Kaos GL Dergisi Yayınları

Yaşadığımız coğrafyada örgütlü eşcinsel özgürleşme mücadelesinin tarihi çok eskilere gitmese de kendini adlandırışının zamanla pek çok değişim geçirdiğini söyleyebiliriz: GL, LG, LGBTT, LGBT, LGBTQ, LGBTİ…

Bu sayımızda bu adlandırmaların yarattığı politik manevralara ve günlük hayatın içindeki konumlanışına dair tartışıp; son birkaç yıldır LGBTİ hareketinin kavramsal lügatına eklenen “+” yı da farklı perspektiflerden ele almaya çalıştık.

“+ ne ifade ediyor?”, “LGBTİ’den sonra eklenmesi öngörülen cinsiyet kimlikleri, cinsel yönelimler ve cinsiyet ifadelerini bir çatı altında toplamaya yönelik bir hamle mi yoksa bütün bunlardan daha fazlasına mı işaret ediyor?” gibi sorulara cevap aradığımız ve her geçen gün yaşamlarımıza eklenen yeni kavramları bir araya getirmeye çalıştığımız bu sayıda birçok isim yazılarıyla bize eşlik etti.

Galip Karabacak’ın katkılarıyla derlediğimiz mini sözlükle başlayan dosyamız, Damla Umut Uzun’un +’ya dair kaleme aldığı giriş yazısı “Bir Matematik Sembolünden Çok Daha Fazlası” ile devam ediyor. Son dönemlerde daha fazla tartıştığımız ve tartışmaya da ihtiyaç duyduğumuz “Görünmezleştirilen Bi+ Meselesi” ni Umut Erdem’in kaleminden incelerken; Ecemen’in kaleme aldığı “Lezzo-Travestiliğimin A-politik Sapkın Feminist Tarihçesi” ile dünden bugüne bir yolculuğa çıkıyoruz. Günümüzde Kanada ve birçok coğrafyada kullanımı artmakta olan LGBTİQ2’ye dair kültürel bir mirası ise Eren Turan’ın katkılarıyla okuyoruz. Son olarak Sadık Arı’ya ve sanatına dair gerçekleştirdiğimiz keyifli söyleşinin ardından, Semih Özkarakaş’ın pride günlüğüne konuk oluyoruz.

Güncel Sayfalarda ise, astroloji yazısıyla Mert Güzel; 14.Kadın Kadına Öykü Yarışması Özel Ödülü alan hikayelerden “Sıcak” ile Nevin Yıldız; Klasik Batı Müziği’nden queer hikayeleri bizlere aktaran Eylül Güney Güven; kadın kadına aşkı ve göç temasını işleyerek yaşamlarımıza temas eden filmin yönetmeni Salih; yaz için kitap tavsiyeleriyle Kaos GL okuyucularına bir seçki hazırlayan Hakan İlker Çetinkaya; Şiddetsiz Eylem yazısıyla da Tolga Kızılay bizlere eşlik etti.

OHAL literatürü bizlere hukukun askıya alınmasını, yöntemlerini, kime karşı nasıl durumlarda ilan edildiğini, kısacası rasyonalitesini anlatır. Dolayısıyla söz konusu ülke Türkiye ise örneğin Olağanüstü Hal ilan edebilecek makam, ne kadar sürebileceği, hangi bölgeyi kapsadığı, usulü, konusu Anayasa’da belirlenmiştir. Olağanüstü hal ilân kararının amacı, olağanüstü hal ilânına yol açan sebepler yüzünden bozulmuş olan kamu düzeninin “yeniden” sağlanmasıdır. Burada “yeniden” kelimesini önemsiyorum. Zira “sebebe bağlı bir işlem” olan OHAL bu sebeplerin bertarafını, OHAL öncesi ülke düzenini sağlamayı vaat eder.

Ancak ilk defa bir olağanüstü hal devleti, iktidarı, kamu düzenini korumak için değil dönüştürmek için kullanıldı. Dolayısıyla içinden geçtiğimiz bu süreçte hukukun değil onun dayandığı mantığın askıya alındığını görüyoruz. Devlet ve toplumun dinamiklerini düzenleyen modern aklın bozulduğu bu çağda iktidarın yarattığı bu istisnai duruma karşı, karşı bir istisnai durum yaratmamız gerekiyor. Adalet arayışındaki araçlarımızdan biri olan hukuk içinden gelen argümanlarımız, bildiğimiz, anlamlı dediğimiz bütün önemli kavramların içi boşaltılmış durumda.

Hukukun insan hakları ihlali aracı olduğu ve adalete erişimin imkansızlaştırılmasıyla çalışan bu yeni hukuk sisteminin LGBTİ’ler için ne ifade ettiğini tartışmaya açmak istedik bu sayıda. Mücadele için anlamlı bulduğumuz her kavramın günbegün tarumar edilişine tanıklık ederken yeni insan hakları ihlali tipolojisini masaya yatırdığımız bu sayıda hukukçu, siyaset bilimci, sosyolog ve aktivistler eşlik etti Kaos'a.

