Masa Yayınevi

Mimar ve fotoğrafçı Cemal Emden, beş yıldan bu yana, mimarlık alanındaki hemen herkesin aşina olduğu Le Corbusier yapıtlarını tekrar ve özgün biçimde fotoğraflama işine soyundu. Bu hem cesaret hem de samimi bir ilgi göstergesi. Cemal Emden, ünlü mimarın Avrupa, Asya ve Amerika’da bulunan 50 yapısını, bazılarına birkaç sefer giderek fotoğrafladı ve Le Corbusier yapılarının güncel durumuna dair en kapsamlı fotoğraf portfolyosunu oluşturdu. Çapraz Yansımalar, bu geniş arşivin içinden küçük ve özel bir seçkiyi, mimarlık ve fotoğrafa ek olarak metni de işin içine sokan bir küratoryel fikirle izleyiciye sunuyor. Le Corbusier ve fotoğraf üzerine düşünmeyi, yazmayı heyecan verici bulabilecek Doğan Kuban, İhsan Bilgin’in de aralarında olduğu bir grup akademisyenden kendi seçtikleri bir Emden fotoğrafı üzerine kısa bir metin yazmaları istendi. Metinler,ünlü görsel kültür düşünürü Roland Barthes’ın fikirlerinden ilhamla, her bir katılımcının seçtiği fotoğrafa dair kişisel deneyimini ve bundan çıkan yorumu aktarmayı hedefliyor. Fotoğraf seçimleriyle küratoryel sürecin parçası olan 15 katılımcıdan kiminin yorumu ağırlıklı olarak mimarlığa, kimininki fotoğrafa dair; kimininki ise bu iki alanın tam kesişiminde yer alıyor ve fotoğraflar ile göndergeleri (referent) arasındaki bağın –Barthes’ın ifadesiyle “tutkalın”– niteliğini test ediyor. Bir başka deyişle bu sergi, Le Corbusier yapılarından Cemal Emden’in objektifine, oradan da bir grup yazarın kalemine yansıyarak izleyiciye ulaşan, mimarlık, imge ve metin dünyaları arasında çaprazlar çizen fikirlerin bir kompozisyonu.

“Yakın Tarihimizin Gerçekleri” adlı kitabım Kırım Savaşı, 93 Harbi ve Sultan 2. Abdülhamit (Esas itibarıyla 31 Mart Vakası) konularını içeren üç bölüme ayrılmıştır.

Kırım Savaşı

Bu bölüm ile ilgili çok detaylı bir araştırma yapmak gerekmiyordu. Çeşitli yazılara ilaveten İngilizce ve Rusça kayıtlara da başvurarak olayları ana hatlarıyla ele alan bir özet hazırladım.

Bu bölümde tarafların askeri gücü ve komutanları hakkında eksiksiz bilgiler vardır. Ayrıca o tarihte Osmanlılara ait olan savaş bölgesindeki şehir, kasaba, köy, geçit, dağ, tepe, deniz, nehir, göl ve savaş alanı isimleri (eski ve parantez içinde yeni haliyle) doğru olarak sunulmuştur.

93 Harbi

Kitabın en önemli bölümüdür. Savaş sırasında St. Petersburg’da görevli olarak bulunan Francis Greene ayrıca Allen W. E. David dışında savaşta Illustrated London News adına gazetecilik yapan ve kitapta yer alan resimlerin çoğunun çizeri olan Faure, Forbes, Hozier tarafından kaleme alınan kitaplar baz alınmıştır.

Sultan Abdülhamit

Bu bölüm Yunan Savaşı, 1891 yılından sonra Ermeni katliamlarının başladığı olaylar (Hamidiye Alayları) ve 31 Mart Vakası’nı anlatır.

Ermeni olayları Türk, Rus, İngiliz ve Ermeni verilerine göre, ayrıca yetkili kişilerin şehadetleri ve sundukları deliller dikkate alınarak anlatılmıştır.

Elinizdeki kitapta, çocukluğumdan başlayarak karşılaştığım kişileri ve onların bana düşündürdüklerini yazdım. Aralarında, Muhsin Ertuğrul, Haldun Taner, Nazım Hikmet gibi toplumumuzun el birliğiyle yaşattıkları olduğu gibi adı artık geçmeyenler de var. Birkaç kez görüp bir daha görmediklerim olduğu gibi, yıllarsa sürecek olan dostluğa dönüşenler de… Ama burada ele aldıklarımın hepsinin benim yaşamımda etkli olduklarını söyleyebilirim.

