Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı

Rönesansla başlayarak gelişen ve özellikle 20. yüzyılda en parlak dönemini yaşayan determinist düşünce, bazı kişilerin şahsında, bütün o pozitivist, naturalist vb. akımların dayanağı oldu. Bu arada tabii olarak bilimin tartışılmaz hâkimiyeti gündeme geldi. Bu tarihi süreç içinde süregelen bu anlayışın hukuk, siyaset, ahlâk vb. alanlardaki tezahürleri, İslam dünyasında da bazı ilim adamlarını, tabiat kanunlarına beslenen bu katı inanç sebebiyle, mucizeleri farklı bir boyutta yorumlamaya zorlamıştır.

Özellikle mucize ve diğer bazı harikulâde olaylara imkân tanımayan söz konusu bu akımlar, son asırda atomun parçalanması etrafında, kuantum ve modern fiziğin ortaya koyduğu yeni buluşlar sebebiyle eski katı tutumlarından uzaklaştılar. Zaman içinde, rölativite ile maddenin bir kudret sıkışmasından ibaret olduğu ve parçalanarak kuvvet haline geçtiği şeklindeki teori ve müşahedeler sonucu, atomun moleküllerden farksız olduğu ve çekirdeği etrafında dönen elektronların yörünge değiştirdiği hayretle ortaya çıktı. Bütün bu buluşların ilme getirdiği en önemli yenilik, eski dar determinist anlayış yerine olasılığa dayanan geniş bir endeterminist anlayış olmuştur. Einstein’ın ifadesi ile Planck’ın “quantum teorisi” şimdiye kadar tabiatta seyrine rehberlik ettiği kabul edilen kozalite kanununu tahtından indiriyor gibiydi. 20. yüzyılın bütün bu buluşları; tabiat kanunlarının zaruri olmadığı, dolayısıyla bir evrim geçirdiği düşüncesi etrafında, mucizelerin imkân dâhilinde hadiseler olabileceğine dair bir kapı aralıyordu şüphesiz. İşte bu araştırmada, bilimsel ve felsefi serüveni ve çağımızın bilimsel verileri ışığında yeteri kadar ele alınmayan böylesine hassas bir konu gündeme getirilmiştir. Mucizenin, bilimsel ve dini bir perspektiften derin bir vukufla araştırıldığı bu eser, üç bölümden oluşmaktadır:

Birinci Bölümde, mucizenin tarif ve mahiyeti üzerinde etraflıca durulmuş ve diğer metapsişik olaylara da yer verilerek bir mukayese imkânı sağlanmıştır.

İkinci Bölümde, bilim ve mucize nazariyesi ele alınmış, böylece konunun bilimsel, felsefî ve dinî boyutu tartışılmıştır.

Üçüncü Bölümde ise, mucizenin peygamberlik müessesesi içindeki yeri ve fonksiyonu gündeme getirilmiştir. Burada, önce mucize-tebliğ ilişkisi ve nihayet ilâhi kitaplarda yer alan mucizelere de genişçe yer verilerek özellikle Yahudilik ve Hıristiyanlıktaki mucize anlayışıyla bir mukayese imkânı sağlanmıştır.

İmam Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed el-Matüridi (ö. 333/944) ve Matüridiyye kelam ekolü islam ilim ve fikir geleneği içinde çok önemli bir yere sahiptir. 

Günümüzde imam Matüridi ve Matüridiyye kelamına dair giderek artan bir ilginin varlığı dikkat çekmektedir. ancak bu durum, Matüridi’nin popülerleşmesi, tüketilmesi ve çağdaş kültüre göre yorumlanması gibi bir sorunu da beraberinde getirmektedir. 

Bu bakımdan çağdaş dünyanın kalıplarına göre biçimlendiren bir Matüridilik yorumuna değil, onu kendinde var olduğu gibi anlamayı ve anlatmayı hedefleyen ayrıntılı incelemelere ihtiyaç duyulmaktadır. aslında imam Matüridi’nin “farklı görüşlerin bulunduğu yerde hakikatin açığa çıkması için araştırmaya ihtiyaç duyulduğu” fikri hatırlandığında onun hakkındaki değişik yaklaşımlar karşısında da yapılması gerekenin araştırmaya devam etmek olduğu söylenebilir. Elinizdeki bu kitap, kısmi de olsa böyle bir ihtiyacı gidermeye yönelik bir amaç da taşımaktadır. 
Eser, Prof. Dr. Bekir Topaloğlu Hocamızın Matüridiyye akaidi adını verdiği tercümesinden esinlenilerek, artık gelenek üzerinde çalışmalar yapılması gereğine işaret etme ve buna dair bir giriş yapma düşüncesiyle imam Matüridi ve Matüridiyye Geleneği olarak isimlendirilmiştir.

