Kronik Kitap

Hayatının tam merkezinde “internet” olan günümüz gençliğinin aksine, onlar Türkiye’de internetin ilk günlerine tanıklık eden ve sanal dünyaya bağlanmak için zaman zaman uzun kuyruklarda sıra bekleyip yokluk yıllarında geleceği gören bir grup çılgın girişimciydi. İçlerinden yükselen heyecanın peşine düşüp büyülü internet dünyasının kapısını araladılar ve 1990’ların ikinci yarısında “internet girişimi” kavramını Türkiye’de filizlendirdiler.

O dönemde internet bağlantısı çok zayıf ve ona erişebilen kişi sayısı çok azdı fakat tıpkı Silikon Vadisi’nde olduğu gibi Türkiye’de de bu dâhi gençler internet girişimciliğine soyunmaktan imtina etmemişti. Amazon, Google ve Yahoo!’nun dot-com patlamasından sağ çıkması gibi Türkiye’de de 2001 Ekonomik Krizi’nden sağ çıkan söz konusu girişimler ve onları takip edenler, .com girişimciliğinin ve internet ekonomisinin oluşmasında büyük rol oynadı.

Üretmeye başlamak için sahip olunması gereken tek şey bir bilgisayar, internet bağlantısı ve tecrübeyle desteklenen bir motivasyondu. Kimi aileden girişimciydi, kimi ailesine rağmen bu yola girdi ama hepsi de geleceğin ayak seslerini o günden duymuştu. Öyle büyük işler başardılar ki bugün bile etkileri sürüyor.

Mynet, Ekşi Sözlük, İtiraf.com, Pilli Network, Yemeksepeti, GittiGidiyor, Nokta Medya, Cember.net, Grou.ps, Webrazzi.

İşte teknolojinin dönüşümü, girişimcilik ve internet kültürü konularında uzmanlaşan Fırat Demirel’in kaleminden dünün girişimleri, bugünün başarılı isimlerinin hikâyeleri…

Henüz internetin yeni yeni kullanılmaya başladığı bir dönemde bazen dev bir şirketin yönetimini reddedip kendi işini kuran genç bir iş adamının hayatına, bazen gül gibi mesleğini bırakıp çok yeni bir alana odaklanan cesur mühendislerin dünyasına konuk olacaksınız. Saatlerce bilgisayar başından kalkmayan gençlerin neler yapabileceğini; kimi Almanya’dan kimi de Kıbrıs’tan dönen girişimcilerin kendi ülkelerine nasıl değer kattıklarını okuyacaksınız.

Ve belki de bu kitabı bitirdiğinizde daha fazla ses getirecek hikâyelerin çıkmasına -bir girişimci, bir uzman veya bir destekçi olarak- siz vesile olacaksınız.

Tabii eğer mücadeleye atılmaya hazırsanız…

Gayrinizami harp... Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi askeri tarihimizin en önemli kör noktalarından... Teşkilat-ı Mahsusa ise gayrinizami harp tarihimizde müesses bir aşama... Birçoğumuzun gözünde tüm operasyonel ve istihbarî sahaya hakim ezoterik bir örgüt, bir bilinmezlikler yığını. Evet, birçok olayın Teşkilat-ı Mahsusa’nın olağandışılığını doğruladığı yadsınamaz. Yine de diğer tarihi olaylarda olduğu gibi Teşkilat-ı Mahsusa’nın da gerçek insanlardan oluşan gerçek bir geçmişe, köşeleri olan bir tarihsel maceraya işaret ettiğini kabul etmemiz gerekiyor. Yeter ki örgüt ideolojik, estetik veya ahlaki kaygılarla değil konunun doğasından kaynaklanan yanıltıcılığa karşı ihtiyatlı bir şekilde, kaynaklar aracılığıyla bizlere seslenen geçmişin peşinden giderek çalışılsın.

Teşkilat-ı Mahsusa ile ilgili en önemli kaynaklardan birinin, örgütle organik bağı bulunan Arif Cemil Denker olduğu her türlü tartışmanın ötesindedir. Denker, erken Cumhuriyet döneminde, Teşkilat-ı Mahsusa’nın doğrudan devamı sayılabilecek örgütlerin tarih sahnesinden silinmesinden yaklaşık 10 sene sonra Teşkilat-ı Mahsusa hakkında ilk tefrikayı kaleme almıştır. Bu önemine binaen, ülkemizdeki gayrinizami harp tarihi çalışmalarının doğru bir mecrada seyretmesine yardımcı olmayı ve bunları herkes için erişilebilir kılmayı amaçlayarak hazırladığımız Gizli Teşkilatlar Serisi’ne Denker’in Umum-i Harp’te Teşkilat-ı Mahsusa adıyla kaleme aldığı tefrikasıyla başlıyoruz.

Denker bu kritik çalışmasında, batıda İspanya’dan doğuda Çin ve Endonezya’ya, kuzeyde Rusya’dan güneyde Sudan’a kadar oldukça geniş bir operasyonel coğrafyada varlık gösteren Teşkilat-ı Mahsusa’nın Kafkasya ve Balkanlar’daki faaliyetlerine mercek tutmuştur.

Askeri tarihçi – yazar Erhan Çifci ise yayımlandığı dönemin şartlarında gayet akıcı bir üslupla kaleme alınmış olsa da artık anlaşılması zorlaşan bu çalışmayı titiz edisyonuyla çok daha anlaşılır ve kullanışlı bir hale getirmiştir.