Neye karşı mücadele ettiğimizi tarihlerken pek çok kişiyle ortaklık kurulabilmektedir. “Cinsiyetçiliğe Karşı”, “Homofobiye Karşı”, “Transfobiye Karşı” sözleri oldukça geniş bir insan grubunu bir araya getirmek konusunda oldukça kudretli karşı çıkışlar. Peki ama bu mücadeleyi birlikte, zaman zaman omuz omuza örgütleyecek olan biz aktivistler, birlikte nasıl çalışıyoruz, birlikte eylemenin ahlakını nasıl kuruyoruz?
Aristoteles’ e göre, ahlakilik hakiki dostluğun özünü oluşturur; Ahlakilik, sadece özel hayatın değil, kamusal, hatta politik hayatın da özü niteliğindedir. Kamusal hayatta dostluk (dolayısıyla dayanışma) yoksa, toplumsal grupların çıkar çatışması kamusal hayatı dejenere edecek kadar baskın hale gelir.
Ona göre 3 farklı dostluk türü vardır; İnsanların birbirlerine faydalı olmalarından doğan dostluk (iş arkadaşlığı, politik yandaşlık gibi). Birbirinden hoşnut olmadan doğan dostluk (oyun, içki, dedikodu arkadaşlığı gibi). Son olarak ise erdeme, bir iyiyi paylaşmaya, bir iyinin peşinde olmaya dayanan dostluk (ortak amaçlar için beraber çalışmadan doğan dostluk).

Aristoteles’in “gerçek dostluk” dediği üçüncü tip dostluktur ve bunu “kamusal dostluk” olarak adlandırır. Kamusal Dostluk, ortak yarara hizmet eden bir nitelik göstererek, neticede politik topluluğun oluşturulmasını ve kendini devam ettirme olanağını sağlar. Bu ise, insanın diğerlerinin “iyi”sini de kendi iyisi gibi gözetmesini (korumasını ve kollamasını) gerekli kılar.

“Gerçek dostluğun” peşinde eyleme pratiklerimizi masaya yatıracağımız bu sayıda, feminist ve queer yoldaşlığın olanaklarına değindik.

Dostluk dosyasında, Ali Orhan Yılmaz, bell hooks’un Hep Aşka Dair kitabı üzerine değerlendirmelerini kaleme aldı. Asena Hafize Ulus, ”Hitap ile Cevap Arasında” ile dostluğun felsefi perspektiften incelemesini bizlere sunarken; Hilal Demir, “Birlikte Yürüdüğümüz Dostlar ve İfşa” yazısıyla bir şiddetsiz eylem olarak ifşayı tartışmaya açtı. Yener Bayramoğlu, bir göç hikayesi ve dostluklarla kesişimlerini “Kuir Dostluk ve Göç” yazısında inceledi. Pınar Büyüktaş ve Leman Darıcıoğlu ise mektuplarla bir dostluk bağını okuyuculara aktardı. Ömer Akpınar, deneyimleriyle birlikte dostluğa dair bir tartışma zemini yaratırken; Selin Berghan 14 yıllık dostu Betty ile olan hikayesini Kaos GL okuyucuları için kaleme aldı. Lubunya dostluklara değinen Esmeray ve Tanju Tar’iz de bizleri dünden bugüne bir yolculuğa çıkardı.

Güncel Sayfalarda, Can Yaman tarafından kaleme alınan “Deli Kadına Selam Olsun!” ile Ayşen Gruda’yı sevgiyle anıyoruz. Sayfalarda ilerlerken, Ali Murat Gali İstanbul’un lubunya performans kültürünü ve ütopyalarını Kaos GL okuyucuları için anlatıyor. Sakatlık ve queer kesişimleriyle Rober Haddeciyan’ın eseri Tavan’ı Sevcan Tiftik incelerken; Ali Özbaş keyifli vakitler için bizlere film önerilerini sunuyor. Kaos GL Dergisi’nin devam eden yazı dizilerinden Sapma Günlüğüm’de Hasan Basri Çifçi ile Aşık Veysel’in dizeleri eşliğinde bir yolculuğa çıkıp; Aslı Alpar’ın söyleşi dizisi Cinsel Şiddetle Mücadele İçin Kavramlar’da bu sefer Mağdur Suçlayıcılık kavramını tartışıyoruz.

Bekçilik sistemini ve LGBTİ+ hareketi içindeki etkilerini Senem Doğanoğlu’nun kaleminden okurken; Yıldız Tar Kaos GL Medya İzleme Raporunu ve medyanın LGBTİ+ hareketindeki etkilerini kaleme aldı. Damla Umut Uzun ise Vuk Raicevic ile bir araya gelerek Sırbistan’daki LGBTİ+ hareketine ve Batı Balkanlar ve Türkiye Eşit Haklar Derneği’nin çalışmalarına dair bir söyleşi gerçekleştirdi.

Televizyon, hâkim normun etrafında belli türden bir eğlence, yaşam tarzı örgütleyen ve etki alanı en geniş olan bilgi araçlarından biri.

Çok kanallı hayata geçilmesi ve büyük bir pazar alanına dönüşen internet yayıncılığının başlaması ile bu etkileme kudretinde azalma olduğundan söz etsek de, televizyonun diğer medya araçlarından daha yoğun bir şekilde toplumsal algıya etki etme aracı olma konumunu koruduğunu söyleyebiliriz.

Televizyon toplumsal algının yerleşik heteronormatif biçimlerini ve normlarını izletmekle kalmayıp aynı zamanda bütün bunları değiştirip dönüştürebilme potansiyelini de kendi araçları içerisinde barındırıyor.

