Muallim Neşriyat

Matüridi alim Ömer Nesefi’nin Akaid-i Nesefi veya Metn-i Akaid ismiyle bilinen risalenin en meşhur şerhi, Eş’ari Alim Sa’düddin Taftazani tarafından yazılmış olan elinizde ki bu eserdir. Yıllarca medreselerde özellikle Osmanlı medreselerinde okutulmuş, üzerine birçok şerh ve haşiye yazılmıştır.

Üslup olarak Ehli Sünnetin iki farklı savunma mekanizmasını esas alan Allame Taftazani Maturidi ve Eş’ari mezheplerini esas tutarak hak inanç esaslarını açıklamış ve kuvvetlendirmiş batıl mezheplere karşı deliller getirerek onların yanlış olduklarını ortaya koymuştur. Bazen ehli sünnet tarafından ortaya konulmuş delilleri eleştirerek doğrusunu ortaya koyarak ehli sünnet kelam anlayışına ciddi bir ölçüde katkıda bulunmuştur.

Şerhu’l-Akaid’in medreselerde okutulmasını sağlamak ve geleneği devam ettirmek amacıyla şerh ve metin tercüme edildiği gibi, kelime anlamı olarak da tercüme edilerek içeriğin daha net anlaşılmasına katkıda bulunulmaya çalışılmıştır. Bu şekilde yapılmasının amacı daha rahat anlaşılması ve hataya düşülmesinin önüne geçmektir.

Ehli sünnetin yolundan devam etmesine ve günümüzde yeni yeni türeyen sapkın inançlara karşı, hak yolu müdafaa etmeye vesile olacak böylesi önemli bir şâheserin anlaşılması dinî bir ihtiyaçtır.

İşte elinizdeki bu eser, bu ihtiyacı bir nebze olsun karşılayabilmek için hem kelime anlamı hem de toplu anlam olarak tercüme edilerek siz değerli okuyucularımızın hizmetine sunulmuştur.

İslam dünyasının Huccetü’l-İslam olarak tanıdığı Ebu Hamid Muhammed el-Gazâlî, hicri 450 (m. 1058) yılında Horasan civarındaki Tus şehrinde dünya gelmiştir. İslamî ilimlerin her sahasında eser veren İmam Gazâlî ardından pek çok eser bırakarak hicri 505 (m. 1111) tarihinde vefat etmiştir. Onun en önemli eserlerinden biri, İhyâuUlûmi’d-Dîn’dir. Zühd ve ahlaka dair olan bu eserini daha sonraları farklı eserlerinde ihtisar etmiştir.

Bu eserleri arasında halk arasında elden ele dolaşanlardan biri de elinizdeki Mükâşefetü’l-Kulûb adlı eserdir. Eserde, Allah korkusu, sabır ve hastalık, nefsi yenmek ve şeytana karşı koymak, gaflet, fasıklık ve nifak, tevbe, sevgi, Allah’a itaat, O’nu sevmek, Resulü’nü sevmek, emanet, namaz, emr-i bi’l-maruf ve nehy-i ani’l-münker, şeytanın düşmanlığı, emanet ve tevbe, merhametli olmak, dedikodu, koğuculuk, zekat, sıla-i rahim ve ana baba hakkı, ibadete devam ve haramı terketmek, ölümü hatırlamak, kanaatin fazileti, ameller mizan ve cehennem azabı, Allah’ı (c.c) zikretmenin fazileti, abdestin fazileti, namazın fazileti, haram yemek, faizin yasak oluşu, kul hakları gibi konular işlenmiştir.

Not: Çalışma arapça aslında çevirilip ayet ve hadislerin tahriçleri yapılarak ıyvori kağıda basıldı ve siz kıymetli müşterilerimizin istifadesine sunuldu.

Muhterem Okuyucular!

Bu eser, Ömer Nasuhi Bilmen’in meşhur "Büyük İslam İlmihali" isimli eserinin orijinal metinin Osmanlıca olarak yeniden dizgi, dizayn, tasih ve tahkikindan sonra yayına hazırlanmış olup siz değerli ilim ve Osmanlıca meraklılarına sunulmuştur.

Eser, sizi ecdadın o feyizli diyarına taşıyacağını umarak ilgililerinin hizmetine takdim edilmiştir.