Teşkilat-ı Mahsusa: Kafkasya ve Balkanlar’da Operasyonlar adıyla yeniden piyasaya sunduğumuz bu çalışma umut ediyoruz ki Arif Cemil’e literatürde hak ettiği saygınlığı kazandıracaktır.

Büyük Hırslarla Başlayıp Hüsranla Biten Bir Yaşam Öyküsü...

Osmanlı tarihinde bir seferde yaşanan en büyük toprak kaybı Haziran 1916’da Şerif Hüseyin’in liderliğini yaptığı Arap İsyanı ile gerçekleşmiştir. İsyan İngilizlerle iş birliği yapan Şerif Hüseyin, dört oğlu ve merkez karargâhları Şam’da bulunan Arap milliyetçileri tarafından örgütlenmiş ve Orta Arabistan’daki Suudlar dahil Yarımada’nın hemen her vahasında yakılan çoban ateşlerinin birleşiminden oluşmuştur. Nitekim isyanın önemli etkisiyle de Arap Yarımadası Osmanlı Devleti’nden kopmaya başlamıştır.

Bu dramatik olay sade­ce Yarımada’yı Türk idaresinden ayırmamış, beraberinde bir dizi felaketi ve sonu belirsiz savrulmayı da getirmiştir. Ancak hem isyanın hem de Birinci Dünya Savaşı’nın üzerinden yüz yıl geçmesine rağmen gerek asilerin elebaşı Şerif Hüseyin ile isyanının gelişimi ve gerçekleşme süreciyle ilgili, gerekse isyanın kapsamı hakkında tartışmalar halen devam etmektedir.

Daha önce İngiliz Arşiv Belgelerinde Arap İsyanı adlı kitabıyla isyanı tüm boyutlarıyla ele alan İsmail Köse, bu kez merceğini Şerif Hüseyin’e çeviriyor. Daha önce benzeri görülmemiş bir titizliğe sahip olan Şerif Hüseyin adlı bu çalışma, önce İngiltere ve Arap Yarımadası üzerine eğiliyor. Şerif Hüseyin’in Hicaz emirliği ve emirlik görevindeyken icra ettiği faaliyetleriyle ilerliyor. Arap Yarımadası’ndaki güç mücadelesini tüm gerilimiyle hissettiren kitap, Şerif Hüseyin’in Hicaz Cep Krallığı ve bu krallığın Suud işgaliyle son bulmasını derinlemesine anlatıyor. Son bölümdeyse Şerif Hüseyin'in sürgün yılları ele alınıyor.

Şerif Hüseyin’in kontrol edilemez hırslarla başlayan ancak ne kendisinin ne de destekçilerinin öngöremediği ölçüde büyük bir hüsranla biten yaşam öyküsü, bütün çıplaklığıyla bu çalışmada yer alıyor...

Tarihi ekranlar vasıtasıyla her yaşa yeniden sevdiren Cansu Canan Özgen, Bilge Kağan çağından başlayıp Gazi Mustafa Kemal Atatürk dönemine kadar uzanan süreçte, Türk tarihinde iz bırakmış olan büyük isimleri, alanında uzman tarihçilerle konuştu. 

Bilge Kağan kimdir? Orhun Yazıtlarının Türk tarihindeki yeri ve önemi nedir? Türk Kağanlığı adlı devlet hangisiydi? Prof. Dr. Ahmet Taşağıl anlatıyor.

Nizamülmülk’ün gerçek adı neydi? Nasıl bir eğitim aldı? Selçuklu tarihindeki önemi neydi? Doç Dr. Erkan Göksu anlatıyor.

Sultan Alp Arslan’ın asıl hedefi Anadolu muydu? Alp Arslan’a niçin “Fethin Babası” denilmiştir? Romanos Diogenos’a nasıl davranmıştır? Prof. Dr. Cihan Piyadeoğlu anlatıyor.

Emir Timur neden “Sultan” unvanını kullanmamıştır? Kendisini yeni bir Cengiz Han olarak mı görüyordu? Ankara Savaşı hiç olmayabilir miydi? Doç. Dr. Mustafa Alican anlatıyor.

Hızır Reis, nasıl Barbaros Hayreddin Paşa’ya dönüşmüştür? Akdeniz’deki Türk korsanları kimlerdi? Korsanlar nasıl yaşarlardı? Doç. Dr. Emrah Safa Gürkan anlatıyor.

“Kanuni” unvanı Sultan Süleyman’a ne zaman verilmiştir? Şehzade Mustafa neden katledilmiştir? Batılılarca Muhteşem Süleyman olarak tanınmasının sebebi nedir? Prof. Dr. Feridun M. Emecen anlatıyor.

Sultan II. Abdülhamid Panislamcı mıydı? Theodor Herzl ile olan görüşmesinde neler konuşulmuştu? Neden bir kesim Kızıl Sultan, bir kesim Ulu Hakan demiştir? Prof. Dr. Necmettin Alkan anlatıyor.

Atatürk hangi cephelerde savaştı? Soyağacı biliniyor mu? Kitaplarla arası nasıldı? Cumhuriyet fikri nasıl doğdu? Prof. Dr. İlber Ortaylı anlatıyor.

Orta Asya’nın bozkırlarından Avrupa’nın kapılarına, Hunlar’dan Osmanlı’ya, Kanuni’den Atatürk’e Türk tarihinin önemli çağları, imparatorlukları ve komutanları Türklerin Büyükleri’nde anlatılıyor.