Bu noktada tartışmaya açtığımız ‘temsil’ ise, bir kültürü oluşturan bireyler arasındaki anlamın, üretim ve değiş tokuş sürecinin temel unsuru olma değerini korumakta. Temsil, anlamlandırma sürecine anlam üreterek ve anlamların değişimine olanak sağlayarak katılan bir süreç olup, değer ve davranış biçimlerinin sürekli yeniden üretilmesine etki etmekte.

“Gerçek temsilin” imkanlılığı, temsilin tek tipleştirilmesi ve beraberinde ortaya çıkan politik problemleri değerlendirdiğimiz bu dosyada, “Uyarlama Dizilerin Uyarlanamayan Karakterleri” yazısıyla Gizem Merve Kaboğlu ve “Sansürcü fobiğin TV’si varsa, Lubunyanın Netflix’i var!” yazısıyla da Bawer Fak yer almakta.

Bunların beraberinde, televizyon teorisyenlerinin de özellikle vurguladığı değişim/dönüştürme potansiyeli, günümüzde LGBTİ+’lar ve queer varoluşlar için ana akım medya ve internet platformlarında birbirinden farklılık göstermekte. Bu farklılığı değerlendiren Elif Akçalı ve İrem İnceoğlu “Türkiye Dizilerinde Toplumsal Cinsiyet Temsilleri Araştırması” yazılarında tek tipleştirmenin hangi “tip”leri görünür ya da görünmez kıldığını irdeliyor.

Ata Kan ve Sengül Kılınç televizyonun “seyircisine” olan etkilerini ve televizyondakilerin yaşamlara nüfuz etme hallerini incelerken; Umut Güner, Deniz Gedizoğlu ve Tan’ju Tariz dizileri değerlendirdikleri, LGBTİ+ ve queer yaşamlarla olan kesişim noktalarını tartışmaya açtıkları yazılarıyla bu dosyada okuyuculara bir düşünme alanı sunuyor.

Türkiye’de yerel yönetimler (mahalli idareler) Tanzimattan günümüze merkezi yönetimlerin politik konumlanışları ve dönemin gereklilikleriyle sürekli olarak dönüşüme uğramıştır. Ancak değişmeyene dair konuşacaksak eğer -aksi pek çok sözleşmeyle taahhüt altına alınmış olmasına rağmen- yerel yönetimlerin tariflerde sıklıkla rastlanılan “demokrasinin beşiği” olma iddiasını tahsis edecek ne yetkileri ne de yerinden yönetim ilkesine uygun bir şekilde düzenlemeleri olmuştur.

1982 Anayasası’nda 127. Maddede tariflenmektedir mahalli idareler; “Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, genel kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.” Bu maddeyi okuduğumuz zaman yerel yönetimlerin idari birimlerinin varlık nedeninin herhangi bir ayrım gözetilmeksizin o coğrafyada yaşayan halkın ihtiyaçlarını karşılamak olduğu fikrine kapılabiliriz. Ancak biliyoruz ki böylesi herkese eşit mesafelenen geniş tanımlar eşitliği inşa etmekten ziyade ayrımcılığı teşvik etmektedir. Zira uygulamalar göz önüne alındığında burada kastedilen “halk”ın erkek, Müslüman, sünni, sağlıklı, heteroseksüel, natrans bir halk olduğunu iddia etmek kimseyi şaşırtmaz. Şaşırmayız çünkü kentlerin toplu taşıma hizmetlerini kullanırken hemen hemen translara rastlanmaz, şaşırmayız zira alevi köylerine cem evi açılmaz, şaşırmayız çünkü kentin sokaklarında sakatlara rastlanmaz.

Ancak bir hukuk devleti içinde bulunduğumuz durumun aksine taraf olduğu sözleşmelere bağlı olmakla, anayasaya bağlılığıyla, vatandaşlarına karşı görev ve sorumluluklarıyla devletliğini öne sürebilir. Yerel Yönetimler söz konusu olduğunda Türkiye’nin de Ağustos 1949 katıldığı Avrupa Konseyi oldukça önemlidir. Birliğin amaçları arasında şunlar sıralanabilir; üye ülkelerde yerel ve bölgesel demokrasiyi ve bu yönetimlerin özerkliğini güçlendirmek, yerel ve bölgesel yönetişimi iyileştirmek, Avrupa'daki bölgelerarası ve sınır bölgeleri arasındaki işbirliğini geliştirmektir. Kongre, 1985 yılında yerel yönetimler için bugün en önemli referans metni sayılan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nı (AYYÖŞ) kabul eden kuruluştur. Türkiye de AYYÖŞ’ü bazı çekincelerle kabul ederek 1/4/1993’den itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe koymuştur. Türkiye AYYÖŞ’ün gereklerini yerine getirmesi amacıyla 2004- 2005 yıllarında kabul edilen kanunlar ile, merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki ilişkilerde bazı değişiklikler getirilmiş, kabul edilen yeni mevzuata göre yerel yönetimlerin sorumlulukları toplumun sosyal ve ekonomik gelişimine katkı sunulmasını kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Kongre’nin yayınlamış olduğu bir diğer önemli metin ise Avrupa Kentsel Şartı’dır. Bu şartın gerekliliklerini yerine getiren yerel yönetimler çeşitliliği desteklemeli, çoklu kimlikleri ve kültürleri bir araya getirerek bunların karşılıklı olarak birbirlerini zenginleştirmesinin olanaklarını yaratmalı, yerel düzeyde katılım hakkı, referandum ve doğrudan katılım yollarını izlenmeli, çevre, konut ve ulaşım konularında sosyal eşitlik talepleri dinlenmelidir.