Dinler, tarih boyunca içinde yaşadıkları coğrafya, kültür ve sosyal olayların etkisiyle yeniden yorumlanmış ve birçok farklı kollara ayrılarak çeşitli şekillerde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Başlangıçta Tevrat merkezli bir din olan Yahudilik, tarihi şartların etkisiyle Mesihî inancın da belirleyici olduğu yeni bir yoruma sahip olmuştur. Ahirzamanda Mesih’in gelişini beklemek ana akım Ortodoks Yahudiliğin önemli bir inanç esası olmuştur. Aynı şekilde, İnciller’de tevhid inancının vurgulandığı Hıristiyanlık, yeni kültürlerle karşılaştıkça bu inancın yorumunda teslis inancına kadar gidecek yeni formlar geliştirmiştir.

Elinizdeki eser, Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam bağlamında bu yöndeki çeşitli konuları ele alan araştırmalardan müteşekkildir. Kitapta, miladın ilk yüzyıllarında Kudüs’te gerçekleşen Bar Kohba isyanının Yahudilik tarihinde nasıl bir karşılık bulduğundan, Ortaçağ Avrupası’nda yaşayan Hıristiyan ilahiyatçı Jean Hus’un nasıl Reform hareketinin öncüsü olduğundan, Michel Servet’nin teslis inancını eleştirisinden, Avrupa ile Amerika’daki dini hayatı oluşturan çeşitli unsurların ve dini hareketlerin bu toplumların dini hayatında nasıl çeşitlilik arz ettiğinden bahsedilmektedir. Eserin son bölümü ise, Osmanlı’daki gayr-i Müslimlerin dini hayatı ve Osmanlı idaresi ile olan ilişkilerini çeşitli başlıklar altında incelemektedir.

Dinler, insan hayatını düzenleyen ve onlara metafizik değerler yükleyen sistemlerdir. İnsanın yaratılış serüvenini ve varlık gayesini açıkladığı gibi, bu dünyadaki hayatına da anlam kazandırır. Eğitimden insan ilişkilerine, eğlence kültüründen tabiat anlayışına kadar, insana hayata dair derin bir kavrayış sahibi olmasını sağlar. Dinlerin coğrafi mekanlarla da özel ilişkileri vardır. Semavi alemle yakın irtibatı olduğuna inanılan Kudüs şehri, her üç dinin mukaddes kabul ettiği, hem apokaliptik hem de ahir zamana ilişkin inançların merkezinde yer alan bir mekandır. Hıristiyanlık tarihinin Avrupa’daki en önemli temsilcisi olan Katolik Kilisesi, çeşitli faaliyetleri ile bu dinin gelişiminde belirleyici olmaya devam etmektedir. İslam’ın zaman, mekan ve insan ilişkilerine dair görüşleri, özellikle doğu dinlerinden Budistlerle münasebetleri ve mimarideki sembolizmi bu araştırmanın konuları arasındadır. Eser, özellikle semavi dinlerden Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’ın bu konulardaki görüşlerini incelemektedir.

İsnâdın hadis tarihinin karanlık noktalarını aydınlatmada ne gibi fonksiyonlar icra edebileceğini göstermeyi hedefleyen İsnâdın Satır Araları, isnâd içerisine muhtemelen semâ ya da müzakere halkasında veya metnin istinsâhı aşamasında eklenen bilgileri inceleme konusu yapmaktadır. "İsnâd içi bilgi" olarak tanımlanabilecek bu bilgi türleri genellikle râvinin tam adı, bölgesi, mesleği, etnik kökeni, künyesi, karakteri, fizyonomisi, hoca-talebe ve akrabalık ilişkileri, cerh-ta'dîl bakımından durumu, rivayetin aktarıldığı bölge, şehir veya mekan ve rivayet hâdisesinin gerçekleştiği sene ile ilgilidir.