Türkiye'nin önde gelen tarihçilerinden İlber Ortaylı bu sefer defterini okurlarıyla paylaşıyor. Okuduklarını, tanıdıklarını, hocalarını kendi gözünden anlatıyor. Tarihe yön veren kişiler, günümüzün tanınan, tartışılan, konuşulan isimleri Ortaylı'nın kaleminden yeniden canlanıyor.

Defterimden Portreler’in ilk bölümü dünya tarihinin büyük tarihi şahsiyetlerini bir araya getiriyor. Bu şahsiyetler arasında imparatorlar, alimler, müzisyenler, şairler, mimarlar, padişahlar ve askerler yer alıyor: Julius Sezar, İmparator Augustus, Büyük Konstantin, Sultan Alparslan, İbn-i Haldun, Fatih Sultan Mehmed, Emir Timur, Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail, Kanuni Sultan Süleyman, Mimar Sinan, Prens Eugen, Beethoven, Şair Puşkin, Lev Tolstoy, 2. Abdülhamid, Gazi Osman Paşa ve Enver Paşa...

Defterimden Portreler’in ikinci bölümünde çağdaş Türkiye'den portreler yer alıyor. Özellikle burada ismi geçen simaların birçoğunun İlber Ortaylı tarafından bizzat tanındığı düşünüldüğünde, tüm okuyucular için ortaya son derece duygusal ve oldukça samimi sayfalar çıkıyor. Bu isimlerden bazıları şöyle: Osman Ertuğrul Efendi, Neslişah Sultan, İhsan Doğramacı, Semiha Berksoy, Bülent Ecevit, Nejat Göyünç, Oktay Aslanapa, Halil İnalcık, Süreyya Faruki, Recep Yazıcıoğlu, Andreas Tietze, Cemil Meriç, Yılmaz Öztuna, Mübahat S. Kütükoğlu, İsmail Cem, Mübeccel Belik Kıray, İrene Melikoff, Füsun Akatlı, Muhibbe Darga, Hasan Celal Güzel, Semavi Eyice...

Defterimden Portreler, dünyanın ve ülkemizin en önemli şahsiyetleri arasında dolaşmak, onlarla tanışmak ve en önemlisi de onları anlamak isteyenler için sıra dışı bir kitap olma özelliği taşıyor.

Hayatlarını sürdürebilmek için tarih boyunca yer değiştirmekten asla kaçınmamış olan Türkler, bozkır ikliminin sert koşullarıyla da mücadele edebilmişlerdir. Ormanlar, bozkırlar ve su boyları Türkler için yurt edinilecek yerler olmuştur. Eski Çin kaynakları ve arkeolojik verilere göre M.Ö. 3 binlerden itibaren tarih sahnesine çıkan Türkler, atlarını evcilleştirerek ve demir işleyerek nesilden nesile, iklimden iklime yok olmadan varlıklarını korumayı başarmışlardır.

Zorlu yaşam şartlarına rağmen Türkler uçsuz bucaksız bir coğrafya boyunca sayısız siyasi kuruluş ortaya çıkarmış, bu kuruluşlar gelişmiş, yükselmiş ve zamanı geldiğinde yıkılmıştır. Kadim Türk tarihinin eski devirlerine dair eşsiz çalışmalar ortaya koymuş olan Ahmet Taşağıl, bu kez İslam öncesi dönemdeki Orta Asya Türklerinde derin izler bırakmış Hunların, Tabgaçların, Gök Türklerin ve Uygurların kağanlıklarını anlatıyor. Kuruluşlarından itibaren devlet politikalarını, yaşam biçimlerini, kültür faaliyetlerini ve diğer siyasi yapılarla olan irtibatlarını izliyor. Türk tarihinin en önemli figürlerini değerlendiriyor, onların bilinmeyen taraflarını gün yüzüne çıkarıyor.

Orta Asya’nın doğusunda Moğolistan yaylalarında ve ağırlıklı olarak Ötüken bölgesinde yükselen dört büyük kağanlık, bozkırların derinliklerinde birbirinin devamı gibi aynı model üzerinde yükselmişlerdir. Hun ve Gök Türk devlet modelleri ile uygulamaları, Çin kaynaklarının da desteklediği gibi birbirinin devamı gibidirler. Aralarındaki farklılıklar ise hem tarihçilerin hem de tarih severlerin ilgisini yoğun biçimde çekmeye devam etmektedir. Kısacası bilge, savaşçı, korkusuz, sadık ve teşkilatçı Türklerin tarihine ilgi duyan herkes, onları bozkırların macera dolu sayfalarında bulmaktadır.

Bozkırın Kağanlıkları: Hunlar, Tabgaçlar, Göktürkler, Uygurlar, bozkır Türklerini tüm gizemiyle meraklılarına sunuyor, sayfaların arasından nal sesleri duyuluyor…

30 Ekim 1918 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Mütarekesi, ülke çapında son derece büyük tepkiler yaratmıştı. Siyasi gerilimin her geçen gün artmasıyla birlikte bir taraftan işgal kuvvetleri önlerine çıkan her fırsatı değerlendirirken diğer taraftan da İstanbul hükümeti kritik hatalar yapmış, gerekli stratejik ve politik önlemleri alamamış, başarılı hamleler yapamamış, böylece yakın tarihimizin en çalkantılı dönemi de başlamıştı.

Prof. Dr. M. Tayyib Gökbilgin’in alanında öncü çalışması Milli Mücadele Başlarken, hem o günlere şahitlik etmesi hem de yazarının yaklaşımları itibariyle dönemi anlatan en iyi kaynaklar arasında gösterilmiştir. Uzun bir zamandır baskısı bulunmayan bu kaynak kitabın yeniden, tıpkıbasım formunda ve tek cilt hâlinde tarih meraklılarına sunulması, ülkemizin yakın tarihini öğrenmek ve öğretmek açısından da oldukça kritik bir öneme sahiptir.