Gökkuşağı Şehirler Ağı 30’u aşkın belediye ile hem AYYÖŞ, Avrupa Kentsel şartını yerine getirmeye çalışmakta hem de LGBTİ politikalarının yerel yönetimlerde anaakımlaştırmakta. Türkiye’den de Şişli Belediyesi’nin üye olduğu bu ağın çalışmaları başka belediyelere de örnek olmakta. Hem Şişli Belediye’sinde gerçekleştirilen çalışmalara hem de LGBTİ politikalarının anaakımlaştırma konusunda Türkiye’de öncü olan Konak, Buca, Nilüfer, Beşiktaş, Ovacık belediyelerin çalışmalarına odaklandık bu sayıda. Mayıs ayında İzmir’de gerçekleşen Uluslararası Cinsiyet Eşitliği ve Belediyeler Konferansı’nın konukları arasında yer alan Fransa, Hollanda ve Slovenya belediyelerinin çalışmalarını da bulabilirsiniz bu sayıda.

Bu sayıya katkı sunan herkese sonsuz teşekkürler.

Bir sonraki dosya konumuz “Sağ Popülizmler”, katkılarınızı 10 Ekim’e kadar editor@kaosgl.org adresine bekliyoruz.

Keyifli okumalar.

Aylime Aslı Demir

Sağ Popülist siyaset yapma biçimlerinin neye tekabül ettiğine, LGBTİ ve feminist hareketlere ve bu hareketlerin kaygılarına değindiğimiz bu sayıda, Sağ popülist siyaset yapma biçimine karşı queer siyasetin olanaklarını değerlendirdik. Queer siyasetin tam da kendine içkin belirsiz halinin bu melez siyaset yapma biçimiyle ilişkisini inceledik.

Sağ Popülizm Dosyasında Neler Var?

Alev Özkazanç yeni sağ hareketler ve rejimlerin perspektifinden yorumlandığında, artmakta olan cinsiyetçilik, homofobi, kadın düşmanlığı, hiper-erkeksilik ya da pek hafif kaçan bir ifadeyle aileci muhafazakârlık başlıklarını “Toplumsal Cinsiyet Karşıtı Hareketler, Otoriter Popülizm ve Türkiye” yazısında Kaos GL Sağ Popülizm sayısı için ele aldı.

Bunun beraberinde Queer-feminist, anti-kapitalist tasavvurlara olan toplumsal ihtiyaçları ve toplumsal cinsiyet karşıtı politikaları eleştirel feminizmin görevi olarak radikal bir şekilde tekrardan politize edilmesi meselesini Jenny Gunnarsson Payne & Sofie Tornhill kaleminden okuyoruz. Katarina Giritli-Nygren ve Angelika Sjöstedt Landén sözleriyle de toplumsal cinsiyet karşıtı, Femo/Homo-Ulusalcı ortamda feminizme dair birlikte düşünüyoruz.

“AKP Popülizminin Üç Yüzü” ile kürtajdan kahkahaya varıncaya değin, AKP popülizminin sayısız emarelerinden üç tanesini Gökhan Başbuğ yazısında inceliyoruz. Aynı zamanda neoliberalizm ve sağ siyasetin cinsellik ve HİV+ yaşama etkilerini, çok yönlü ayrımcılık politikalarıyla dışlanma ve küresel ölçekte kurduğu bağlantılar açısından B. Özen Demir’in yazısı ile derinleştirmeyi hedefliyoruz.

“Sağ Popülist Queerler Nelerdir, Nerede Bulunurlar?” ve “Arjantin’deki Yasal Kürtaj Savaşı: Politik Bir Mücadelenin Anlamları ve İmleyenleri Nelerdir?” sorularına Dersu Ekim Tanca ve Paula Biglieri ile cevap aradağımız , Gözde Yılmaz’ın kaleminden popülist hareketlerin toplumsal etkilerini sorguladığımız yazılar ve daha fazlası ise dosyada siz okurlarımızı bekliyor.

Yaşamın Dünü ve Geleceğine Dair Yansımalar: Güncel Sayfalar

Güncel sayfalar Britney’in LGBTİ+ ikonu olma serüveni ile bizleri selamlıyor. Semih Özkarakaş’ın kaleme aldığı yazı, popüler dünyanın yıldızları Madonna ve Christina ile Britney’in MTV’deki “skandal” olarak yorumlanan öpüşmelerinden, günümüz LGBTİ+ popüler dünyasındaki renkli adımlarına kadar bir yolculuğa çıkarmakta.

Mert Güzel’in bu kışa dair kozmosu yorumladığı, yıldız haritamızı çıkardığı astroloji yazısı ise hepimiz için bir rehber değeri taşıyor. “Bu kış bizleri neler bekliyor?” “Merkür retrosu hangi burcu nasıl etkileyecek?” ve “Kararlarımızı alırken nelere dikkat etmeliyiz?” sorularının cevaplarıyla daha fazlası Gök Günlükleri köşesinde bizleri bekliyor.

