Payel Yayınları

Cezanne'ın gençlik arkadaşı, izlenimcilerin sadık savunucusu ve Manet'in dostu olan Zola, bu eserinde İkinci İmparatorluk Döneminde ve Üçüncü Cumhuriyet'in ilk yıllarında resim dünyasında tartışılan sorunları, kendi yaşadığı deneyimlerle, ilk elden anlatıyor.

Başyapıt, aynı zamanda sanat tarihinin ünlü olayı "Reddedilenler Salonu" meselesini konu edinmesiyle de öne çıkmaktadır. 1863 yılında, üç binin üzerinde eser, Paris'in en prestijli resim sergisi olan "Paris Salonun'na kabul edilmemiştir. Böyle önemli bir olaya getirdiği değerli tanıklık bir yana, Başyapıt aynı zamanda bir sanatçının trajedisini de gözler önüne serer: Claude Lantier, mutlak güzellik hayalleri kuran, "her şeyi görmek ve herşeyi resmetmek, Louvre Müzesi'nin ağzını açık bırakacak bir dizi tablo yapmak" isteyen bir ressamdır. Ne var ki çağın anlayışsızlığı karşısında, mutlakiyet hayalleri yerini hayal kırıklığına bırakacaktır ve resim kariyerine Manet gibi başlayan Claude'un sonu, Van Gogh'unkine eşdeğer olacaktır.

Kadınların Mutluluğuna mağazası (Au Bonheur des Dames) ondokuzuncu yüzyıl sonlarının Paris'inde çağdaş büyük mağazacılığın muhteşem gelişimini anlatmaktadır. Mağaza kapitalizmin, çağdaş kentin ve burjuva ailenin bir sembolüdür; tüketici kültürün, cinsel tutumlardaki değişimin ve o zamanki sınıf ilişkilerini temsil eder.

Mouret'in sahibi olduğu mağaza yeni kapitalizmin ve ekonomik sistemin bir simgesidir. Genç adamın başarısı onun sadece kapitalist sistemi iyi anlamasından değil ayrıca malların şehir içi ve şehirdışına kolayca gönderilebilrnesi ve raylı sistemin gelişmesinin de bir sonucudur. Kadın müşterilerinin arzularını ustalıkla sömüren Mouret, özel yaşamında da tam bir çapkındır. Fakat ana babasını kaybeden ve iki kardeşiyle Paris'te küçük bir kumaşçı dükkanı işleten amcasının yanına gelen masum bir genç kız olan Denise'e aşık olunca genç kızın satılık bir mal gibi olmayı reddeden tek tezgahtar kız olduğunu anlar. Tek tutkusu kadınları elde etmek olan Mouret genç kızı mağazasının kraliçesi yapmak istemekte, onun kaderini elinde tutmak için bu tapınağı devamlı büyütmektedir.

Rougon-Macquart dizisinin onbirinci kitabı olan bu eserde Zola çağdaş bir kentin gelişmesini ele almaktadır.

İtalyan edebiyatı profesörü, yazınsal klasiklerimizin çevirmeni, tarihimizin dikkatli bir yorumcusu ve gözlemcisi olan Bondanella, siyasal ve toplumsal davranışlarımızı ama hepsinden öte sanatsal anlatımlarımızı irdeleyen bir uzmandır; kendisine benzeyen birkaç kişi gibi o da ülkemizin en uzak köşelerinde bıkıp usanmadan arayıp bulduğu ufacık kiliselerdeki duvar resimlerimizi bile bilir ve sever. Ayrıca yazarımızın bir dilbilimci olduğunu ve tanımladığı ya da göndermede bulunduğu her şeyi ciddi anlamda doğrulamalara dayandırdığını, çok iyi hazırlanmış savlarını dile getirirken de yazınsal açıdan anlamlı olsa bile, konudan uzaklaşan sözler etmeme yöntemini izlediğini eklemek isterim. Aldığı uzun ve özlü eğitim, onun büyük bir donanım ve coşkuyla kendisini İtalyan sinemasına, bunun sonucundaysa benim filmlerime adamasına yol açmıştır; bu kitapta da gene benim filmlerimi ele almış ve irdelemelerini dur durak bilmeyen bir biçimde sürdürmüştür. Bondanella'nın İtalya'da haftalarca kaldığını, zamanını gösterim odalarında filmlerimi üst üste izleyerek geçirdiğini ve yapıtlarım hakkında başkalarının yazdığı her şeyi okuduğunu biliyorum. Yalnızca bunları yapmakla kalmamış aynı zamanda, herhangi bir nedenle benim çekim takımımda yer almış olan kişilerle buluşmuş, bir mozaiği andıran eleştirel yapıtını yazarken yardımı olacağı konusunda kendisini asla yarı yolda bırakmayan bir inançla tanıklıkları, bilgileri, ayzanakları, belgeleri arayıp bulmuş ve bunları bir araya getirmiştir. Yalnızca benden yok denecek kadar az bilgi almıştır.