Mondros Mütarekesi'nden Sivas Kongresi'ne dek uzanan ve Milli Mücadele'nin başlangıç dönemini adım adım izleyen ilk ciltte okuyucular mütareke devrinin buhranlı, sayısız facialar ve felaketler dolu tarihini, işgaller karşısında Tevfik Paşa Hükümeti'nin düştüğü durumu, Damat Ferit Paşa Hükümeti'nin faaliyetlerini, Amasya Tamimi'yle birlikte Mustafa Kemal Paşa'nın Milli Mücadele’nin başına geçmesini ve Erzurum Kongresi'nin tesirlerini eşsiz bir üslupla okuyacaklar.

Sivas Kongresi'nden Büyük Millet Meclisi'nin açılmasına kadar olan ikinci ciltte ise okurlar Milli Mücadele yolundaki kongreleri, anlaşmaları, Ali Rıza Paşa hükümetini, Kuvay-ı Milliye meselesini, son Osmanlı Mebusan Meclisi’ni, İstanbul'un işgalini ve Ankara’daki hareketli günleri tüm detaylarıyla öğrenecekler.

Milli Mücadele Başlarken, tarih boyunca büyük çapta mücadeleler vermiş ve sayısız savaşlar yapmış bir milletin en karanlık günlerine ışık tutuyor, apaçık bir bağımsızlığa giden o cesur ve fedakâr yolculuğunu eşsiz bir üslupla anlatıyor...

D-Day, Citizen Soldiers, Pegasus Bridge gibi İkinci Dünya Savaşı temalı eserler ile Eisenhower ve Nixon biyografileri gibi 25’ten fazla tarih kitabı yazmış olan ünlü Amerikalı tarihçi Stephen E. Ambrose, 1992 yılında Amerikan 101’inci Hava İndirme Tümeni, 506’ncı Alay, 2’nci Tabur, Easy Bölüğü’nün İkinci Dünya Savaşı’ndaki hikâyesini anlattığı Band of Brothers, yani Kardeşler Takımı’nı kaleme aldı. Ambrose’un bölüğün gazileri ile bizzat yaptığı röportajlar, mektuplar ve günlükler üzerine inşa edilen bu eser, Birleşik Devletler’de ve tercüme edildiği diğer ülkelerde çok satanlar listelerini uzun müddet altüst etti. Öyle ki, 2001 yılında aynı isimle TV’ye uyarlanan ve baş yapımcılığını Steven Spielberg ile Tom Hanks’in üstlendiği Kardeşler Takımı, böylelikle tüm zamanların en çok izlenen savaş dizisinin de kaynağı oldu.

Alman paraşütçülerin, Norveç ve Hollanda’daki harekâtta Yıldırım Harbi doktrininin mühim bir unsuru olarak hava alanlarını, stratejik önem arz eden köprüleri ve tahkimatları süratle ele geçirmeleri ile Girit adasını başka herhangi bir sınıfın yardımı olmaksızın, tek başlarına işgal etmelerinin Müttefik dünyada getirdiği ses üzerine Amerikan 101’inci Hava İndirme Tümeni 15 Ağustos 1942’de faaliyete geçirildi. Tümenin ilk komutanı olan William C. Lee, 19 Ağustos 1942’de yayımladığı 5 No’lu Umumi Emir’de şöyle diyordu: “Kusursuz bir şekilde tatbik edeceğimiz silahlarımız ve taktiklerimizin tabiatı gereği, büyük çaplı önem arz eden operasyonları icra etmeye çağrılacak ve daima ihtiyacın en acil ve en yüksek olduğu vakitte muharebeye gireceğiz.”

İkinci Dünya Savaşı’nın sonraki yılları, bu sözlerin ne kadar isabetli olduğunu birlik adına kanıtladı. 101’inci Hava İndirme Tümeni, sahile çıkacak birliklerin geçiş güzergâhlarını emniyete almak, cephe gerisinde kargaşa çıkarmak ve Almanların ikmal yollarını keserek kuvvetlerini sahile yoğunlaştırmalarını engellemek gibi, çıkarmanın salahiyeti açısından kilit rol oynayan bir görevle çıkarmanın ilk saatlerinde Alman işgali altındaki Normandiya'ya paraşüt açtı. Normandiya’da, bir kısmı günümüzde hâlâ Amerikan askerî okullarında ders olarak gösterilen Brécourt Manor taarruzu gibi başarılar kazanan Easy Bölüğü, bunun ardından, tarihin o zamana kadar gördüğü en büyük hava indirme harekâtı olup, 17-25 Eylül arasında Hollanda’da icra edilen ve Müttefiklerin yenilgisiyle sonuçlanan Market-Garden Harekâtı’na katıldı. Müteakiben, Hitler’in savaştaki son taarruzu olup, Alman kuvvetlerinin Amerikan hatlarını yardıkları ve Amerikan askeriyesinin tarihindeki en büyük kayıplarını verdiği Ardenler Harekâtı’nda, kuşatma altındaki stratejik Bastogne kentini çetin kış şartlarındaki müdafaasıyla, 101’inci Hava İndirme Tümeni bünyesinde şöhret kazandı. Daha sonra Almanya içlerine girip, Dachau kompleksine bağlı toplama kamplarından birini özgürlüğe kavuşturmak suretiyle Nazi toplama kamplarının dehşetine tanıklık eden bölük, ayrıca Hitler’in Bavyera Alpleri’ndeki ünlü ikametgâhı Kartal Yuvası’na giren ilk birlik oldu.