Peki sizler kışlık filmlerinizi hazırladınız mı? Sinema takipçileri için Kaos GL Kasım-Aralık sayısında Ali Özbaş Queer ve LGBTİ+ film arşivinden bir derleme hazırladı. John Cameron Mitchell imzali filmlerden, Xavier Dolan’a kadar uzanan liste, çok yakında vizyona girecek olan LGBTİ+ filmleri de ele almakta.

Tüm bunların yanı sıra Avukat Kerem Dikmen’in “Bir Polis Devleti Hikayesi: Ankara Valiliği Yasağı” ile küresel ölçekte LGBTİ+ yasaklarına dair değerlendirme yazısı; otoriteryanizme meydan okuyan alternatif sanat alanı RJNR/sub.squ’yu bizlere tanıtan Umut Güven söyleşisi, Aslı Alpar çizim ve röportajları, Volkan Gültekin’in Sosyal Belediyecilik anlayışına dair kaleme aldığı yazısı ve Hasan Basri Çifçi’nin Sapma Günlükleri’ne değin bir çok içerik güncel sayfalarda!

Keyifli Okumalar!

Cinselliğin keşfiyle bu konuya dair tartışmalar her zaman politikayla iç içe oldu. Ancak cinselliğin baskı kurma biçimindeki değişikliklerle beraber hem evrensel anlamda hem de yaşadığımız coğrafyada çok daha keskin bir biçimde politikleştiği tarihsel dönemlere tanıklık etmekteyiz. Cinselliğe dair politik manevralar Osmanlı’dan Tanzimat’a, Erken Cumhuriyet’ten günümüze değin, sürekli yeniden müzakere edilmekte. Cinsellik hakkındaki ikili düşünce sistemlerinin pek çoğunu karakterize eden, tek bir ideal cinsellik olduğunu var sayan, kimi özcü yaklaşımları tartışmaya açtığımız bu sayıda ayrıca feminizm ve cinsellik tartışmalarındaki bazı sınırlılıklara, yeni cinsellik tartışmalarına, flört şiddetine odaklandık.

Günümüzde normatif anlatı erkekten kadına ya da tersine yönelen arzunun kuruculuğunda örgütlenen (aile, din, eğitim, mekân vb.) bir toplumsal bir aradalık yaratırken bu durumun Osmanlı’da nasıl olduğuna, Batı tarafından sıklıkla cinselleştirilen yaşadığımız coğrafyanın kavramsallaştırmalarının hemen hemen hepsinin Avrupa ve Amerika menşeli olması durumuna karşın Lubunca’nın yeni ufuklarına, kuşaktan kuşağa değişen flört kültürüne (hamamlar, parklar gibi), bu kültürün günümüzde profil sitelerinin ve nihayet telefonlarımızda yer alan uygulamalarla uygulamalar arasında nasıl değişiyor olduğuna, buralar için hem küçük ip uçlarına hem de bu uygulamaların dışlayıcı “toplulukkurallarına”, Geleneksel gey ve lezbiyen çalışmalarının 90'larda yaşadığı kırılmayla ortaya çıkan "queer" kavramının bu coğrafya için dönüştürücü bir gücüne ve devrimci potansiyeline, Osmanlı tarihyazıcılığını bekleyen Natalie Zemon Davis'e, Osmanlı cinsellik çalışmalarının bize bugün için ne tür aletler sunacağıma değindik.

Giovanna Camertoni’nin "Lezbiyen İlişkilerde Ataerkil Gücün Üstesinden Gelmek" başlıklı söyleşide tartışmaya açtığı konular da bu sayı için oldukça önem taşıyan bir diğer konu oldu. Etkisini muhtemelen önümüzdeki yıllarda daha fazla hissedeceğimiz bu çalışmalar hali hazırda onur haftası etkinliklerine de ilham oldu.

Bu sayıya katkı sunan bütün yazarlarımıza, Kapak ve Umum’da çalışmaları yer alan Şafak Şule Kemancı ve Elif Tekneci’ye sonsuz teşekkürler. Bir sonraki sayımızın dosya konusu “Yerel Yönetimler”. Katkılarınızı 10 Ağustos tarihine kadar editor@kaosgl.org adresine bekliyoruz.

Keyifli okumalar.

-Aylime Aslı Demir

Son on yıllara oranla LGBTİ görünürlüğünün giderek arttığını ancak heteroseksist uygulamaların sistematik bir şekilde bizleri sokakta, iş yerinde, hastanede, okullarımızda ayrımcılığa maruz bırakmaya devam ettiğine kah suratımızda patlayan bir tokatla kah daha incelikli stratejilerle, hemen hemen her gün tanıklık ediyoruz. Peki ama bundan 40-50 yıl öncesinde bu coğrafyada yaşayan LGBTİ’ler, LGBTİ örgütlülüğünün, homofobik-transfobik olmayan meslek çalışanlarının neredeyse hiç olmadığı bir dönemde bu ayrımcılığı nasıl yaşıyordu?

Hayatları boyunca izole bir yaşam sürdürmek zorunda bırakılan, çevrelerindeki insanların önyargılarından korkulduğu için belki hayatı boyunca kimseye açılmayan –profesyonellere de- yaşlı LGBTİ’ler her türlü kamusal hizmetlere erişimde sorun yaşıyor. Bu erişim sağlandığı taktirde kalıcı hasarlara yol açılması pahasına ne önleyici desteklerden ne de yaşlı bakım hizmetlerinden yararlanabiliyor.