- Federico Fellini, Roma Mayıs 1990

Bu merak uyandırıcı kitapta, tanınmış bir akademisyen, usçuluk ile geleneksel Hıristiyanlığın çarpışmasından bu yana biçimsel düşünmeden en çarpıcı ve devrimsel çağı olan 19. yüzyıl felsefesini tanıtıyor. Geleneksel felsefi yöntemler ve felsefenin geleneksel konuları düzlemlerinde kademeli olarak bir çöküşe gidildiğinin 19. yüzyıl filozofları tarafından da kabul edildiğini vurgulayan Henry D. Aiken; Kant, Schopenhauer, Comte, Spencer, Max ve Kierkegaard gibi farklı filozofların metinleri aracılığıyla bizi günümüzün felsefi ikilemlerine sürükleyen akımları ele alıyor.

Adler'e göre insan, bir toplumun içine doğar; aile onun ilk toplumudur. Bebekle annesi arasındaki alışveriş, gelecekteki toplumsal ilişkilerin öncüsüdür. İnsanın kurduğu ilişkiler yaratıcı benliğinin gelişip kişiliğini yapılandırmasına, yetersizliklerini giderme ve yükselme isteklerini yönlendirmesine, yaşamını biçimlendirmesine olanak sağlar. Böylece insan yükselme çabalarını kişisel ve bencil kazançlardan sıyırır ve toplumsal amaçlara yöneltir. Herkesin iyiliği için uğraşarak, kendi kişisel yetersizliklerinin üstesinden gelebilir.

Toplumsal ilgi sonradan kazanılmaz, doğuşta her insanda vardır; yani insan doğal olarak toplumsaldır. İnsana özgü her özellik gibi toplumsal ilginin de zamanla gelişmesi gerekir. Bu yüzden çevre, çocuğun toplumsal ilgisini geliştirmek, eğitmek ve yönlendirmek zorundadır. Yanlış eğitim toplumsal ilginin sağlıklı gelişmesini engeller ve çeşitli uyumsuz davranışların, nevrotik belirtilerin oluşmasına yol açar. Bu yüzden Adler çocukların eğitimiyle ilgilenmiş, rehberlik ve danışmanlık alanlarının gelişmesine önayak olmuştur. Adler'in psikiyatri ve klinik psikolojiden çok danışma psikolojisinde ün kazanmasının nedeni de budur.

Adler, insanı içgüdülerin yönetmediğini, sorunlarının tek nedeninin doyumsuzluklar olmadığını, yetersizlik duygularının yaşamın her yönünde belirebileceğini savunmuştur. İnsanın kendince geliştirdiği yaşam biçiminde, cinsiyetin yanında başka etkenlerin de önemli payı olduğunu ileri sürmüştür. Kişiliğin gelişmesinde ve bütünleşmesinde toplumun önemini belirterek hem psikanalitik yaklaşıma yeni bir yön vermiş, hem de o günlerde filizlenmeye başlayan sosyal psikoloji dalına katkıda bulunmuştur. Freud'un görüşlerine getirdiği yeniliklerden ötürü Adler, Yeni-Freud'çu yaklaşımın öncülerinden olarak da değerlendirilmektedir.