Elinizdeki kitap, ülkemizde genellikle Kardeşler Takımı dizisiyle tanınan Easy Bölüğü’nün hikâyesini, diziye temel olan orijinal kaynağından Türk okuyucusuna sunuyor. Kimi zaman askerlerin kendi ağızlarından, kimi zaman günlüklerden ve benzeri birincil kaynaklardan faydalanılarak kaleme alınmış olan bu eser, akıcı ve samimi diliyle okuyucuyu, sanki âdeta askerlerin arasındaymışçasına, Normandiya’dan Hitler’in Kartal Yuvası’na uzanan nefes kesici bir maceraya açıkarıyor.

“Osmanlı” adını verdiğimiz korsanlar hangi etnik kökenlerden gelmektedir? Bunlar fırsatçı yağmacılar mı, yoksa İslam’ın bayrağını taşıyan nusret-karin din savaşçıları mıdır? Mühtedi ve Hıristiyan denizciler Müslüman dünyaya ne kadar adapte olmuş; aileleri, vatanları ve reddettikleri inançlarını ne dereceye kadar arkalarında bırakabilmişlerdir? Gemilerde korsanlarımız ne yiyip içmekte, doğal ihtiyaçlarını nasıl karşılamakta ve denizin belirsizliklerine hangi ibadet ve ritüellerle karşı koymaktadır? Hastalıklarla nasıl mücadele edilmekte, hijyen ve disiplin nasıl sağlanmaktadır? Bir korsan akınında kullanılan askerî taktikler nelerdir? Gazilerimiz avlarını nasıl aldatmaktadır? Korsan akınlarına uygun gemi tipleri nelerdir? Bunlar ateşli silahların yaygınlaşmasından nasıl etkilenmiştir? Topoğrafik faktörler hangi limanları korsanlığa mahkûm etmiştir? Elde edilen ganimetin korsan limanlarına katkısı ve Avrupa ekonomisine zararı ne boyuttadır? Bu ganimet nasıl elden çıkarılmakta ve paylaşılmaktadır? İnsanları korsanlığa iten sosyo-ekonomik etkenler nelerdir? Korsanlarımızın yavaş yavaş gelişmeye başlayan uluslararası hukuktaki yeri nedir? Korsanlık, ticaret ve kaçakçılık arasında nasıl bir ilişki vardır?

İşte daha önce sorulmayan tüm bu suallerin cevabı Osmanlıca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, İngilizce, Portekizce, Katalanca, Latince ve Almanca kaynakları harmanlayan Sultanın Korsanları: Osmanlı Akdenizi’nde Gazâ, Yağma ve Esaret, 1500-1700’de. Yıllar süren arşiv çalışmasıyla bir araya getirilmiş İzlanda’dan Adriyatik’e, Korsika’dan Azorlar’a uzanan tarihî örnekler; okuyucuyu din değiştiren fırsatçı mühtedilerin, firar etmek için binbir yolu deneyen Cervantes gibi esirlerin, aynı gemide yoldaşlık yapan ve beraber yiyip içen Hıristiyan ve Müslümanların, sırtında kırbaç güneşin altında terleyen kürekçilerin, yeniçerilere fark ettirmeden korsan gemisini bir Hıristiyan limanına yanaştırıp özgürlüğüne kavuşan esir denizcilerin, Hıristiyan dünyasında bıraktığı ailesini ziyaret eden gazilerin, hakarete uğradığı, sevdiği kızı alamadığı ya da dolandırıldığı için intikam hırsıyla Mağrib’e gidip korsanları Hıristiyan kıyılarına getiren müntakim mürtedlerin, halkın veli mertebesine çıkardığı Hıristiyan doğumlu nev-müslimlerin dünyasına davet ediyor.

Yakınçağ Akdeniz’inde istihbarat, korsanlık, kölelik, ihtida ve dinler ötesi diplomasi gibi alanlarda araştırmalar yapan Doç. Dr. Emrah Safa Gürkan'ın tarihsel kategorileri altüst eden serhad kahramanlarını incelediği bu ikinci eseri, Osmanlı bahriye tarihinin en gizemli sayfalarını aralamakla kalmıyor; Osmanlı korsanlarını Akdeniz ve dünya tarihindeki iktisadî, siyasî ve teknolojik gelişmelerin ışığında analiz ediyor.

Tarihteki Türk imajına çarpıcı bir bakış…

Türkler, tarih sahnesine çıktıkları ilk zamanlardan itibaren farklı sıfatlarla tanımlanmıştır. Savaşçı kimlikleri, mücadeleci ruhları, teşkilatçı yapıları ve şüphesiz Müslüman oluşlarıyla Türkler, tarihçilerin en çok ilgilendikleri topluluklar arasındadır. Türklerin kim olduğunu anlama gayreti birçok farklı bakış açısını da beraberinde getirmiştir. Doğu’daki Türk imajıyla Batı’daki Türk imajı bazen birbirine benzer, bazense birbirinden oldukça farklıdır. Bu anlamda net ve kesin bir Türk imajını, Türklerin kim olduğunu ortaya koymak ciddi bir çaba gerektirmektedir.