LGBTİ örgütlenmelerinin ve etkinliklerinin daha ziyade gençlere odaklı ve gençlerden oluşan kadrolarla örgütleniyor oluşu kimlikleri nedeniyle ortak paydada bulaşabilecekleri genç LGBTİ’lerle buluşmalarını engelleyebiliyor.

Pek çoğumuz ailelerimiz tarafından reddedildi ve geleneksel olmayan “aile” yapıları içerisinde birbirimizle dayanışıyor ve birlikte yaşıyoruz. Ancak bu ailelerimizin resmi kurumlarca tanınmıyor oluşu da birlikte yaşlanan-yaşlanacak olan bizler için sağlığa erişim konusunda önemli soru işaretleri oluşturmakta. Hekimin her hastasına eşit mesafede durma şiarı herkesin heteroseksüel ve cisgender olduğu varsayımına dayanıyor ve her hastane karşılaşmamızın bunları düzeltmeye çalışmakla geçtiğini biliyoruz. Peki ama yaşlı LGBTİ’ler yaş nedeniyle oluşabilecek daha yoğun bakım ihtiyaçlarını bu ortamda nasıl gideriyorlar? Tedavi olmanın bedeli ne oluyor? Huzurevlerinde torunlarının çocuklarının “başarı” öykülerini anlatmayan “anne-babalar” nasıl bir izolasyona maruz bırakılıyor? Başlarına gelebilecek herhangi bir tıbbi müdahalede 40 yıldır birlikte yaşadığı partneri yerine 50 yıl önce reddedildiği ailenin belki bir kez yüzünü gördüğü “kardeşine” “abisine” mi soruluyor?
Bu sayıda hem bu coğrafyanın yaşlı LGBTİ’lerinin nasıl yaşadığına odaklanacağız hem de başka ülkelerdeki yaşlı örgütlerine ve maruz bırakılan ayrımcılıkları bertaraf etmek için ne tür stratejiler geliştirdiklerine odaklanıp, oluşturdukları kooperatifleri, birlikleri araştırdık.
Sayımızın kapağında Eylül-Ekim’de çıkartacağımız Mültecilik özel sayımızı Serpil Odabaşı’nın eseriyle selamlıyoruz.

Dosyamızın giriş yazısında Seda Kocabıyık, yaşlılığın görünmeyen kesimi, LGBT’leri yazdı. Damla Umut Uzun, dünyadan yaşlılık ve LGBTİ’ler üzerine iyi örnekleri derledi. Berkant Çağlar, yaşlılığı alan mücadelesi ve kimliklerin dönüşümü ekseninde ele aldı. Aslı Aydemir, yaşçılığı; Hasan Andreas Atik ise HIV ve yaşlılığı yazdı.

Gözde Demirbilek, “Açmayın Dedeler” yazısında yaşlılık ve cinselliğe; Umut Güner ise yaşlılık hallerimize ışık tuttu.

Dosya dışı güncel sayfalarımız bu sene 13.sü düzenlenen Kadın Kadına Öykü Yarışması ile açılıyor. Yarışmanın detayları ve Çiğdem Gönen’in birinci gelen öyküsü sizleri bekliyor. Bu sayımızda Notabene Yayınları ile ortak çıkardığımız “Arzunun Şeyleşmesi Queer Marksizme Doğru” kitap tanıtımı, Ankara’da halen devam eden LGBTİ+ etkinlik yasakları ile bilgi notu ve kapasite geliştirme programımız okuyabileceğiniz başlıklardan sadece birkaçı.
Koloni sergimize Berlin’de ev sahipliği yapan Schwules Museum’dan Birgit Bosold ile röportajımız sizleri ibne müzesinin derinliklerine çağırıyor. Takip eden sayfada koloni sergisinden karelere de ulaşabilirsiniz. Bir diğer röportajımız Sherry Wolf ve Peter Drucker ile yükselen sağ popülizm üzerine.

Artık gelenekselleşen müzik sayfamızda Semih Özkarakaş “Neden pop müzik seviyoruz” sorusuna yanıt aradı. Hasan Basri Çifçi, sapma günlüğüne devam etti. Aysun Öner, trans oyunculara mikrofon uzattı.

Bu sayı sizlere ulaştığı sıralarda biz de “Cinsellik” dosya konusuyla çıkacak 161. sayımıza hazırlanıyor olacağız. Katkılarınızı 10 Haziran’a kadar editor@kaosgl.org a bekliyoruz!

İyi okumalar! 

Kaos GL’den Baharı mizahla karşılıyoruz!

Yönetenlerin arzı endam ettiği kırmızı halıyı kaygan zemine çeviren mizah, iktidara kafa tutanlara da ilaç gibi gelir. Yürüyüşler, film gösterimleri, sokaklar yasaklanır; kamusal alandan sürülen ötekiler mizahın kamusal alanında buluşur. Velhasıl, mizahsız yaşanmaz!