Hegel felsefesinin temelini oluşturan ana konulardan biri de estetiktir. Hegel'e göre estetik, güzel sanatlar felsefesi ya da bilimidir ve üç ana bölüme ayrılır: a) sanatta ideal olanın incelenmesi, b) simgesel sanat, klasik sanat, romantik sanat, c) sanat alanları olarak da yontu, resim, müzik, şiir ve mimarlık. Hegel'e göre insanın bir gereksinmesi olarak ortaya çıkan sanat, tinselin ve duygusalın uzlaşmasından doğan uyumdur. Sanata olan bu gereksinmeyi doğuran da insanın düşünen bir bilinç olmasıdır. Burada da idenin gelişimi söz konusudur, çünkü idenin dışında bir sanat varlığı düşünme olanağı yoktur. Duyusal bir tasarım olan sanatın belirleyici özelliklerinden biri güzelliktir. Güzellik ise gerçeğin kendisidir. Sanat, gerçeği duygusal bir biçim içinde bilince gösterir. Bu duygusal göstermenin ya da görünüşün oldukça derin bir anlamı vardır, o da en üstün yetkinliğe ulaşmayı erek edinmedir.

Hegel'in bu büyük yapıtı dört cilt olarak ve tam metin halinde yayımlanacak. Birinci cilt, Estetik'in Hegel'in genel felsefî sisteminin öteki kurucu bileşenleriyle bağıntılarını ortaya koymakta ve böylelikle bütün metnin kuruluş çatısını veren teorik çerçeveyi de çizmektedir. İkinci cilt, tikel sanat biçimlerinin, yani simgesel sanat, klasik sanat ve romantik sanat biçimlerinin irdelenmesine ayrılmıştır. Üçüncü ve dördüncü ciltlerde ise, tek tek sanatlar sistemi, yani yontu, resim, müzik, şiir ve mimarlık ele alınmaktadır.

Sonunda George Stevens üzerine bir biyografi yazıldı, oysa son yıllarda haksız bir şekilde gözardı edilmiş büyük bir Amerikalı yönetmendi.

Üstelik ne  mutlu ki Stevens'ı tanıtan biyografi yazarı Stevens'ın zihnine doğrudan erişimi olan birisi adeta. Marilyn Ann Moss eserleri bize Amerikan yaşamı hakkında çok zengin bir okuma sunan bu duyarlı, gizemli sinema ustasının portresini son derece derin bir sempati ve anlayışla kaleme alıyor.

Moss Stevens'ın tuttuğu engin notlardan ve belgelerden çok iyi bir şekilde faydalanarak onun, kişiliğini ve çalışma yöntemlerini aydınlatırken filmleri üzerine de yeni ve özgün yorumlar getiriyor ve daha önce kimsenin yapmadığı şekilde Stevens'ın filmlerinin karmaşık görünen yapısını hayranlıkla öne çıkartıyor.

Stevens'ın baş yapıtının kahramanı olan Shane küçük Joey'nin ona seslendiği şekilde "geri gelmiyor" ama bu devasa biyografi sayesinde Moss Stevens'ı sanki bizden hiç ayrılmamışçasına tekrar aramıza geri getiriyor.

- Joseph McBride

Jonh Huston Sineması, sinemanın çok yönlü sanatçılarından birinin kariyeri incelemektedir. Lesley Brill, Huston'ın, sıklıkla kendisine atfedildiği gibi erkeklerin başarısızlık öykülerini anlatmanın çok daha ötesinde, son derece zengin bir eserler bütünü ortaya koyduğunu savunmaktadır. Görkemli, olağanüstü bir şekilde senaryolaştırılmış ve ironik bir espri anlayışıyla donanmış olan Huston'ın filmleri, kimliklerini keşfe çıkmış olan karakterler çizer. Huston'ın eserleri devamlı olarak aşk ve ölümlülük; mutluluk ve yuva; toplum ve birey gibi sorunsallara ve en ünlü karakterlerinden birinin dediği gibi, "Tanrı, kader ya da doğa" arasındaki bağlantılara eğilmektedir.