Dr. Esra Özsüer, Atina’da yaşadığı uzun yılların tecrübesiyle Batı’nın daima peşine düştüğü “Türk kimdir?” sorusuna cevaben geliştirdikleri sanal tarihin dehlizlerinde, gerçeğe ulaşma gayretiyle eşine az rastlanır bir çalışma ortaya koydu. Türkiye’de, Avrupa’da ve Yunanistan’da konuyla ilgili erişilebilen tüm yazılı ve sözlü kaynaklardan faydalanılması neticesinde ortaya çıkan Türkokratia, Türk ve Osmanlı ifadeleriyle Türk ve Müslüman ifadelerinin birbirleriyle ne kadar iç içe geçtiğini anlamlandırması açısından da oldukça ilginç bir eser.

Tarihte Türk imajıyla başlayan kitap antik çağdan günümüze öteki ve kimlik kavramlarını da irdeliyor. Akabinde Batı’daki oryantalizmin pençesindeki Doğu imajı geliyor: Müslümanlar ve Türkler, felaket habercisi Türkler, İslam’ın kılıcı Türkler, Korkunç Türk, Metaforik Türkler… Kitaba ismini veren bölüm Türkokratia’da, Osmanlı’nın uzun yıllar hâkimiyetinde olan Yunanistan topraklarına, Yunan ulusunun doğuşundan itibaren derin bir bakış atıyor. Son bölümle birlikte Yunan düşünce dünyasındaki Türk imajı nihayete ulaşıyor.

Türkokratia, Türklerin kim olduğuna dair ufuk açan, yeni araştırmalara doğru yönlendiren çok çarpıcı bir eser…

Osmanlı bakiyesi Bulgarlar eşliğinde eski İstanbul'a sıra dışı bir yolculuk…

İstanbul tarih boyunca dünyanın birçok coğrafyasından gelmiş ırkları ve farklı dine mensup insanları bir araya getirmiş, yaşatmış ve onlarla beraber yaşamıştır. Hâkimiyet sahası birçok kıtaya yayılmış Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul’u da bu anlamda birçok ulustan insana ev sahipliği yapmıştır. İşte bu uluslardan biri olan Bulgarlar, İstanbul’a Tsarigrad (Padişahın Şehri) adını vermişler, bu şehirde kalabalık bir cemaat halinde yaşamışlar, dönemin sosyo-politik gelişmelerinde paylarına düşen stratejik rolü kendi imkânlarıyla üstlenmişlerdir. Bugünkü Bulgaristan’ın yakın tarihinde, İstanbul’un ve İstan­bullu Bulgarların yeri, önemli olmanın çok daha ötesinde, her yönüyle belirleyici ve kurumsal açıdan, temel oluşturucu bir niteliktedir.

1944 yılının başlarında Makedonya kökenli ve Bulgar asıllı bir aileye mensup olarak İstanbul’da doğan Georgi P. Kostandov, başka bir şehirde yaşamamış, öğretmenlik ve yöneticilik gibi mesaileri neticesinde bu şehre ve insanına dair binlerce sayfa not tutmuştur. Tüm merakıyla, İstanbul’un yakın tarihine kendi cemaati perspektifinden bakarak ortaya harikulade bir eser çıkarmıştır: İstanbullu Bulgarlar ve Eski İstanbul.

Kitabın ilk bölümü İstanbul’da yaşamlarını sürdüren Rum, Ermeni, Musevi azınlıkları gibi “Osmanlı bakiyesi” olan, Bulgar asıllı cemaatle ilgili araştırmaları barındırıyor. Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin bağımsız bir yapıyla kuruluşundan 1950’li yıllara kadar uzanan bu sayfalarda hem Bulgar cemaatinin yaşamına çok yakın bir plandan bakılıyor hem de ülke siyasetinin içindeki rolleri irdeleniyor.

Kitabın ikinci bölümü 1950’li yıllardan 2000’li yıllara kadar İstanbul’un tarihi semtlerine nefis bir yolculuk sunuyor ve şehrin artık hatıralarda kalan her detayını anılar eşliğinde aktarıyor. Bu bölümde Sur İçi’nden Beyoğlu’na şehrin tarihi dokusu, İstanbul’daki Bulgar sütçüler ve muhallebiciler, baba mesleği işkembecilik, dini bayram ziyaretleri ve kutlamaları, yazları ailecek gidilen sayfiye yerleri, boğaz gezileri, eski İstanbul’un sahilleri ve plajları, 6-7 Eylül Olayları ile İstanbullu Bulgarlar sürükleyici bir üslupla anlatılıyor.

İstanbullu Bulgarlar ve Eski İstanbul, bir yanıyla Osmanlı’dan günümüze intikal eden çok geniş bir cemaati incelemesiyle, diğer yanıyla İstanbul’un unutulan tarihine mercek tutmasıyla sıra dışı bir çalışma…

İlkçağ'dan 20. Yüzyıla ilginç tarihiyle Avrupa…

Ülkemizde Avrupa tarihi ne yazık ki iyi bilinen alanlardan değildir. Toplum olarak bir yandan çağdaşlaşmaya ya da başka bir deyişle Batılılaşmaya çalışırken diğer yandan Batı dünyasını kendimiz için hep bir öteki olarak görürüz. Bazı zamanlar imrenilen bazı zamanlar ise temkinli yaklaşılan bir kültürdür bizim için Avrupa.

