğrenim ve üretim platformuna dönüşecek.
Vardiya ile Venedik Bienali 16. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu, dünyadan mimarlık öğrencilerini, eğitmenleri ve misafir profesyonelleri bir araya getiren daimi bir öğrenme mekânı görevi yaparken, aynı zamanda her vardiyayla evrilen dinamik bir sergi içeriğine de sahip olacak.

“Bienal ne için var?”, “Bienal kimin için var?” ve “Bienal ne işe yarar?” sorularını yanıtlayan dünyanın pek çok farklı yerinden beş yüze yakın mimarlık öğrencisi arasından seçilen katılımcılar, ziyaretçileri bienallerin amacı ve rolü hakkında düşünmeye çağıracak. Mimarlık dünyasının bütün taraflarının bu karşılıklı oyun ve bağ kurma fırsatından yararlanmasını bekleyen Vardiya, aynı zamanda genç ve yaratıcı zihinlerin bireysel ve kolektif deneylerini güncel mimarlık gündemlerinin merkezine yerleştirmeyi umuyor.
Vardiya projesi için Okay Karadayılar ve Ali Taptık’ın tasarımı ile hazırlanan yayın Fikir, Açık Çağrı, Söyleşi ve Pavyon başlıklı 4 adet İngilizce ve Türkçe çift dilli kitaptan oluşuyor. Fikir kitabı projenin fikrinin nasıl ortaya çıktığını, Açık Çağrı kitabı öğrenciler için yapılan açık çağrının detaylarını, Söyleşi kitabı projenin Seçici Kurul üyeleri ile yapılan söyleşiyi ve Pavyon kitabı da mekânda yer alacak olan serginin detaylarını anlatıyor. İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından basılan kitaplar, Yapı Kredi Yayınları’nın dağıtımıyla yayımlanacak.

16 Eylül – 12 Kasım 2017 tarihlerinde Elmgreen & Dragset’in küratörlüğünde “iyi bir komşu” başlığıyla düzenlenen 15. İstanbul Bienali’ne eşlik eden iki kitaptan biri olan “iyi bir komşu – Hikâyeler”, evler, komşular ve mahallelere dair dünyanın pek çok farklı köşesinden kişisel hikâye ve anıyı bir araya getiriyor. Katkı sunanlar arasında bienale katılan veya katılmayan sanatçılar, yazarlar, akademisyenler ve daha pek çok başka kişi bulunuyor. Tanıklıkları öykü, itirafnâme, yaratıcı deneme, mektup, diyalog veya şiir gibi sayısız biçim ve şekil alabiliyor.

16 Eylül – 12 Kasım 2017 tarihlerinde Elmgreen & Dragset’in küratörlüğünde “iyi bir komşu” başlığıyla düzenlenen 15. İstanbul Bienali’ne eşlik eden iki kitaptan biri olan “iyi bir komşu – Sergi”, İstanbul Bienali Direktörü Bige Örer’in önsözü, küratörlerin sunuş yazısı, Beyrut’ta yaşayan sanat yazarı ve eğitmen Kaelen Wilson-Goldie’nin bienal üzerine bir denemesi ve Frieze dergisinin yardımcı editörü Pablo Larios’un bienale katılan 56 sanatçının işleri hakkında yazdığı açıklayıcı metinlerden oluşuyor. 15. İstanbul Bienali’ni sergiden çarpıcı fotoğraflarla belgeleyen kitap, hem bienali ziyaret ederken yanınızda bulundurmak isteyeceğiniz bir başvuru kaynağı, hem de uzun yıllar boyunca bienali tekrar tekrar gezmek isteyenler için bir arşiv çalışması niteliğinde.