Peki, hegemonik olandan hiç mi etkilenmez mizah? Mesela, cinsiyetçi ve heteronormatif stereotipleri kullanmaz mı? Kadınları ve LGBTİ’leri dışarıda bırakan espri, mizah olabilir mi?
Mizah aynı zamanda çok kuvvetli bir araçtır da. Bir anda değiştiriverir gökyüzünün rengini. Yarattığı ufacık bir gülümseme ile bir anda taşır başka başka alemlere. Gullüm de böyle değil midir zaten? En çıkışsız görünen anda, en ama en çaresiz hissedilen zamanda atılan şen bir kahkaha, afilli bir madikoli… Bu sayıda peşine düştüğümüz soru da bu: Heteronormatif toplumun kara mizahını gökkuşağı renkleriyle boyamak mümkün müdür?

Karşısına geçip alay edilerek gülünen olmak yerine hep beraber gülsek daha iyi olmaz mı?
Peki ya transların deneyimlerinden yola çıkarak hazırladıkları Cadının Bohçası, Küründen Kabare ve daha niceleri ana akım mizahın neresine düşer? Mizahın da mizahçıların da kendi içinde gizli ya da açık bir hiyerarşisi mi var? Bizim kabarelerimiz, bohçalarımız her yerde açılsa hep beraber daha güzel gülmez miyiz?

Yanıtlarınız ne olursa olsun, mizah her yerde… Arkadaş Zekai Özger’in vurulan yusufçuğunda (Orman), Ankara’da kalbi kırılan dönmelerin hesabını soran bir duvar yazısında, “Yürütmezlerse, dağılırız! Bütün sokaklara dağılırız!” diyen yasaklı Onur Yürüyüşü’nde…
Mizah dosyamızda karikatür dergilerinin kapaklarından, sinemaya; tiyatrodan sosyal medyaya her alanda gullüm’ün izini sürdük.

Umut Erdem, “Zalimin Zulmü Varsa Direnenin Mizahı Var!” diyerek karikatür dergilerindeki heteroseksizm ve cinsiyetçiliğin peşine düştü. Atlas Boysan Oğuz, “Bu Kimin Mizahı” diye sordu.
Seyhan Arman ve Esmeray, sahne deneyimleri üzerinden sorularımızı yanıtladı. “Up and Out” karikatür serisinin yaratıcı Julia Kaye, trans geçiş süreci ile harmanladığı çizgi roman serüvenini anlattı.
Hormonlu Domates Ödülleri’nin ortaya çıkışını ise Bawer Çakır ve Yener Bayramoğlu’dan dinledik. Dergi kapaklarında toplumsal cinsiyet araştırması; karikatür dergilerinde homofobi, transfobi ve cinsiyetçilik; heteroseksist olmayan karikatürcülük izine düştüğümüz başlıklardan sadece birkaçı.

Bu sayıdaki konuklarımız arasında sivri diliyle Tanju Tar’iz ve Mübo da yer aldı. Kuir (Queer) Karikatürler Facebook grubunu ise yaratıcıları anlattı. Bayan Yanı ve Leman dergilerinin çizeri İpek Özsüslü sorularımızı yanıtladı. İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz “Queer Mizah” atölyesinin yuvarlak masa notları da okurla buluşmayı bekliyor.

Dosya dışı güncel sayfalarda ise Ankara Valiliği’nin LGBTİ+ yasakları, dergimiz kurucularından Ali Erol’un gözaltına alınması, yasaklara rağmen Kuirfest ve Kaos GL’nin sergisi koloni yer alıyor. Hayatını kaybeden dostumuz Kürşad Kahramanoğlu’nu bir kez daha andık.

Güncel sayfaların bir diğer konuğu Semih Özkarakaş, Vega’nın son albümünü lubunyalara sordu.
Hollanda’dan sendikacı Marten van den Berge, Amsterdam Kanalı Onur Geçidi’ne şirketlerin katılımını yazdı. Yaşar Gülmez, ‘Stonewall emektarı, sanatçı, dilenci, fahişe, warhol modeli’ Marsha P. Johnson’ı anlattı. Hem Nazi Almanyası hem de savaş sonrası Batı Almanya’da tutuklanan, eşcinselliği yasaklayan yasaların mağdurlarından Wolfgang Lauinger’in hayatı da sayfalarımızda…

Özge Arslan ve Zeynep Acar Yıldırım, Kaos GL’de sosyal hizmet deneyimlerini aktarırken; Hasan Basri Çifçi, “Sapma Günlüğü” yazı dizisine başladı. Dergimizin 156. sayısında “Pardon O Masa Rezerve” yazısının fotoğraflarının da yazarı Aysun Öner’e ait olduğu yazılmamış. Okurlarımızdan ve yazarından özür dileriz.
Bu sayı sizlere ulaştığı sıralarda biz de “Yaşlılık” dosya konusuyla çıkacak 160. sayımıza hazırlanıyor olacağız. Katkılarınızı 15 Nisan’a kadar editor@kaosgl.org a bekliyoruz!

İyi okumalar!

Yeni doğan her 2000 çocuktan biri ikili cinsiyet rejiminin standardize ettiği “kadın” veya “erkek”in sahip olması beklenen özelliklerin dışındaki varyasyonlardan biriyle, birbirinden farklı internal (iç) ve ekternal (dış) cinsiyet karakteristikleriyle dünyaya geliyor ve dünya nüfusunun %1.7’si interseks varyasyonlarından birine sahip.