Şu ana kadar tasnif edilmeyen ve hadis tarihi açısından yorumlanmayan bu bilgiler, elinizdeki kitapta Ahmed b. Hanbel'in el-Müsned'inden seçilen bir isnâd kümesi üzerinden tespit edilmiş ve her bir bilgi türünün hadis tarihine dair neler söyleyebileceği gerek metin içerisinde gerekse değerlendirme kısımlarında tartışılmıştır. Çoğu zaman tek başına bir anlam ifade etmeyen ve tarih, tabakât ve ricâl türü eserlerle birlikte ele alınması gereken bu bilgiler hem râvi biyografilerindeki bazı boşlukların giderilmesine hem de hadis sahasında rivayet dışı unsurların yazılı tarihinin netleştirilmesine yardımcı olacaktır.

Sahih-i Buharî nüshaları arasındaki farklara ve kimi nüshalardaki hatalara değinen çalışmalar nispeten erken dönemde başlamıştır. Fakat günümüz Sahîh baskılarında kullanılan Yûnînî nüshası temelinde hataları ele alan bir çalışma yok gibidir.

Sahih-i Buharî nüshalarının tanıtıldığı ve aralarındaki farkların makul bir izahının yapılmaya çalışıldığı bu kitap, yaygın olarak bilinen Yûnînî nüshası yanında pek bilinmeyen Sagânî nüshası ve Seharenfûrî haşiyesi temelinde söz konusu hataları ele almakta ve önemli yazma nüshaları da kullanarak doğrusunun ne olduğu üzerinde durmaktadır.

Buharî’nin telif usulü, Sahîh’in artı ve eksileri gibi genel konulara da temas edilen bu çalışma özellikle Buharî’nin tenkit edildiği bazı rivayetler ve kolay anlaşılmayan kimi ifadeler açısından küçük bir Buharî şerhi konumundadır.

Akıl ile naklin sınırlarını tespit meselesi, İslam düşünce tarihinin, güncelliğini hiç yitirmeyen bir tartışma konusu olagelmiştir. Kitap ve Sünnet'i anlama ve yorumlama, hayata tatbik etme konusunda ilk devirlerden itibaren çok belirgin olmasa da farklı anlayış ve yaklaşımların bulunduğu bilinmektedir. Özellikle Hz. Peygamber'in vefatı sonrasında bu iki esas üzerinde yavaş yavaş belirmeye başlayan farklı yaklaşımların tezâhür ettiği anlaşılıyor. Kitap ve Sünnet'in anlaşılması, yorumlanması ve uygulanması etrafında şekillenen bu tartışmanın sonucunda, lafızcı ve te'vilci olmak üzere iki temel yaklaşım ortaya çıkmıştır.

Araştırmanın konu edindiği zaman dilimi, hadis ilmi açısından önemli telif ve tasnif çalışmalarının yanında pek çok tartışmaların, görüş ayrılıklarının, fırkaların zuhur ettiği bir döneme rastlamaktadır. Bu tartışmaların, temel hadis kaynaklarının yazıldığı dönemde gerçekleşmesi, bu eserlerin yazıldığı fikrî ve siyasî arka planı ortaya koymak açısından önemlidir. Böylesine önemli bir dönemde yaşamış olup birbirine karşıt sayılmasa bile farklı disiplinler olarak kabul edilebilecek Ehl-i re’y ve Ehl-i hadîs gibi iki farklı anlayışın temsilcilerinin değişik hadis konuları üzerindeki tartışmaları hadis ilmi açısından önem arz etmektedir. Her iki ekole göre de hadisler vazgeçilemez bir kaynak olmakla birlikte Ehl-i hadîs ve Ehl-i re’y ekollerini birbirinden farklı kılan ana nedenin, nasların anlaşılması ve yorumlanmasındaki yöntem farklılığına dayandığı söylenebilir. Bu çalışma da bunun somut bir örneğini teşkil etmektedir. Rivâyetlerin nasıl anlaşılacağı ve değerlendirileceği, yerinin ne olacağı sorunu bu iki yaklaşımı ortaya çıkarmıştır. Bunları birbirinin karşıtı olarak görmenin isabetli olmayacağını İbrâhim en-Nehaî'nin, "Rivâyetsiz re’y, re’ysiz de rivâyet müstakim olmaz!" sözü ortaya koymaktadır. Bu ekolleri birbirinin rakibi değil tamamlayıcısı olarak görmek daha isabetli görünmektedir.