28 Mayıs-27 Kasım 2016 tarihleri arasında düzenlenen Venedik Bienali 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu’nda, Darzanà başlıklı proje yer alıyor. Proje, Feride Çiçekoğlu, Mehmet Kütükçüoğlu ve Ertuğ Uçar küratörlüğünde, Cemal Emden ile Namık Erkal’ın küratöryel işbirliğiyle, Hüner Aldemir, Caner Bilgin, Hande Ciğerli, Gökçen Erkılıç, Nazlı Tümerdem ve Yiğit Yalgın’dan oluşan proje ekibi tarafından hazırlandı.

Sınır ihlalleri ve melezlik üzerine bir proje olan Darzanà, tersane kentleri olan Venedik ve İstanbul arasındaki ortak kültürel ve mimari mirası vurguluyor. Bu yılki Mimarlık Bienali için İstanbul’un eski tersanelerindeki çöp yığınlarının altında çürümeye terk edilmiş ahşap kalıp parçalarıyla ölçü birimlerini ve tekne kalıntılarını birleştirerek inşa edilen son tekne, Baştarda, İstanbul’dan Venedik’e Akdeniz’e dair hikâyeler taşıyor.

Venedik Bienali 15. Uluslararası Mimarlık Sergisi Türkiye Pavyonu Açılışı

Küratörler Feride Çiçekoğlu, Mehmet Kütükçüoğlu ve Ertuğ Uçar, proje için küratöryel işbirliği yapılan Cemal Emden ve Namık Erkal ile proje ekibinden Hüner Aldemir, Caner Bilgin, Hande Ciğerli, Gökçen Erkılıç, Nazlı Tümerdem ve Yiğit Yalgın’ın katılımıyla 26 Mayıs Perşembe günü yapılan Türkiye Pavyonu açılışında Darzanà, uluslararası mimarlık dünyasına tanıtıldı.

''Bienal kitabı, Fulya Erdemci'nin, serginin sanatsal ve teorik bağlamda kurgulanışını, sanatçıların işleriyle serginin mekansal ya da mekan dışı bağlarını ortaya koyan ayrıntılı yazısıyla başlıyor. Erdemci'nin yazısını takiben beş mekanda hem serginin izleğinin hem de sanatçıların işlerinin takip edilebileceği görsel bir anlatı kurgulanıyor. Ahmet Güntan ve Lale Müldür'ün şiirlerini Suna Ertuğrul, Süreyyya Evren, Teddy Cruz, İlhan Tekeli, Dan Hind, Suhail Malik, Alberto Lopez Cuenca ve Andrea Phillips'in yazıları izliyor. Bu kitabın sergi hafızasını yaşatmaktaki önemine inanarak serginin ruhunu sanatçıların işlerinin görsel belgelerinde yakalamanızı diliyorum.''

''The biennial book starts with a detailed text by Fulya Erdemci, in which she presents the exhibition's artistic and theoretical framework and the works' relationships, both physically and non-spatially. Following that, a visual narrative is constructed throughout the five spaces, in which both the exhibition's trajectory and the artists' works can be traced. Ahmet Güntan and Lâle Müldür's poetry is followed by articles by Suna Ertuğrul, Süreyya Evren, Teddy Cruz, İlhan Tekeli, Dan Hind, Suhail Malik, Alberto Lopez Cuenca and Andrea Phillips. I believe that this book is extremely valuable in keeping alive the exhibition's memory, and I hope that you will be able to catch the exhibition's spirit through the images of the artists' works.''

Carolyn Christov-Bakargiev’in kaleme aldığı ve sergi kılavuzu niteliğindeki 14. İstanbul Bienali Rehberi’nde bienalde yer alan işler ve bienal mekanlarıyla ilgili bilgiler bulunuyor. Kitapta yer alan haritalar, tavsiye edilen rotalar ve ulaşım için pratik bilgiler ise deniz ve kara üzerinde en az üç gün sürecek sergi gezme deneyimini kolaylaştırıyor.

The 14th Istanbul Biennial Guidebook, written by Christov-Bakargiev herself, gives some very helpful insight into the works and venues in the biennial, while the maps, recommended routes, and practical transport information intend to smooth the way for the biennial expedition that will take three days the least on land and sea.