İlişkiler iç içe geçtikleri için, bunları art arda getirmem gerekirdi. Okura kolaylık sağlar düşüncesiyle bölümlere ayırdım. Her bölümün başına o dönemle ilgili düşüncelerimi yazdım. Hocalarımı anlatırken sonradan evlendiğim İpşiroğlu'ndan fazla söz etmektense, kitaba onun kişiliğine ışık tutan bir dizi desen koymayı yeğledim. Bunları çoğu bizim ilk kez birlikte yaptığımız araştırma yolculuğunda çizdikleri.

Eşimi yitireli 30 yıl oldu. Ben onun yokluğunda onunla birlikte yürüdüğümüz yolu, onunla birlikteymiş gibi sürdürdüm. Bizim bütün çalışmalarımız sanatla, geçmişle, toplumla bir tür hesaplaşmaydı. Bu son çalışmam da doksan yıllık yaşamımla ve bu süre içinde toplumumuzda yaşadıklarımla hesaplaşma. Konuyu kapatırken son otuz yıl içinde yaşadıklarımı geri bakışla dile getirmeye çalıştım.

“Bu kitap, Ayvalık’a yerleştiğim tarihten itibaren, komşuluk ve arkadaşlık ilişkisi kurduğum Ayvalık sakinlerinin yemek pratikleri konusundaki gözlemlerimin ve onlarla paylaştığım yemek yapma deneyimlerinin üzerine kurulu. Ayvalık’ta yaşadığım yıllar boyunca, farklı ancak etkileşim halinde olan iki grupla, yani “Adalılar” olarak nitelendirilen Midillili ve de Giritli ailelerle ilişkilerimi geliştirdim. Nüfus mübadelesinin sonucu olarak Midilli ve Girit’ten gelip Ayvalık’a yerleşmiş insanların, geldikleri yerlerden getirdikleri ve Ayvalık’taki yaşamları sürecinde geliştirdikleri yemek pratiklerine bir ışık tutuyor bu kitap. Tüm tariflere zeytinyağının eşlik ettiği, Ayvalık’ın yerel otlarının farklı lezzetlere dönüştüğü, Ege bölgesinin tatlarını içeren yemek tariflerini bu kitapta bulabilirsiniz. Sevgili oğlum, yemek fotoğrafçısı Can Cömert ve yemek fotoğrafçısı, sevgili Ilgın Akarsu’nun kitabın oluşumuna büyük katkıları oldu.”

- Aysel Cömert, Mayıs 2015, Ayvalık

Halil Akdeniz’in sanatı kategorize edilmesi bir hayli güç görünen ve plastik kaygılarla kavramsal yapılaştırma prensiplerinin belli bir izleğe dayandığı evrimci bir çizgi izlemekte. Bu evrilme, anlamın ve biçimleme sorunlarının birbirini tetiklediği, simlerin, imgelerin, göstergelerin sürekli devinerek yeni olasılıkları açığa çıkardığı özgün bir sanat anlayışını görünür kılıyor.

Akdeniz’in zihnini öteden beri meşgul eden Anadolu Uygarlıklarına ait imleri kullanması, sanatçının Hitit, Hatti, Frig ve Grek alfabelerindeki harflerin, kültürel birer şifre olarak bu topraklarda iz süren bir yaşamı ele geçirme kaygısı taşıdığını gösterir. Thales’in geometrisi, Herakleitos’un oyunbazlığı, Nietzsche’nin kehaneti hep oradadır. Akdeniz’in sanatını analiz ederken, sanatçının temel sorunsalının; Anadolu kültür çevresine ait bilgi verilerini ele geçirmek, onların kökensel karşılıklarını bulgulamak ve bu bilgiyi bir tür zamansal arkeolojiyle ortaya çıkararak yeni biçimleme prensipleri oluşturmak olarak özetlenebilir.

Özellikle 1990’ların başından bu yana Akdeniz, tuval ve şasiye yeni işlevler yükleyerek resimsel mekanın dışına taşmış ve birçok yeni malzemeyle deneysel bir sürece girmiştir. Bu deneysellik, sanatçıyı bir yandan başlangıçtan beri kullanageldiği formları ve simgeleri yeni olasılıklar içinde düşünmesini sağlamaktadır.