Hz. Peygamber ile alakalı olarak nakledilen bilgilerin değişikliğe uğramadan muhafazası ve nesilden nesile intikalinin sağlanması dinin orijinalitesinin korunması açısından büyük önemi haizdir. İslam bilginleri, her devirde içinde bulundukları şartlara göre, Nebevî bilgilerin güvenli bir şekilde nakli için çeşitli tedbirler almıştır. Bu tedbirlerin başında hadis aldıkları şahısların/râvilerin kimliklerini, daha önemlisi hadis rivayet etmeye ehil olup olmadıklarını araştırmak gelmektedir. Bu amaçla rivâyet döneminde cerh ve ta‘dîl diye adlandırılan bir metot geliştirmişlerdir.

Cerh ve ta’dil metodunun temel gayesi olan, “bir râvinin hadis rivâyet etmesinin sakıncalı olup olmadığını tespit” işi bir nevi ictihad olduğu için, herhangi bir konuda ictihad edilirken karşılaşılan zorlukların burada da ortaya çıkması kaçınılmazdır. Hatta diğer ictihâd alanlarından farklı olarak, hükmü veren ve hakkında hüküm verilen tarafların insan olmaları isabetli karar verebilmeyi daha da zorlaştırmaktadır. Bu zorluk sebebiyle cerh ve ta’dil metodunun, râvilerin güvenilirliğini tespitte geçerli ve güvenilir bir metot olup olmadığı tartışılmaktadır.

Elinizdeki eser söz konusu tartışma çerçevesinde râvilerin güvenilirliği meselesini incelemektedir. Bu amaçla önce ravilerin güvenilirliği meselesinin kavramsal çerçevesi, kriterleri ve kuralları ele alınmakta, bu kriterlerin uygulanmasında karşılaşılan zorluk ve aksaklıklar nedenleri ve sonuçları ile birlikte değerlendirilmekte, bu problem ve zorlukların cerh ve ta’dil metodunun râvilerin güvenilirliklerinin tespitinde geçerli bir metot olup olmadığı tartışmaktadır.

Arapça dilbilgisiyle ilgili bu eserin başlıca özellikleri şunlardır:

Eserin tamamı Arapça olup, açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.

Arapça dilbilgisinin en çok ihtiyaç duyulan temel konuları ele alınmıştır.

Örnek ve alıştırmalarda, hem ayet-i kerîmelerden hem de hadis-i şeriflerden alıntı yapılmasına gayret gösterilmiştir.

Seçilen metin ve cümlelerin hem öğretici hem de talebeyi manevi yönden geliştirici olmasına dikkat edilmiştir.

Dinin ikinci temel kaynağını teşkil eden Hz. Peygamber’in sünneti esas itibariyle bize hadisler, yani gerek şifahî gerekse yazılı olarak nesilden nesile intikal eden haberler vasıtasıyla ulaşmıştır. Dolayısıyla bu haberlerin hangisinin doğru ve orijinal (sahih), hangisinin yanlış ya da sahte (zayıf/uydurma) olduğunu tespit etmek büyük önem taşımaktadır. Hadis tenkid ve tevsîki adı verilen bu değerlendirme ve tespit çalışması geçmişten günümüze ulemanın en önemli faaliyet alanlarından birini oluşturmuştur.

Ehl-i hadis uleması hadis tenkid ve tevsîk faaliyetini ağırlıklı olarak haberi nakleden raviler ve nakledilen rivayetin muhtelif sened ve metinlerinin incelenerek mukayesesi üzerinden yaparken, Ehl-i Rey olarak bilinen Hanefi fukahası ise sened incelemesi yanında haberin muhtevasının dinin temel kaynaklarıyla uyumunu da dikkate almıştır. Elinizdeki kitap hadislerin tevsiki konusunda günümüzde arz yöntemi, metin tenkidi veya muhteva tahlili gibi isimlerle de anılan bu yöntem çerçevesinde Hanefi ulemasının hadis değerlendirme usulünü anahatlarıyla ortaya koymaya çalışmaktadır. Hicri ilk beş asırlık süreçte Hanefi ulemasının hadise bakış açısını kendi eserlerinden hareketle tespite çalışan eserin günümüzdeki hadis tartışmalarına mütevazı bir katkı sunacağını umuyoruz.