İstanbul Bienalleri’nin çeyrek yüzyılı aşan serüvenine hazır mısınız?

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 1987 yılından bu yana düzenlenen İstanbul Bienalleri’nin çeyrek yüzyılı aşan serüvenini anlatan bir çocuk kitabı yayımlandı. Yazar Süreyyya Evren ve İstanbul Bienali Direktörü Bige Örer’in hazırladığı Zaman Makinesi ile Renkli Bir Gezinti: Çocuklar için İstanbul Bienalleri başlıklı kitap çarpıcı çizimleri, uygulamalı bölümleri ve zengin içeriğiyle çocuklar için güncel sanata dair merak uyandırmayı amaçlıyor. Kitap için 2015 yılına kadar gerçekleştirilen on üç İstanbul Bienali’nde sergilenen çalışmalardan seçilmiş yetmişi aşkın eser Süreyyya Evren tarafından hikâyeleştirildi. Kitabın farklı bölümlerinde bienalin ne olduğundan Türkiye’de ve dünyadaki bienallere, sanatsal kavramlardan seçilen eserlerin sanat tarihindeki önemine, kullanılan malzemelerden mekan seçimlerine dair pek çok bilgi yer alıyor. ‘Sıra Sende’ başlıklı farklı uygulamalarla okuyucuların etkinlikle etkileşime geçmeleri, sanat eserlerinden yola çıkarak düşünmeleri ve üretmeleri amaçlanıyor. ‘Bienal Çalışanlarını Bul!’ başlıklı bölümde ise bienalin gerçekleştirilmesinde emeği geçen geniş ekibin altı çiziliyor.

Süreyyya Evren ve İstanbul Bienali Direktörü Bige Örer’in hazırladığı, çizimlerini Kutlukhan Perker’in yaptığı Zaman Makinesi ile Renkli Bir Gezinti: Çocuklar İçin İstanbul Bienalleri kitabının yayın koordinatörlüğünü Erim Şerifoğlu üstlendi. Londralı grafik tasarımcımlar Anıl ve Jonathan Barnbrook’un, metni ve eseri tarif eden, anlatan ve ona öykünen yazı karakterleri, renk kullanımları ve eğlenceli tasarımlarıyla, okuma ve izleme süreci keyifli bir oyuna dönüştürülüyor. Kitabın hazırlık aşamasında da pedagog psikoterapist Neval Güven’den pedagojik danışmanlık desteği alındı.

Venedik Bienali 14. Uluslararası Mimarlık Sergisi’nde bu yıl ilk kez yer alan Türkiye Pavyonu’nda Places of Memory (Hafıza Mekanları) başlığıyla sergilenen Projeye eşlik etmek üzere hazırlanan ve editörlüğünü Pelin Derviş’in üstlendiği kitapta, 2010 yılında Venedik Bienali 12. Uluslararası Mimarlık Sergisi İtalyan Pavyonu’nun küratörü Luca Molinari’nin, Murat Tabanlıoğlu, Pelin Derviş, Ali Taptık, Alper Derinboğaz, Aslı Altay, Candaş Şişman, Metehan Özcan ve Serkan Taycan ile yaptığı röportajlar yer alıyor. Kitabın tasarımını serginin iletişim malzemelerini de tasarlayan Aslı Altay (Future Anecdotes Istanbul) üstleniyor.