Bu kitap, Halil Akdeniz’in sanatının kökenlerine ve gelişim dinamiklerine dair bir yolculuk olarak nitelenebilir ve böylece Akdeniz’in sanat anlayışının kaynakları, geçmiş ve günümüzün sanat prosedürleri içinde nasıl yorumlanabileceği üzerine çok yönlü bir düşünme zemini olarak değerlendirilebilir. Halil Akdeniz ve Kültür İmleri adlı bu çalışmada, sanatçının özellikle 2000’lerin başından beri yoğunlaştığı Kültür İmleri adlı bir dizi işine odaklanılmakta, Akdeniz’in biçimsel tercihleri ve yeni ifade arayışları analiz edilmektedir. Bu bağlamda, sanatçının özellikle son dönemde form ve malzeme tercihindeki zenginleşmeye yer verilirken, bu deneysel yönelimlerin ne türden okumalara tabi tutulabileceği üzerinde durulmaktadır.

Bernard Shaw’un bir sözünden yola çıkarak, “Bize uzak gelen yolların çok yere varan yollar olduğunu hiç düşünmediniz mi?” cümlesiyle açılıyor “Batının Uzağından Hayat Portreleri”. Albüm, belgesel fotoğrafçı Zeynep Diniz’in, 2007-2014 tarihli, aralarında Pakistan, Hindistan ve Çin’in de olduğu farklı ülkelerdeki çalışmasının ürünü. Çeşitli ışıklar altında gündelik hayattan, insan yüzlerinden, renklerden ve mekanlardan derledikleri.

Necmi Zeka’nın albüm için kaleme aldığı “Hangi kadim sorular çağırıyordu onu?” başlıklı yazısı ise izleyiciye, Diniz’in fotoğraflarının arkasında yatan “soruları” soruyor ve cevaplamaya çağırıyor.

Kitap Türkçe ve İngilizce olarak temin edilebilir.

Bernard Shaw’un bir sözünden yola çıkarak, “Bize uzak gelen yolların çok yere varan yollar olduğunu hiç düşünmediniz mi?” cümlesiyle açılıyor “Batının Uzağından Hayat Portreleri”. Albüm, belgesel fotoğrafçı Zeynep Diniz’in, 2007-2014 tarihli, aralarında Pakistan, Hindistan ve Çin’in de olduğu farklı ülkelerdeki çalışmasının ürünü. Çeşitli ışıklar altında gündelik hayattan, insan yüzlerinden, renklerden ve mekanlardan derledikleri.

Necmi Zeka’nın albüm için kaleme aldığı “Hangi kadim sorular çağırıyordu onu?” başlıklı yazısı ise izleyiciye, Diniz’in fotoğraflarının arkasında yatan “soruları” soruyor ve cevaplamaya çağırıyor.

Kitap Türkçe ve İngilizce olarak temin edilebilir.

Last Stop, a double-sided concertina book exploring London’s diversity. Photographed through the windows of its double decker buses.

In 2008 I returned to London having spent the last nine years living and working in Eastern Europe and Turkey and was surprised by the speed of change that had taken place. I wanted to document the city, its movements and migrations, its landscape and architecture, its diversity and energy. I wanted to understand how so many people from all over the world manage to share the same space.
The double-decker bus allows me to frame the city, to give it sense. The lower level is very close to the street, where I’m almost touching the people in the traditional form of street photography. The upper deck allows me the distance to capture the layers of the urban landscape. Between these two positions everything shifts, along with the movement of the bus.

I was also fascinated by how people use public space in a big city, by that sense of shared invisibility. In sitting behind the window, I also became invisible but the bus also gives you the privilege to see and understand the emotional content of London’s everyday movements, rhythms and rituals.

The essence of the project is that you might take the same route everyday but what you see, the ebb and flow on the street takes on a random nature. To capture this flow, the concertina format reflects and mimics the feel of a bus journey, but more importantly it gives the viewer the opportunity to create their own journeys by spreading the book out and combining different images together. This moves the book away from an author-led linear narrative to one of multiple possibilities.

By supporting this book you will be giving space to another voice that considers the contemporary city in all its complex multicultural diversity, and through the many layers of its history.