Pratikliği ve kolay ezberlenmesi sebebi ile her ilim erbabının ilgisini çeken manzum eserler, kadîm ilim geleneğimizde önemli bir yere sahiptir. Ancak şiir dilinin doğasında bulunan giriftlik, özlü ifadeler ve garip kelimeler, şerh ihtiyacını beraberinde getirmiştir. Söz konusu ihtiyacı karşılamak için de muhtelif hacimlerde şerhler yazılmıştır.

Elinizdeki bu muhtasar çalışma da, hadis usulü alanında belki de en çok rağbet gören “Manzûmetü’l-Beykûniyye”nin şerhidir. Şerh esnasında eserin pratik niteliğine sadık kalınmakla beraber farklı şerhlerden de istifade edilerek ilim talebelerinin hizmetine sunulmuştur.

Canın nefes alış verişini; O’nun iştiyâkı ateşi yanında hazm edememek, arzuladığı birleşmeyi can gözü ile beklemek ne güzel şey. Can’ı; verene vermek ne asilane hareket. Her şeyi verene, O’nun istediği tek şeyi vermekle O’nu kazanmak ne seâdet. O’ndan esirgenecek hiç bir şey bulunmadığını fehm ederek olduğu gibi O’na teslim olmak ne sehâvet. O’nun tarafından sevilmek, sevilebilecek hâle gelmek, kendisinden can taleb edilebilecek kemâle erişmek ne mazhariyet. O’nun kapısının eşiğine baş koyup sükût içinde beklemek, yıkılmıyan bir sabır ile kapının açılmasını, koldan tutulup içeriye çekilecek zaman ümidi ile cân bulmak ne sadâkat…

Bu eser kelam-ı kibardan 99 beyiti ihtiva etmiş olup, insanoğlunun kainat sahnesindeki seyiri ile başlayıp efendimiz (sallallâhu ‘aleyhi ve sellem) ile biten bir hikmetli sözler ve bu sözlerin tefsir ve tahliline dair bir eserdir.

Sevadüil-A'zam, Hakim es-Semerkandinin (v. 342/953) akâide dair eseridir. "Sevadü'l-aszam" terkibi, Hz. Peygamber ve ashabını takip eden müslüman çoğunluk, anlamına gelmektedir. Dolayısıyla ehl-i sünnet ve'l-cemaat çoğunluğunu ifade etmek için kullanılır. III. (IX.) yüzyılın sonlarına doğru Maveraünnehir ve Horasan'da bid'at ve hurafelerin yaygınlaşması üzerine Samâni Emin İsmail b. Ahmed, Semerkant ve Buhara âlimlerini davet ederek müslümanlan sağlam bir akide etrafında toplayacak ve Ehl-i sünnet inancını yayarak sapkın anlayışları ortadan kaldıracak bir eser yazmalannı istemiş, alimler de bu görevi Hakim es-Semerkandinin yerine getirmesini uygun bulmuştur.

Eserin muhtevası, ilahiyyat, nübüvvat, sem'iyyat ve hilafet bahisleri yanında bazı fıkhi konuları da içermektedir. Hanefi-Matüridi kelâmının başlangıç dönemine ait olan risâlede meseleler âyet ve hadislerle desteklenerek ele alınmış, dini terimler olabildiğince anlaşılır hale getirilerek sade bir üslıCıp kullanılmıştır. Mu'tezile, şia, Kerramiyye ve Cehmiyye'nin görüşleri sert bir dille eleştirilirken, Sünni gelenekten Hanefi çizgisi benimsenmiştir. Eserde ele alınan konularla Ebü Hanffe'nin risâleleri arasındaki muhteva benzerliği dikkat çekicidir.

Hasan b. Ammar b. Alî eş-Şürünbülali, 16.yy. Mısırda yetişmiş büyük alimlerden olup Ezher'de müderrislik yapmış, müteahhir Hanefî fakihlerindendir. Usûl-i fıkıh, tefsir, hadis, kelâm, akaid, tasavvuf, Arap dili ve edebiyatı alanlarında da yetkin konumuda olan Şürünbülâlî, eserlerinde kullandığı dil sadeliği, verdiği bilgilerin güvenilirliği ve mantıkî örgüsünün sağlamlığı bakımından muasırı alimler tarafından da yaygın kabul görmüştür. Şürünbülâlî İslâmî ilimler sahasında pek çok eser kaleme almıştır. Bunlardan en meşhuru ve en çok okunanı taharet namaz ve oruç ibadetlerine dair Nûru'l-İzah adlı eserdir. Eser günümüzde de ibadetler fıkhına giriş kitabı olarak okutulmaktadır. Mütercimler eseri kelime kelime ayriyeten arapça metinin altında tercüme ve izahatlarla günümüz şartlarında olması gereken en üst düzeye getirilerek hazırlanmıştır.