Özgün ve keyifli bakış açılarıyla tarih alanında önemli çalışmalar yapmış olan Önder Kaya, bu kez Avrupa tarihini sürükleyici bir yaklaşımla ele alıyor. Yalnız Avrupa’nın değil dünya tarihinin en önemli imparatorluklarından Roma’nın kuruluşu ve biraz da tesadüflere bağlı olarak yükselişi, Holywood’un 300 Spartalı’sının gerçek ve çarpıcı hikâyesi, Göksu’da boğulan Alman imparatoru, Venedik’in ihtişamı, Ortaçağ’da çocuklardan oluşan ordular, İslam medeniyetine hayran bir imparatorun isteksizce çıktığı Haçlı seferi, Habsburgların evlilik üzerine inşa ettikleri muazzam imparatorlukları, Barbaros ve Andrea Doria arasındaki büyük hesaplaşma, en kritik noktalarıyla İnebahtı Savaşı, 2. Frederich ve Koca Ragıb Paşa arasındaki stratejik mücadele, Joseph olarak doğup Yusuf olarak ölen ünlü tarihçi Hammer’in hikâyesi, 2. Abdülhamid’in Çin’e gönderdiği Heyet-i Nasiha, Almanya’nın kuruluşu ve Hitler’in rahat bırakmadığı çingeneler, paranın Avrupa’daki sıfır atma geçmişi gibi birbirinden ilginç konulardan oluşan bu çalışma İlkçağ’dan 20. yüzyıla kadar Avrupa’nın çarpıcı bir fotoğrafını gözler önüne seriyor.

Avrupa Tarihi; farklı ve ilham verici tarih okumaları yapmak isteyen herkes için benzersiz bir kitap…

Propaganda ve gerçek arasında Sultan 2. Abdülhamid 

Türk tarihçilerinin bugüne kadar kullanmadığı bir metod olarak karikatürlerle 2. Abdülhamid’in buluşturulduğu; şahsının ve döneminin karikatürlerin anlatımıyla ele alındığı bu kitap alanında bir ilk. Türk tarih yazımında cesur ve özgün çalışmalar dendiğinde son dönemde akla gelen isimlerden Prof. Dr. Necmettin Alkan imzalı Karikatürlerle Sultan 2. Abdülhamid, işlediği konular ve karikatür örnekleriyle yakın tarihimizi tüm canlılığıyla okuyucunun gözleri önüne seriyor.

Tahta geçmesinden itibaren reformlarıyla, Rus Harbi’nden Berlin Kongresi’ne çeşitli siyasi krizlerle, Balkan Sorunu’yla, Girit Olaylarından 1897 Yunan Harbi’ne, Ermeni Meselesi’nden Avrupalı Büyük Devletlerle yaşanan stratejik oyunlara, Jön Türklerle olan münasebetinden 1908 İhtilali’ne ve nihayet 31 Mart Vak’ası’na uzanan uçsuz bucaksız dönem gerilimi yüksek olmasıyla ve oldukça ilginç anılar barındırmasıyla kuşkusuz karikatür çizenlerin hem ilgisine mazhar olmuştur hem de hışmına uğramıştır. Necmettin Alkan’ın eserinde de görüleceği üzere; Sultan 2. Abdülhamid’e ve dönemine ilgili gösteren karikatürcüler arasında sadece Türkler yer almıyor. Aksine Avrupalı karikatürcüler Sultan Abdülhamid’le fazlasıyla ilgilenmişlerdir. Bu çalışmada Türk, Alman, İngiliz, Fransız, Rus, Yunan, İtalyan ve Amerikan gibi farklı milletlerden çizerlerin karikatürlerini bulacaksınız.

Karikatürlerle Sultan 2. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin şahsına münhasır padişahını ve dönemini propaganda ve gerçek arasındaki karikatürler eşliğinde işleyen, alanında parmakla gösterilecek bir eser.

Bozkır Türklerinin tarihine ilk yazılı belgelerle bakmak…

Batıda Hazar Denizi’nden başlayıp doğuda Çin Seddi’ne kadar uzanan, kuzeyde Sibirya’ya güneyde İran, Hindistan ve Çin’e komşu olan uçsuz bucaksız, görkemli topraklar… Göktürkler işte böylesine muazzam bir coğrafya ve iklim içinde, Ötüken’de doğdu. Kuruluş günlerinden itibaren dağları, ırmakları ve nice büyük ovaları hâkimiyet sahalarına katan Göktürkler; Türk adını tarihte ilk defa kullanan bir devlet olarak kendilerinden sonrasına çok büyük bir miras bıraktılar. Bu miras, birçok büyük devletin ve medeniyetin doğması için de kaynak oldu.

Eski Türk yazıtları, Türk adının taşlara yazıldığı ve dolayısıyla Türklerin pusulası olmuş anıtlardır. Türk runik harfleri denilen alfabeyle taşlara, kayalara ve diğer sert cisimlere yazılan her şey Türklerin yazılı ilk belgeleri olarak değerlendirilmiştir. 1893 yılında V. Thomsen tarafından çözülen bu alfabe ile yazılmış metinler üzerinde o günden bugüne dek sayısız çalış­ma yapılmıştır ve hâlâ yeni bilgiler ışığında araştırmalar sürmektedir.

Prof. Dr. Erhan Aydın’ın Türklerin ağır bozkır şartlarında vücuda getirdiği ilk yazılı bel­gelerinde yer alan duygularını, düşüncelerini, sevinçlerini ve hüzünlerini Türk oku­yucusuna tanıtabilme gayretiyle hazırladığı Taşa Kazınan Tarih; hem Türk runik harflerine değinmesiyle hem de tüm yazıtları tarihî süreç içinde değerlendirmesiyle eşine rastlanmayan bir niteliğe sahip. Türklerin en eski dönemlerindeki anayurtları ve Türk adının kullanım alanlarından başlayan kitap; Türk runik alfabesi, eski Türk yazıtları üzerine çalışmalar, yazıtların yazılış ve dikiliş amaçları, Köktürk ve Uygurların başkenti Ötüken üzerinden ilerliyor. Köktürk ve Uygur dönemleri ile Yenisey yazıtlarının Türk dili, tarihi ve kültürüne katkılarını inceleyerek sona eriyor.