14 Ağustos 1840 tarihinde Almanya'nın Mannheim kentinde dünyaya gelen Richard Von Krafft-Ebing, Almanya ve İsviçre'de eğitim gördü. Heidelberg Üniversitesi'nde psikiyatri okudu. Üniversite'den sonra akıl hastanelerinde bir süre çalıştıktan sonra psikiyatri, hipnoz ve adli tıp alanlarını seçerek bu konularda uzmanlıştı.

32 yaşında Strasbourg'da psikiyatri profesörü oldu. Akıl hastalıkları ve cinsel sapmalarda kalıtımın rolünden sara, parkinson hastalığ ve migrene kadar çeşitli konularla ilgilendi. Ayrıca frengiyle genel felç arasındaki ilişkiyi ortaya koydu ve hipnoz deneyleri yaptı. En önemli yapıtı olan Psychopathia Sexualis'te (Cinselliğin Psikopatolojisi) cinsel sapmaları 238 adet örnek üzerinde deneyler yaparak bilimsel olarak cesurca inceledi. Bu yapıtında akıl hastalıklarını sınıflandırmak için büyük bir çaba harcadı. Amacı, belli bir ruhsal hastalığa sahip kişilerle ilişki içinde olan insanların söz konusu hastalığı tanıyıp ona uygun bir şekilde cevap vermelerini sağlamaktı.

Elinizdeki çalışmada Prof. Dr. Henry Bacon, ünlü yönetmen Visconti'nin tüm filmlerini, çevrildikleri döneme hakim olan kültürel, tarihsel ve biyografik bağlamlar çerçevesinde incelemektedir.

Visconti'nin güçlü görselliği, yazınsal bir eseri görüntülerle anlatabilmedeki üstün becerisi, ele aldığı karakterleri belirli bir dönem içinde, doğal gelişimleriyle birlikte sunması ve daha birçok özelliğini çalışmasının merkezine alan bu yapıt, Visconti'yi on dokuzuncu yüzyıl roman ve opera anlatım geleneklerinin yirminci yüzyıldaki mirasçısı ve bu anlatım türlerinin yenilikçisi olarak sunmaktadır.

Yönetmenin her bir çalışmasının büyük bir özen ve incelikle işlendiği bu inceleme, yönetmenin yaşam, sanat ve güzellik için beslediği yoğun duygularla, ölüm ve çürüme karşısında duyduğu hayal kırıklığı ve acı verici farkındalık arasındaki iki oyunu gözler önüne sererken yönetmenle eserleri arasındaki organik bağı da açımlamaktadır.

14 Ağustos 1840 tarihinde Almanya'nın Mannheim kentinde dünyaya gelen Richard Von Krafft-Ebing, Almanya ve İsviçre'de eğitim gördü. Heidelberg Üniversitesi'nde psikiyatri okudu. Üniversite'den sonra akıl hastanelerinde bir süre çalıştıktan sonra psikiyatri, hipnoz ve adli tıp alanlarını seçerek bu konularda uzmanlıştı.

32 yaşında Strasbourg'da psikiyatri profesörü oldu. Akıl hastalıkları ve cinsel sapmalarda kalıtımın rolünden sara, parkinson hastalığ ve migrene kadar çeşitli konularla ilgilendi. Ayrıca frengiyle genel felç arasındaki ilişkiyi ortaya koydu ve hipnoz deneyleri yaptı. En önemli yapıtı olan Psychopathia Sexualis'te (Cinselliğin Psikopatolojisi) cinsel sapmaları 238 adet örnek üzerinde deneyler yaparak bilimsel olarak cesurca inceledi. Bu yapıtında akıl hastalıklarını sınıflandırmak için büyük bir çaba harcadı. Amacı, belli bir ruhsal hastalığa sahip kişilerle ilişki içinde olan insanların söz konusu hastalığı tanıyıp ona uygun bir şekilde cevap vermelerini sağlamaktı.