Akaid, İslam inancının temel taşıdır. Bunun sağlam bir zemine oturtulması ise büyük önem arzetmektedir. Her müslümanın, inanıcını sağlama almak, şüphelerden ve ehl-i sünnet inancını temsil etmeyen fikirlerden arındırmak onun ilk görevleri arasında yer almaktadır. Bu sebeple İslam alimleri, ehl-i sünnet ve’l-cemaat akaidini anlatan eserleri, hicri ilk asırlardan beri kaleme almaya başlamışlardır.

Elinizdeki bu eserler, ehl-i sünnet ve’l-cemaat akadini anlatan en temel, klasik ve kaynak eserlerdendir. İslam dünyasında, Endülüs’ten Batı Asya’ya kadar bütün medreselerde ders kitabı olarak okutulmuş ve her birinin üzerine onlarca şerh ve haşiye yazılmıştır. Kaynağını Kur’an ve Sünnet-i seniyyeden alan bu akaid eserleri, kuşaklar boyu elden ele ve nesilden nesile aktarılmak suretiyle günümüze kadar ulaşmıştır.

Aile, çocuğun bebeklik çağından itibaren tâ çocukluk yıllarını içinde geçirdiği küçük bir toplumdur. Bu müessesede çocuğun karakteri, tutumu, davranışı şekillenir. Dolayısıyla bu yıllarda çocuğa verilecek eğitim tarzı, onun üzerinde hayatı boyunca etkili olacaktır. Bu yıllarda alınacak dini eğitim çocuğu hayatı boyunca etkilemektedir. Onun duygu, düşüncelerine, tutum ve davranışlarına yön verecektir. Din eğitiminden yoksun yetişen fertlerde manevi bozukluk olurken hatalı yada olumsuz eğitim ise kişilerde dine karşı soğukluğa neden olmaktadır. Bu bağlamda sağlıklı bir din eğitimini başarabilmek için önce aileyi ve ailede çocuk yetiştirmek ilkelerini ele aldım. Sonra din eğitimi adı altında faaliyet gösteren eğitimlerin kaliteli insan yetiştirmede dikkat etmesi gerekli davranışlara yer verdim. Amacım insan yetiştirmede, insan kazanmada doğrulan yakalamak ve kaliteli Müslümanın yetişmesini sağlamaktır. Faydalı olmasını Rabbimden niyaz ediyor ve kusurlarımın bağışlanmasını ümit ediyorum.

Ne kadar zor bir durum değil mi? Sonumuzun ne olduğunu bilememek...
Acaba akıbetimiz ehli iman mı olacak yoksa ehli küfür mü?
İşte sizlere bu eserimizde salihlerin son anlarından bahsedeceğiz.
Mevlam hepimizin akıbetini hayırlı eylesin. Amin

Müellif-i merhum, Hasan b. Ammar b. Ali eş-Şürünbülali, 16.yy. Mısırda yetişmiş büyük alimlerden olup Ezher'de müderrislik yapmış, müteahhir Hanefi fakihlerindendir.

Usul-i fıkıh, tefsir, hadis, kelam, akaid, tasavvuf, Arap dili ve edebiyatı alanlarında da yetkin konumuda olan Şürünbülali, eserlerinde kullandığı dil sadeliği, verdiği bilgilerin güvenilirliği ve mantıkî örgüsünün sağlamlığı bakımından muasırı alimler tarafından da yaygın kabul görmüştür.

Şürünbülali İslamiî ilimler sahasında pek çok eser kaleme almıştır. Bunlardan en meşhuru ve en çok okunanı taharet namaz ve oruç ibadetlerine dair "Nuru'l-İzah" adlı eserdir.

Eser günümüzde de ibadetler fıkhına giriş kitabı olarak okutulmaktadır. Mütercimler eseri kelime kelime ayriyeten arapça metinin altında tercüme ve izahatlarla günümüz şartlarında olması gereken en üzt düzeye getirilerek hazırlanmıştır.

Kainattaki tüm isimlerin sebebi, ilk secde, ilk hata, ilk tevbe sahibi Hazreti Adem...