''1951-1992 yılları arasında yaşayan Şahin Kaygun, geleneksel malzemeleri-yöntemleri kullanarak (örneğin, fotoğraflarına ressamca müdahalelerde bulunarak) malzemeyi dönüştüren ve çağdaş bir sergileme dili oluşturan isimlerin başında geliyor. Bu nedenledir ki, hemen hemen her yeni sergisi sonrasında Şahin Kaygun'un ressam mı yoksa fotoğrafçı mı olduğu, sergilediklerinin (örneğin, polaroidlerinin) sanat fotoğrafı sayılıp sayılamayacağı etrafında, artık bugün için son derece anlamsız tartışmalar dönüyor. Bu tartışmalara ve Şahin Kaygun'un üretimine kronolojik bir bakış, hem dönemin sanat ortamının hem de Şahin Kaygun'un bu ortamdaki yerinin anlaşılmasına yardımcı olacaktır.''

 - Burcu Pelvanoğlu

Ardan Özmenoğlu'nun, 2000'li yılların başlarından bugüne uzanan sanatsal üretiminde karşılaşma veya hesaplaşma ihtiyacı duyduğu eserlerden iki tanesi de Kaplumbağa Terbiyecisi ve Mona Lisa. Birinin etrafında dönen yerel sanat piyasasına ilişkin tartışmalar ve diğerinin muzip gülümsemesinin etrafında kurgulanan sanat tarihsel aura, Özmenoğlu'nun üretiminde uğraştığı kavramlara da sirayet etmiş sanki. Sanat eserinin biricikliği, kendinden menkul ''değeri'', alınıp satılabilirliği, sanatçının pratiğinde sürekli atıfta bulunduğu temel dertleri arasında. ''Kesinlikle müzeler için yapılmadığını'' beyan eden tuvalle veya ''Seks Satar'' klişesini tekrar eden çekici kırmızı neon işiyle sanatın piyasa değerini bir tür deneye tabi tutan sanatçının işlerinde, yerel kültürel işaretler, sözler ve hatırlatıcılar, küresel tüketime, alışkanlıklara ve daha geniş bir coğrafyaya dair referanslarla yan yana geliyor; içerikle malzeme oyuncu bir yöntemle diyaloga giriyor.

Özmenoğlu, sanat tarihine referans verirken bugünün yaygın kullanımda olan malzemelerini, tekniklerini kendine özgü biçimlerde devreye sokarak, özgün bir sanatçı olarak kendi yolunu çiziyor. Bu kitap da okuyucuya sanatçının öğrencilikten kendi atölyesine geçtiği 2006-2012 yılları arasındaki üretimi içindeki tematik ve kavramsal hatlar etrafında bir ''rehberli tur'' vadediyor.

The art market related debates surrounding one of these works, and the art-historical aura created around the mischievous smile of the other, seem to have permeated the concepts Ozmenoglu deals with in her practice. The uniqueness of the work of art, its self-appointed ''value'' and commodity character are among the fundamental ''concerns'' the artist continually embraces in her works. She subjects the market value of art to some kind of experiment with the canvas that declares ''Definitely not made for museums'' or with the eye-catching red neon work repeating the cliche, ''Sex Sells''.

In her works, local cultural signs, phrases and reminders are juxtaposed with references related to global consumption; content and material are engaged into a playful dialogue. While referring to the legacy of art history, Ozmenoglu engages materials and techniques that are in wide use today through the original methods she employs to create her individual path as an artist. This book promises a ''guided tour'' steering around the thematic and conceptual lines in her production from 2006 to 2012, the period of transition between her ''student'' and ''studio'' years.

Son yapılan kazılarda ortaya çıktığı gibi, suriçi iskanının geçmişi günümüzden 8000 yıl önceye uzanan İstanbul şehri için birçok çizili belge zamanımıza ulaşmıştır. İlk görüntüsüne Tabula Peutingeriana'da (Peutinger Haritası) rastladığımız ve zaman içinde Lygos, Byzantion, Antoninia, Nea Rome, Konstantinopolis, Kostantiniyye, nihayet İstanbul adıyla tanınan bu şehir, yüzyıllar boyunca sanatçılara ilham kaynağı olur.

İlk olarak 1559 tarihinde Melchior Lorichs'in çizdiği panorama, daha sonra hemen her yüzyılda bir tekrar edilerek fotoğrafın keşfine kadar devam eder. Günümüze ulaşan ilk panorama fotoğraf James Robertson tarafından 1854 tarihinde çekilen karelerdir. Daha sonra Kargopoulo, Abdullah Kardeşler, Gülmez Kardeşler, Guillaime Berggren, Sebah&Joaillier bu geleneği devam ettirirler. İmparatorluğun son bulması ile unutulan bu geleneğin, uzun bir aradan sonra yeniden başladığını görmekteyiz.