Lissagaray bu yapıtta Komün'ün toplumsal, proleter, ulusal ve uluslararası yönlerini açıkça dile getiriyor. Farklılıkların ve mücadelenin rüzgârında çok erken, belki vakitsiz ekilmiş ama son derece anlamlı girişim tohumlarını toplumsal bir düzleme ele alıyor. Güçlü bir iradenin ürünü olarak yeni bir demokrasi biçiminin ortaya çıkışını proleter bakış açısıyla gözler önüne seriyor. Bir dönemin sonu, yeni bir çağın başlangıcı denebilir mi Komün için? Komün elbette geçmişin izlerini taşımaktadır ancak kesinlikle proleterya dünyasında doğmakta, oluşmakta olan bir gelişimni sekteye uğratmış değildir. Yenilgiye rağmen, Karl Max'ın deyimiyle "1871 yılının, işçilerinin Paris'i, Komün'ün Paris'i, her zaman için yeni bir toplumun öncüsü olarak anılacaktır. " Komün'ün en önemli kahramanlarından Louise Michel, 1898 yılında kaleme aldığı anılarında Komün hakkında şöyle der: "Komün, toplumların gidişatını değişterecek güçte bir döneme imza atmıştır. Son saatlerini yaşayan eski dünyanın yıkıntıları üzerine doğan yepyeni bir dünyadır. Komün son derece vahşi ve kanlı bir yenilgiye sahne olmuş olabilir, ancak top veya tüfek ateşiyle bir fikri öldürmek mümkün değildir. Eski dünyanın sonu, gerçekliğin gösterdiğinden bile daha hızlı bir şekilde yaklaşmaktadır. İçinde yaşadığımız gerçeklikle toplumu ezen, kalabalıkları çiğneyen baskı ne kadar güçlü olursa, bu baskıdan kurtulma azruzu da o kadar büyük olacaktır. Komün'den önce özgürlük için yapılan savaşlardan, mücadelelerden bahsetmeyi severdik, artık içinde bulunduğumuz dönemde, yeni bir tohumun yeşermesini beklerken, Komün günlerinden ve Komün mücelesinden bahsedeceğiz. Kahramanların zamanı gelmiştir; ilkbaharda toplaşan arılar gibi, artık kalabalıklar bir araya gelmektedir; halk ozanlarının dilinde yeni bir efsane anlatılıyor: Mayıs hayaletinin söz alacağı dönem artık çok yakın.

On iki kitaptan oluşan bu ünlü destan, yakılan Troya kentini terk edip doğaüstü bir yol göstericisinin peşinde, geleceği zafer dolu yeni bir kent kurmak için batıya doğru yola çıkan Troyalı Aeneas'ın Lavinium'u (sonraki alba Longa ve Roma kentlerinin yerinde ilk kurulan kent) kurmasını anlatır. Aeneas, Yunanlıların zaferinden sonra yanına alilesini, yandaşlarını ve aile tanrılarını alarak yanmakta olan Troya'dan kaçarlarken karışılık içinde karısını kaybeder. Ama karısının hayali ona batıya, Tiber Irmağı'nın suladığı topraklara gitmesini bildirir. Aeneas bunun üzerine çıktığı serüvenlerle dolu, uzun yolculukta Trakya, Girit Adası ve Sicilya'dan geçer. Afrika kıyısına geldiğinde Kartaca yakınlarında gemisi kazaya uğrar, yolculuğu son bulur. Onu kabul eden Kartaca'nın dul kraliçesi Dido'ya başından geçenleri anlatır; ikisi birbirlerine âşık olurlar ve Aeneas orada kalır. Tanrı Mercurius'un, asıl hedefinin Roma olduğunu sert bir biçimde hatırlatması üzerine Aeneas suçluluk ve çaresizlik duygusu içinde Dido'yu terk eder; Dido kendini öldürür. Aeneas yolculuğunu sürdürerek sonunda Tiber Irmağının ağzına ulaşır. Yörenin kralı Latinus onu çok iyi karşılar. Ama öteki İtalyanlar, özellikle Latinus'un karısıyla Rutulların önderi Turnus, Aeneas'ın gelişine ve Latinus'un Turnus'la nişanlı olan kızı Lavinia'yı onunla evlendirmek istemesine içerlerler. Çıkan savaşta Troyalılar zafere ulaşır, Turnus öldürülür. Aeneas, Lavinia ile evlenir ve Lavinium kentini kurar. — Ana Britannica