Places of Memory (Hafıza Mekanları)

- Murat Tabanlıoğlu

“Özellikle son on yılda olağanüstü bir kentsel dönüşüm geçiren İstanbul gibi bir şehirde yaşıyorsan—bunun ilk anda kulağa bir klişe gibi geleceğinin farkındayım—gerçekte olup bitene bakmak hayati öneme sahip. Mimarlığın ve yapılı çevrenin sadece nesnesiyle, yani binalarla değil, bizimle de, yani bizim yerle ilgili hatıralarımızla ilişkili olduğunun farkında olarak, şunu sormak gerekiyor: Ya bunları kaybedersek? Kendi hatıralarımızı mı kaybetmek üzereyiz? Bir süreliğine yapılı çevreyi kendi deneyimlerimizle, geçmişimizle, öznel bir yaklaşımla ilişkilendirmeye çalışalım, bizim için ne anlama geldiğini hissedebilmek için.”

Reflecting Modernity: Atatürk Cultural Center

- Pelin Derviş

“Bina (Atatürk Kültür Merkezi, AKM) 23 yılda tamamlandı. Binanın temelleri 1946’da atılmıştı. Tamamlanması dönemin ekonomik ve siyasi koşulları yüzünden bu kadar uzun sürdü. Aynı dönemde dünyanın başka yerlerinde de yaşanmış birçok benzer vaka var. AKM örneğinde şehirde bir opera binası olmasını tutkuyla isteyen çeşitli aktörler vardı, mimarlar, tasarım ve mühendislik grupları, hükümet ve kültürel kurumlar gibi. AKM’nin planlama, inşaat ve işleyişindeki iniş ve çıkışlar Türkiye Cumhuriyeti’nin modern bir devlet ve toplum yaratma girişimindeki modernleştirme çabalarının dinamiklerini yansıtıyor.”

Bu kitap, Ayşe Erkmenin Venedik Bienali 54. Uluslar arası Sanar Sergisi Türkiye Pavyonundaki Plan B sergisi nedeniyle İKSV ve Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Ayşe Erkmenin Plan B yerleştirmesine eşlik etmek üzere yayımlanan kitapta, küratör Fulya Erdemcinin yanı sıra, tarihçi Edhem Eldem ve Amerikalı sanat tarihçisi ve eleştirmen Gregory Volkun, yerleştirmenin işaret ettiği kavramları farklı açılardan ele alan yazılarının yanında, Danae Mossmanın Fulya Erdemciyle birlikte Ayşe Erkmenle gerçekleştirdiği bir söyleşi de yer alıyor. İKSV ve Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan kitap, Bülent Erkmen tarafından tasarlandı. Venedik Bienali açılışı sırasında yayımlanan Plan B kitabı, İstanbulda ve Avrupadaki kitapçılarda satışa sunulacak.

Carolyn Christov-Bakargiev tarafından, Süreyyya Evren’in editörlüğünde hazırlanan 14. İstanbul Bienali Kataloğu; Griselda Pollock, Elvan Zabunyan, Chus Martínez ve Alexander Provan gibi sanat tarihçileri, küratörler ve eleştirmenlerin yanı sıra Vilayanur S. Ramachandran, Emin Özsoy, Jeffrey Peakall ve William Irvine gibi nörobilimden okyanus bilimlerine kadar çeşitli alanlardan bilim insanlarının özel olarak kaleme aldıkları makaleleri içeriyor. 550 sayfadan oluşan katalogda aynı zamanda, bienal katılımcılarının ilk defa bu yayında görülebilecek özgün çizimleri ve yine her katılımcının seçimleriyle şekillenen, 1. yüzyıldan günümüze çok çeşitli metinleri kapsayan bir antoloji bölümü de yer alıyor.

The 14th Istanbul Biennial Catalogue (Author: Carolyn Christov-Bakargiev, Editor: Süreyyya Evren) contains articles specially penned for the occasion by curators,art historians and critics including Griselda Pollock, Elvan Zabunyan, Chus Martínez, and Alexander Provan, as well as by such scientists as Vilayanur S. Ramachandran, Emin Özsoy, Jeffrey Peakall, and William Irvine, who represent a wide range of scientific fields from neurology to oceanography. The 550-page Catalogue also includes original drawings by biennial participants, along with an anthology that covers a variety of texts from 1st century to our day, all of which are chosen again by the participants.