Taşa Kazınan Tarih; kaynaklarıyla, muhtevasıyla ve üslubuyla Türk tarihçiliğinin medar-ı iftiharı olacak çok nitelikli bir eser…

“Dünyanın Moğol Çağı”na Dair Birinci Elden Yazılmış Bir Kaynak…

Tarihin en kudretli ordusuna sahip Moğollar, yalnız Doğu dünyasını değil Batı dünyasını da her adımlarıyla sarsmışlardır. Özellikle Moğol ordularının Macaristan’ı geçip, Adriyatik kıyılarına kadar dayanması, başta Papa olmak üzere Batı dünyası bu sel gibi büyüyen istila karşısında dehşete düşmüştür. Papa Innocentius (1243-1254) derhal Moğollara elçiler yollayıp bu elçilerin barış teşebbüsünde bulunmalarını emretmiştir.

13. yüzyılın ünlü seyyahı Plano Carpini büyük bir cesaret örneği gösterip Moğol imparatorluk sarayındaki hükümdarın ayağına kadar gitmiş, Moğol topraklarında aylarca kalmış, onları etraflıca tanımış ve tekrar Papa’nın huzuruna sağ olarak dönebilmiş bir keşiştir. Carpini, elçilik görevi sonrasında yazdığı seyahatnameyle sadece Moğol topraklarında gördüklerini anlatmamıştır. Moğolların örf ve âdetlerini, yaşantılarını, inançlarını, ibadetlerini, geleneklerini, tarihlerini, savaş usullerini ve diğer uluslarla olan ilişkilerini kayda geçirmiştir. Moğol tehlikesine karşı Batılıların nasıl tedbirler alması gerektiği konusundaki somut önerileriyle de seyahatnamesini bir aşama öteye götürmüştür.

Prof. Dr. Ergin Ayan’ın tercümesi ve notlarıyla yayıma hazırlanan bu çalışmada, coğrafyasıyla ve iklimiyle Moğol yurdu, kılık kıyafetlerinden mülkiyet düşüncelerine Moğol halkı, Ritus adı verilen Moğol dinî törenleri, yasalarından yiyeceklerine Moğol yaşayışı, kuruluşundan hükümdarlarına, harp sanatlarından ordularına Moğol İmparatorluğu, zapt ettikleri ülkelerden püskürtülüşlerine dek tarihi delip geçen “Dünyanın Moğol Çağı” ortaya konuyor.

Moğolistan Seyahatnamesi: 13. Yüzyılda Avrupa’dan Orta Asya’ya Yolculuk (1245-1247) adlı eser, dünya tarihi boyunca insanlığın ortak hafızasından ve bilinçaltından hiç çıkmayacak Moğolların en önemli zamanlarına dair birinci elden yazılmış bir kaynak özelliği taşımaktadır.

Kırım Savaşı’ndan Hemen Önce Osmanlı Ordusunun Vaziyeti…

Osmanlı Devleti ve Rusya arasında başlayıp daha sonra müttefiklerin de savaşa girmesi ile bir Avrupa savaşına dönüşen Kırım Savaşı (4 Ekim 1853 - 30 Mart 1856); sebepleri ve sonuçları itibariyle yalnız Osmanlı tarihinin değil Avrupa tarihinin de en önemli savaşlarından biridir. Özellikle orduların hazırlıktan savaş düzenine geçişine kadarki vaziyetleri tarihçiler için incelenmeye değer, ilham verici konular sunmaktadır.

Temmuz 1852’den itibaren Erzurum’da Fransız konsolosu olarak görev yapan Charles Alexandre de Challaye, Osmanlı-Rus ilişkilerinin kesildiği ve Osmanlı Devleti’nin savaş hazırlıkları yapmaya başladığı Haziran 1853’ten itibaren Osmanlı Ordusu’nun merkezi olarak belirlenen Erzurum’daki gelişmeleri izlemeye ve Fransız makamlarına rapor etmeye başlamıştır. Bu askeri istihbarat faaliyetleri çerçevesinde, Osmanlı Ordusu’nun Ruslara karşı yapacağı bir savaşta ortaya koyacağı savunma gücünü belirlemek üzere Eylül 1853’te ordunun yerleşik olduğu kamplara yönelik bir seyahate çıkmıştır. Bu seyahati sonunda elde ettiği izlenimleri İstanbul’da izinli olduğu dönemde rapor haline getirerek Fransız makamlarına teslim etmiştir. Challaye imzalı bu uzun raporda, Osmanlı Ordusu’nun yerleşik olduğu kamplar, ordunun durumu, savaş gücü ve bu ordunun Ruslara karşı nasıl bir mukavemet koyabileceği yer almaktadır. Bu raporla birlikte Osmanlı ordusunda yeniçeriliğin kaldırılmasından sonra askerî modernleşme anlamında nelerin gerçekleştirildiği de yakından izlenebilmektedir.
Özgür Yılmaz’ın dilimize kazandırıp hazırladığı Osmanlı Ordusu: Organizasyon ve Savaş Gücü hem savaş tarihiyle hem de modernleşme dönemiyle ilgilenen tüm meraklılar için şaşırtıcı detaylara sahip bir çalışma.