İnsanlık tarihinde ilk defa dikiş diken, hikmetli nasihatleri olan, çok ibadet eden kalemle ilk yazı yazan, yıldızlar ve hesap ilmini bilen Hazreti İdris...

İlk gemiyi inşa eden, insanlığın ikinci babası Hazreti Nuh...

Kayalardan yapılmış evlerde oturan ancak inkardan vazgeçmeyen kavmi, duası ile alt üst ettiren Hazreti Hud...

Birçok peygamberin atası, ömrü boyunca evlat hasreti çeken Hazreti Yakub...

İnsanların en güzeli, rüya tabircisi, önce zindanı yaşayıp sonra sultan olan, iffet timsali Hazreti Yusuf....

Hikmeti, sözleri ile kendisine "Hatibü'l Enbiya" denilen Hazreti Şuayp...

Mal ve servete köle olup ilahlık taslayan Firavunun sarayında büyüyüp onu mucize asası ile alt eden Hazreti Musa...

Hazreti Musa'nın can yoldaşı ve kardeşi Hazreti Harun...

Zikri ile dağların ve kuşların emrinde olduğu, demire şekil veren, en güzel sesli, bir gün oruç tutan bir gün tutmayan Hazreti Davud...

Hastalığa, yokluğa karşı sabrın en büyük timsali Hazreti Eyyub....

Tevbe, istiğfar ve zikir ile imtihanları aşan, Zünnun Hazreti Yunus....

Babasız dünyaya gelen ve semaya red edilen Hazreti İsa...

Ve tüm peygamberlerin kendi nurundan yaratıldığı, alemlerin varoluş amacı, son peygamber Hazreti Muhammed Sallalahu aleyhi ve sellem....

Bir gün Ebu Bekir bin Mücahid, İmam Şibli(rahmetullahi aleyh) için ayağa kalktı. Beraberinde bulunan arkadaşları kendisine:

-Sen, Vezir (başbakan yardımcısı) Ali bin İsa için kalkmıyorsun da, bu kişi için mi kalkıyorsun? Deyince; Ebu Bekir bin Mucahid şöyle dedi:

Agah (dikkatli) olun! Rasulullah (Sallalahu'aleyhi ve sellem) Efendimizin kendisine a'zim ettiği kişi için ayağa kalkıyorum. Zira rüyamda Rasulullah (Sallalahu'aleyhi ve sellem) Efendimizi gördüm buyurdular ki:

"Ey Eba Bekir! Yarın senin yanına cennet ehlinden birisi gelecek. O kişi senin yanına geldiği zaman Ona ikramda bulun."

İki gece sonra Rasulullah (sallalahu'aleyhi ve sellem) Efendimizi yine gördüm bana:

"Ya Eba Bekir! Nasıl ki sen cennet ehlinden olan bir adama ikramda bulundunsa Allah'u Teala da sana ikramda bulunacak." buyurdular.

Bende kendilerine Şibli'nin bu makamı neyle elde ettiğini sordum şu cevabı verdi:

"Bu kişi otuz seneden beri günde beş vakit namaz kıldıktan sonra beni hatırlıyor, ardından da şu ayeti kerimeyi okuyordu:

"Andolsun size kendinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki sizin sıkıntıya uğramanız ona çok ağır gelir. O, size çok düşkün, müminlere karşı çok şefkatlidir, merhametlidir. Ve peşinden bana salavat getiriyordu. Böyle yapan bir kimseye ikramda bulunmayayım mı?"

Allah'ım! Bu kitabı, rızanı kazanmak için yapılan, hayırlı ameller zümresine dahil eyle...

Bu kitabı okuyana ve okunmasına vesile olana, İslam üzere doğduğu gibi, İslam üzere yaşamayı, İslam üzere "Kelime-i Şahadet" ile ölmeyi, İslam üzere kabir alemini tamamlamayı, İslam üzere dirilmeyi, İslam üzere haşrolunmayı, İslam üzere mizana çekilmeyi, Cennetine girip, güzelliği tarifsiz Camalini görmeyi nasip eyle...

Şanına layık kul, Habib-i Edibine layık ümmet, dine ve insanlığa faydalı bir fert, örnek bir şahsiyet eyle!

Duamızı, duası kabul olunanların, kabul eylediğin duaları hürmetine kabul eyle.

Şüphesiz Sen, Vehabsın!

- Cavit Çakır