Bu kitabı, İlahiyat, İslamî İlimler, Arap Dili ve Edebiyatı, Mütercim Tercümanlık) Fakülteleri öğretim elemanları ve öğrencilerinin istifadesine sunmaktan onur duyuyoruz. Kitabın amacı öğrencinin, İslâmî ilimler alanında Arap dilinde yazılmış metinleri okumasını ve doğru bir şekilde anlamasını sağlamaktır.

Kitabın hazırlanışında şu esasları göz önünde bulundurduk:

1. Metinlerin seçilmesi sürecinde şu iki husus dikkate alınmıştır:

- Dil, ahlak ve din bakımından faydalı olması,
- Dinî eğitim alacak öğrencinin seviyesine uygun ve ihtiyaç duyacağı kavramları içermesi.

2. Kitap, bir ders yılı içerisinde bitecek şekilde hazırlanmıştır.

3. Kitapta birinci dönem için Siyer, İslâm Tarihi, Fıkıh, Tasavvuf ve İslâm Ahlâkı alanlarından; ikinci dönem ise Hadîs, Tefsîr, Akâid ve meşhur hutbelerle ilgili sekiz İslâmî ilimden örnek metinlere yer verilmiştir.

4. Her ilimden beş metin alınmış ve her metinden sonra da kelime ve terkiplerin açıklamalarını içeren küçük birer sözlük eklenmiştir.

5. Her metinden sonra metin tahlili için alıştırmalara yer verilmiştir.

6. Öğrencinin yeni ve eş anlamlı kelimeler öğrenebilmesi için kelime ve kalıp ifadelerin açıklamaları Arapça olarak verilmiştir.

7. Her dersin sonunda öğrencinin öğrenmesi ve ezberlemesi gereken önemli kelimeler ve kalıp ifadeleri içeren birer tablo hazırlanmıştır.

8. Her bölümün sonunda Arap atasözleri ve güzel sözlere yer verilmiştir. Böylece öğrencilerimiz bu cümleleri ezberlediğinde onları esas alarak daha iyi cümleler kuracaktır. Ayrıca bu sözler, öğrenciye öğrenmeye çalıştığı yeni dilin kültürünü de tanıma fırsatı verecektir.

9. Kitabın sonuna bütün metinlerin Türkçe tercümeleri konulmuştur.

10. Bu kitabın (YDS) ve (YÖKDİL) sınavlarına gireceklere de faydalı olacağını düşünmekteyiz. Zira hazırladığımız kitaptaki soru üslûbu ile bu sınavların üslûbu benzerlik göstermektedir. Aynı şekilde kitap, öğrencilerin metinlerdeki ince mânâları anlama becerisini geliştirecek alıştırmalar içermekte ve onu Arap dilindeki kullanımlara alıştırmaktadır.

11. Bu kitabı, İlâhiyât, İslâmî İlimler ,Arap Dili ve Edebiyatı, Mütercim Tercümanlık Fakültelerinin ihtiyacını karşılamak için hazırladık. Zira kitap, öğrenciye ihtisas alanı olan İslâmî ilimlerin Arapça kaynaklarını tanıma fırsatı verecek ve onları bu metinleri okuma, anlama ve çözümlemeye alıştıracaktır. Ayrıca kitap, öğrenciye Arapça cümle kurma becerisi kazandıracağı gibi ihtisas alanı ile ilgili yeni kelime, terkip ve kavramları öğrenme fırsatı da verecektir.

Her dil, bünyesinde içinde geliştiği kültür sahasının tecrübe mirasını saklar. İlâhî vahyin son halkasını oluşturan Kur’ân da, nâzil olduğu dönemin ilk muhâtaplarının dilini bir iletişim aracı olarak kullanmıştır. Bu bağlamda hitâp ve mesajlarını dilsel bir zemin üzerinden muhâtaplarına ulaştıran Kur’ân’ın anlaşılması ve yorumlanmasında kullandığı dilin özelliklerine vâkıf olmak önem arzetmektedir.