Seyhun Topuz 1977 yılında tamamladığı Çağdaş Heykelde Saydamlık ve İç-Işık Öğeleri başlıklı yeterlilik tezinde Türkiye'de o yıllar için yeni olan bir konu seçmiş, anlama dayalı bir biçimlendirmeye karşı zihinsel çabaya dayanan bir yaklaşımın forma dönüştürülme süreci ile ilgili çalışmaya başlamıştır. Seyhun bu çalışmasında modern heykelde mekan sorunlarının yanı sıra yansıma, saydamlık, iç ışık renk ve renksizlik, devinim gibi konuları ele almış; plastikler, akrilik ve polyester gibi farklı malzemelerin sağladığı avantajları araştırmıştır.

- Semra Germaner

In 1977, in her proficiency research thesis titled Transparency and Internal Ligth Elements in Contemporary Sculpture, Seyhun Topuz chose a topic that was relatively new on the art scene in Turkey, and began to work on the process of giving from to semantic formalization based on meaning. In this work, in addition to problems of a space in modern sculpture, Seyhun focused on topics such as transperancy, reflection, internal ligth, colour, achromaticity and movement; and investigated the disadventages of using diffrent materials such as plastics, acrylics and polyester. - Semra Germaner

Çağdaş fotoğraf sanatının Türkiye’deki en önemli temsilcilerinden biri olarak değerlendirilen Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Murat Germen’in çalışmaları hakkında monografik bir kitap. Sanatçının 2000’li yıllardan günümüze dek sürdürdüğü dizilerini “Yeni Türkiye” başlığı altında toplam sekiz bölümde ele alan kitabın gövdesini, Germen’in farklı deneylere girerek ürettiği çalışmalarında yakalamış olduğu “özgün yorumlar” oluşturuyor.

Murathan Mungan, Necmi Sönmez’in ayrıntılı yazılarının yer aldığı yayında aynı zamanda Photographische Sammlung Köln’de küratör olarak çalışan Barbara Hoffmann Johnson’un sanatçıyla yaptığı konuşma ve Germen’in kaleme aldığı notlar yer alıyor.

Murat Germen kitabının savunduğu tez, sanatçının toplumsal değişimlerdeki ivmelerini metaforlara dayalı olarak, edebiyata gerek duyulmayacak kadar „açık“ olarak ortaya çıkarırken yakalamış olduğu “özgün yorum”. Türkiye’nin farklı katmanlarını eleştirmeden, sorgulamadan, kıyaslamadan ortaya çıkaran bu yorum, her şeyden önce hümanist bir karaktere sahip olduğu için, insanın kendisini, portresini değil, insanın emeğini, özverili çabasını, yarattıklarını ön plana çıkarıyor. Kent, üretim alanları ve insan eli tarafından şekillendirilmiş doğanın bir tür “leitmotive“ olarak Murat Germen fotoğrafının omurgasına oturması, Yeni Türkiye’nin içselleştirilmesi olarak değerlendirilebilir.

Kitapta; artık “zararlı” hale gelen kentsel dönüşüm, ekonomik gelişmelerin yol açtığı endüstriyel büyüme, toplum mühendisliği, sanat ve sermaye arasındaki ilişkiler, toplu taşımaya faydası olmayan ve sıkışık trafiğe zemin sağlayan yol inşaatları, son olarak da Türkiye tarihinin en önemli toplumsal hareketi olan Gezi Direnişi gibi Türkiye’nin son on yıldaki gündeminin merkezine oturmuş konuları tartışmaya açıyor.

Ara Güler 1950'li yıllardan beri, önce Yeni İstanbul gazetesinin, daha sonra da Time-Life gibi uluslararası magazin dergilerinin muhabiri olarak ilgi duyduğu her şeyi fotoğraflarıyla kaydetti. Ara Güler'in amacı, çektiği fotoğraflarla bir kentin yaşam ritmini ortaya çıkartmak, insanlarını gözlemlemek, bazı sahneler belirleyerek onları fotoğrafa uygun bir kompozisyon haline getirmektir.

Onun fotoğraflarında yeni buluşlarla değil, yaşamdan kesitlerle, sanatsal ortamın aşırılıklarıyla değil, gerçek yaşama ait, saymakla bitmeyen çeşitlilikteki sahnelerle karşılaşırız. Ara Güler'in fotoğraflarındaki estetik, onun insanı doğrudan ve gerçekte var olan çevresi içinde anlamasından kaynaklanmaktadır.