Okur Tarih

Osmanlı Devleti’nin egemen olduğu topraklar, Doğu Akdeniz ağırlıklı uygarlık tarihinin geniş çerçevesini oluşturduğu için, “antik kültür” ülkesidir. Bu topraklar içerisinde, önemli uygarlıkların harikaları yer almaktadır. Örneğin Dünya’nın “yedi harikası” bu topraklar üzerinde yükselmiştir. Dünya’nın göz bebeği olan topraklar, 15. yüzyıldan başlayarak, Avrupa’nın dikkatini çekmiş ve antik kültüre duyulan ilgi, bu topraklara yönelmiştir. Özellikle 19. yüzyılın başında artan arkeolojik faaliyetler, Osmanlı Devleti’nin tüm topraklarına, artan bir ilgi şeklinde yayılmıştır.

Osmanlı Devleti’nin ekonomik ve siyasi açıdan gittikçe zor bir sürece girmesi nedeniyle arkeoloji ile ilgilenilmemiştir. Bunun sonucunda da bu arkeolojik eserler yabancı araşmacılar tarafından yurtdışına kaçırılmıştır. Bu kültürel kaybı devlet, 19. yüzyılın ikinci çeyreğinde fark etmeye başlamıştır. İlk olarak 1845’de bir müze kurup, topraklarında bulunan arkeolojik eserleri burada toplamak ve sergilemek çabasına girmiştir. 1869 yılında, “Asar-ı Atika Nizamnamesi” adı ile bir arkeolojik eser yönetmeliği ortaya çıkmıştır. Böylece arkeolojik eserleri yasalar ile koruma altına almaya başlamıştır. Bundan sonra yayınlanacak 1874, 1884 ve 1906 yönetmelikleri de bu adla çıkacaktır. Yönetmeliklerde Osmanlı Devleti’nin arkeoloji politikası daha net anlaşılmaya başlanmıştır. Yani yönetmelikler Osmanlı Devleti’nin bu konuya nasıl baktığını en net gösteren kaynaklardır.

Bugün arkeolojik eserlerle ilgili uyulan kuralların temeli, Osmanlı Devleti’nin çıkardığı yönetmeliklerdir. Bu çalışma ile yönetmeliklerin içeriği ve ülke genelinde nasıl uygulandığı verilmeye çalışılmıştır. Bu da Osmanlı Devleti’nin arkeoloji politikasını açıkça ortaya koymaktadır. Bu nedenle bu çalışmanın günümüz arkeoloji politikalarının temeline ışık tutacağını düşünmekteyiz.

Elinizdeki kitap; 1855 yılında taşbaskısı yapılan ünlü ressam Jean (Giovanni) Brindesi’nin Elbice-i Atika: Musée des Anciens Costumes Turcs de Constantinople adlı 22 levhadan oluşan Osmanlı Kıyafetleri albümüdür. Brindesi’nin albümü, gerek baskı niteliklerinin ve gerek çizim ve renklendirmelerin daha kaliteli olması dolayısıyla benzerlerinden müstesna konumdadır.

Elbice-i Atika, bu istisnaî konumuna muvafık şekilde inceleme konusu edilmeye çalışılmıştır. Levhaların aslında olmayan açıklamalar, tekil başlıklar halinde hazırlayanlarca kaleme alınıp eklenmiştir. Kitabın en başında sunulan giriş yazısında albüm ve ressam hakkında bilgiler verilmiştir.Kitabın sonunda ise albümdeki levhaların esas çerçevelerinin gösterildiği ve içeriğinin listelendiği ‘levha fihristi’ sunulmuştur.

The lithographic album of Jean (Giovanni) Brindesi, Elbice-i Atika: Musée des Anciens Costumes Turcs de Constantinople, originally printed in 1855 by Lemercier Printing House of Paris, consists of 22 plates depicting various Ottoman functionaries and military personnel in their traditional costumes. Brindesi's work is distinquishable among its kind due to superior quality of its drawings, printing and colors.

In reprinting the album, we aim to show its historical importance by adding explanatory texts on the costumes and duties of the Ottoman functionaries and military personnel depicted in Brindesi's work. In the introduction, we tried to provide information on the author and his album as well as outlining the story of the Museum of Ancient