Çoğu zaman canavarlaştırılan, uğursuzluk ya da tanrının bir gazabı olarak görülen, “normalin” bir tehdidi olduğu için dönüştürülen interseks bedenlere müdahale ilk olarak 1800’lü yıllarda başlıyor. Ancak bu müdahalelerin standardizasyonu (“anormal” gonadları (over, testis) ortadan kaldırmak, “kısalmış” vajinaları düzeltmek ve “ambigus” (ikili) genitalyanın görünümünü değiştirmek) 1950’leri bulmakta. Büyük oranda kozmetik gerekçelerle temellendirilen bu müdahaleler ise on binlerce insanda kronik ağrılara, depresyona, travmalara neden olmakta. Dünyada 1990’lı yıllarla beraber interseks aktivistler bedenlerinin patolojizasyonuna ve gündelik hayatın her alanında maruz kalınan ayrımcılıklara karşı mücadele ediyor.

Kaos GL “İnterseks” temasıyla çıkan Kasım-Aralık sayısında interseks varyasyonlarına, intersekslerin maruz bırakıldığı sosyal ve tıbbi yaptırımlara, eğitime ve sağlığa erişim haklarının nasıl gasp edildiğine, çalışma hayatlarında ve hayatın her alanında dayatılan “zorunlu”luklara değiniyor. Fiziken ikili cinsiyet rejimi tarafından cinsiyetlendirilmiş ve kültürel olarak toplumsal cinsiyetli bedenleri bozan Türkiye ve dünyanın farklı coğrafyalarından interseks aktivistlerin deneyimleri yer aldı bu sayıda.

InterAct örgütünün hazırlamış olduğu “ailemizin, arkadaşlarımızın, doktorlarımızın ne bilmesini istiyoruz?” broşürlerini çevirdiğimiz İnterseks dosyasına aynı zamanda Gamze Akçay Oruç, Özde Çakmak, Can Sönmez, Belgin Günay, Demhat Aksoy, Georgiann Davis, Şerife, Gözde Demirbilek, Neşe Öztürk, Kristian Randjelovic, Damla Umut Uzun, Ege Lucius ve Caner Yavuz yazdı. Gündem bölümümüze ise Süreyya Karacabey, Funda Şenol Cantek, Ömer Akpınar, Yıldız Tar, Semih Özkarakaş, Hakan Özkan, Ayta Sözeri ve Umut Güner çok değerli katkılarda bulundu.

Kapak ve Umum’da işleri yer alan Kemal Özen’e ve bu sayıya katkı sunan herkese sonsuz teşekkürler.

Keyifli okumalar.

‘’Yeni doğan her 2000 çocuktan biri ikili cinsiyet rejiminin standardize ettiği “kadın” veya “erkek”in sahip olması beklenen özelliklerin dışındaki varyasyonlardan biriyle, birbirinden farklı internal (iç) ve ekternal (dış) cinsiyet karakteristikleriyle dünyaya geliyor ve dünya nüfusunun %1.7’si interseks varyasyonlarından birine sahip. 
 
Çoğu zaman canavarlaştırılan, uğursuzluk ya da tanrının bir gazabı olarak görülen, “normalin” bir tehdidi olduğu için dönüştürülen interseks bedenlere müdahale ilk olarak 1800’lü yıllarda başlıyor. Ancak bu müdahalelerin standardizasyonu (“anormal” gonadları (over, testis) ortadan kaldırmak, “kısalmış” vajinaları düzeltmek ve “ambigus” (ikili) genitalyanın görünümünü değiştirmek) 1950’leri bulmakta. Büyük oranda kozmetik gerekçelerle temellendirilen bu müdahaleler ise on binlerce insanda kronik ağrılara, depresyona, travmalara neden olmakta. Dünyada 1990’lı yıllarla beraber interseks aktivistler bedenlerinin patolojizasyonuna ve gündelik hayatın her alanında maruz kalınan ayrımcılıklara karşı mücadele ediyor.
 
Kaos GL “İnterseks” temasıyla çıkan Kasım-Aralık sayısında interseks varyasyonlarına, intersekslerin maruz bırakıldığı sosyal ve tıbbi yaptırımlara, eğitime ve sağlığa erişim haklarının nasıl gasp edildiğine, çalışma hayatlarında ve hayatın her alanında dayatılan “zorunlu”luklara değiniyor. Fiziken ikili cinsiyet rejimi tarafından cinsiyetlendirilmiş ve kültürel olarak toplumsal cinsiyetli bedenleri bozan Türkiye ve dünyanın farklı coğrafyalarından interseks aktivistlerin deneyimleri yer aldı bu sayıda. 
 
InterAct örgütünün hazırlamış olduğu “ailemizin, arkadaşlarımızın, doktorlarımızın ne bilmesini istiyoruz?” broşürlerini çevirdiğimiz İnterseks dosyasına aynı zamanda Gamze Akçay Oruç, Özde Çakmak, Can Sönmez, Belgin Günay, Demhat Aksoy, Georgiann Davis, Şerife, Gözde Demirbilek, Neşe Öztürk, Kristian Randjelovic, Damla Umut Uzun, Ege Lucius ve Caner Yavuz yazdı. Gündem bölümümüze ise Süreyya Karacabey, Funda Şenol Cantek, Ömer Akpınar, Yıldız Tar, Semih Özkarakaş, Hakan Özkan, Ayta Sözeri ve Umut Güner çok değerli katkılarda bulundu. 
  
Aylime Aslı Demir