Birçok dilde olduğu gibi Arap dilinin de kendisine has birtakım dilsel olguları var olup, geçmişte ve günümüzde araştırmacıları söz konusu konuları incelemeye sevketmiştir. Bu bağlamda Arap dilinin diğer dillerden farklı kendine has dilsel olgularından bir tanesi de ezdâd olgusudur. Bir lafzın iki zıt anlama delâlet etmesi anlamına gelen ezdâd, Arap dilinde bâriz bir şekilde yer alarak yansımaları Kur’ân’a kadar uzanmış ve beraberinde müfessirler arasında ciddi yorum farklılıklarına yol açmıştır. Elinizdeki bu eser, konuyu nazarî ve amelî düzeyde inceleyerek sözkonusu meselenin çözümü yönünde bir tercih denemesinde bulunmuştur.

Mecazın dilde ve dindeki varlığı İslam ilimleri tarihi boyunca hep tartışılagelmiştir. Tartışmanın bir tarafında, mezhebi görüşlerini savunmak için mecazı araç olarak kullandıklarını ifade etmekte bir beis görmeyen Mu‘tezilî bilginler bulunurken diğer tarafta ise Kur’ân ve Sünnetin mefhumunu korumak kaygısıyla lafızların mecaz olarak nitelenmesini tekfire kadar götüren İbn Teymiyye çizgisindeki selefi bilginler yer almaktadır. Bu sarkacın denge noktasını ise mecazın İslâmî kaynaklardaki varlığını, dilin evrensel bir yasasının doğal yansıması olarak kabul eden dil ve fıkıh bilginlerinin çoğunluğu oluşturmaktadır.

Kur’ân’ın yorumunda zaman zaman ayetlerin bütünü veya bazı lafızları ile ilgili mecaz nitelemesi yapıldığına şahit olunmaktadır. Akla, bilime, mezhep veya çeşitli yaklaşımlara uymayan veya ilk bakışta anlaşılmasında zorluk çekilen naslar mecaz kapsamına mı dâhil edilecektir ya da bu konuda takip edilmesi gereken yöntem ne olmalıdır? İşte bu kitap ile mecazın İslam Hukuk Usûlü çerçevesinde, metodolojik ve sistematik olarak incelenmesi, sınırlarının ve kullanım alanlarının belirlenmesi hedeflenmektedir.

Ehline malûm olduğu üzere Kur’an-ı Kerîm başta “Ulûmu’l-Kur’an” (Kur’an ilimleri) olmak üzere pek çok ilmin konusu olmuştur. Özellikle de bunlar içerisinde Kıraat ve Tecvid ilimlerinin oldukça önemli bir yeri olduğu unutulmamalıdır. Çünkü bu ilimler, Kur’an’ın Allah’ın inzal buyurduğu ve Peygamberimizin de ebedî mûcizesi olup, nüzûlünden günümüze ve kıyamete kadar kendisinde hiçbir şekilde değişiklik vaki olmayan bir ebedî mûcizeliğini temin eden ilimlerdir.

Bu iki ilim (Kıraat ve Tecvid ilimleri), Kur’an’ın kelamî yönünü, kıraatını, nazil olduğu şekliyle muhafazasını konu edinmişlerdir. Kur’an’ın kelamî yapısının en küçük unsuru olan Arap harflerinden başlayıp Kur’an’ın tümüne şamil kıraat edilen yapısı, bu Kıraat ve Tecvid ilimlerinin konusudur. Kur’an’ın en küçük unsuru olan harflerin mahreç ve sıfatlarından başlayıp, harflerin oluşturduğu kelimeler, kelime ve âyetler, okunan, tilâvet olunan bir kelâm olması itibariyle bu ilimlerin konusunu teşkil etmektedir.

Esasında müslümanların Kur’an-ı Kerîm’i muhafaza ve koruma sorumluluğu bu ilimlere de önem vermeye bağlıdır. Çünkü Kur’an, okunan ilahî bir kelamdır. Yüce Peygamberimiz Kur’an okumanın dinimizde en faziletli bir ibâdet olduğunu bildirmiş, Allah Teala da Kur’an tilâvetinin gelişigüzel olmayıp adabına uygun bir şekilde okunmasını emretmiştir. İşte Kur’an’da geçen bu “tertil” tâbiri, tecvid ve kıraat ilimlerinin ihtiva ettiği usûl ve kâidelere riâyet etmekle elde edilebilir.

Binaenaleyh bu ilimler Kur’an-ı Kerîm’in Allah katından indirildiği ve Rasûl-i Zîşan’ın öğrettiği Kur’an’ın, bugüne kadar inzal olduğu şekliyle okunmasını temin eden ilimlerdir. Hem ilmî hem de tatbîkî yönü olan bu ilimlerin, her ne kadar ağızdan dolma olarak öğrenilmesi kısmen mümkün ise de en güzel ve ideal olanı bu ilimlerin tecvid kitaplarında tesbit edildiği hem nazarî ve hem de amelî yönüyle okunmasıdır.

İşte naçizane gayemiz, önce Mevlâ’nın rızasına nailiyet, Kur’an-ı Kerîm’e hizmet, Resûl-i Zîşana dehalet ve şefaat dilemektir.

Hukukun tanıdığı ve güvence altına aldığı hakların sujesi olan insanın bu vasfı ne zaman kazandığı hususu diğer hukuk sistemlerinde olduğu gibi İslam hukuku açısından da önem arz etmekte olup hukukçuları meşgul eden bir konu olma özelliğine sahiptir. Hukukçular arasında, insanın kişilik vasfını doğumla birlikte kazandığı görüşü yanında, rahme tutunma aşamasından ve döllenme anından itibaren hukuken bir varlık olarak tanınması gerektiğine dair farklı kanaatlerin öne çıktığı görülmektedir. Anne rahmindeki ceninin hukuki statüsü üzerinde tartışmalar sürerken, yardımcı üreme teknikleriyle laboratuvar ortamında gerçekleştirilen yapay döllenme sonucu oluşturulan embriyonun rahme yerleştirilmeden önce hukuki bir varlık olarak tanınıp tanınmayacağı meselesi de yeni görüş ve tartışmalara zemin hazırlamıştır.
Klasik fıkıh literatüründe yer alan ceninle ilgili düzenlemeleri belli bir sistematik içinde bir araya getirmeyi hedefleyen bu çalışma aynı zamanda embriyonun hukuki statüsü ve embriyo uygulamalarıyla ilgili güncel tartışmalara fıkhi bir perspektiften yaklaşmayı denemektedir.

Modern dönem dilbilim çalışmaları ile oldukça konuşulan bir konu haline gelen bağlam; İbrahim Enis, Temmam Hassan ve Kemal Beşir gibi çağdaş Arap dilbilimcilerinin çalışmalarının etkisiyle İslam dünyasının da gündemine girmiştir. Bu aşamadan sonra özellikle tefsir akademisinde, Kur’an’ın anlaşılmasında bağlamın önemi ile ilgili araştırmalar yapılmaya başlanmıştır.

Bu araştırmalardan bir kısmında, Fıkıh ve Kelam disiplinlerinde Kur’an’ın hitap düzeyinin ihmal edilip ayetlerin bağlamsal unsurlardan mücerred salt dilsel bir veri olarak ele alındığı; dolayısıyla -metni her türlü yoruma açmak suretiyle- teorik tartışmaların anlamın kaybolduğu bir zeminde yapıldığı belirtilmektedir. Diğer araştırmalarda ise şer’î ilimlerin ve klasik anlam teorilerinin başından beri bağlamı dikkate aldığını ispat gayesi ile “batılı bağlam” teorisi klasik usulün “siyak”ına dayatılmaktadır.

İki uçta seyreden her iki yaklaşımda da, ne yazık ki klasik anlam teorileri (de) bağlamından koparılmış gözükmektedir. Nitekim klasik usül ve literatürün Kur’an’ı anlamada bağlamsal unsurları dikkate alıp almadığı, eğer alıyorsa bu unsurlara metni yorumlamada ne denli önem verdiği meselesi, “batılı bağlam”ın merkeze alındığı bir araştırmada değil; klasik anlam teorilerinin anlaşılmaya çalışıldığı bir alanda tartışılmalıdır.