Tarihçi Kitabevi

Yirminci yüzyıl, insanlık tarihinin en kanlı yüzyılıdır. İki büyük dünya savaşı geçirmiş, yüz milyonlarca insanın ölümüne tanıklık etmiştir. Yirminci yüzyıl, tarihin çağ değiştirdiği bir yüzyıldır. Osmanlı İmparatorluğu da Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda dağılmış yok olmuş, buna karşı Anadolu’nun yanmış yıkılmış dünyasında genç bir Türkiye Cumhuriyeti doğmuştur.

Bu mucizeyi Anadolu insanı, Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının rehberliğinde, kan ve ateş içinde yoğrularak meydana getirmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalan miras çok ağır, çok karanlıktır. Türkiye Cumhuriyeti’ne fakir bir halk, büyük kısmı yanmış yıkılmış topraklar ve muazzam bir borç bırakarak tarihe karışmıştır. Türkiye Cumhuriyetini kuranlar, bu boşluk içinde yoktan var ederek sağlam bir ekonominin temellerini attılar. İnsan yetiştirdiler, fabrikalar kurdular. Bugünkü Türkiye’yi böyle yarattılar.

Zamanlar geçti, sömürgecilik savından vazgeçmeyen Batı ile gafil yerel yöneticiler bu başarıyı tahrip etmek için ellerinden geleni yaptılar. Yeni kuşakların bu mucizeyi yaşatmak görevi ve sorumluluğu var. Bu kitapta, bu görkemli serüvenin öyküsünü okuyacaksınız.

Bu eserde, Mütareke döneminde İstanbul’a iltica etmek zorunda kalan Bolşevik muhaliflerin ki kendilerine Beyaz Rus denilmekteydi; gerçek trajedileri anlatılmaktadır. Beyaz Rus tabiriyle bir ırk kastedilmemektedir. Bu dönemdeki Beyaz Rus ifadesi siyasî bir tabirdir ve her ırktan Bolşevik muhaliflerini kapsamaktadır.

1917 yılındaki Bolşevik İhtilali neticesinde 20. yüzyıldaki en büyük insanî dramlardan birisi yaşandı. Bolşevik Hükümetin Kızıl Ordusu ve Bolşevik muhaliflerinin oluşturduğu Beyaz Ordu arasında kanlı bir iç savaş meydana geldi. 1919 yılından itibaren Bolşevik muhalifler Rusya’dan ayrılmaya başladılar, İstanbul’a ve başka şehirlere sığındılar. 1920 yılı başında da İstanbul’a büyük bir iltica dalgası gerçekleşti. Son nokta ise 1920 Kasım ayında Beyaz Ordunun savaşı kaybetmesi oldu.

Beyaz Rus adı verilen yaklaşık 150.000 sivil ve asker Kırım limanlarından kalkan vapurlarla İstanbul’a iltica etti. İtilaf Devletlerinin işgali altındaki esir şehir İstanbul Beyaz Rusların sığınağı oldu. İstanbul’daki Beyaz Rusların bir kısmı hemen, bir kısmı da yıllar sonra başka ülkelere göç ettiler. Bu arada binlerce Beyaz Rus, İstanbul’da kendisine yeni bir hayat oluşturmaya çalıştı. İş kurdular, Türk vatandaşlığına geçtiler. Kaderlerini Türk toplumuyla, Türkiye ile birleştirdiler.

İstanbul’da, 1919’dan 1930’ların sonuna kadar varlıklarını her alanda hissettirdiler. Bu arada şehrin sosyal yapısını derinden etkileyerek, eğlence sektöründe ve güzel sanatlar alanında önemli izler bıraktılar. Kısacası, 1920’li ve 1930’lu yılların “Beyaz Yıllar” olarak anılmasını sağladılar. İstanbul’dan ayrılırken hayatta kalmalarını sağlayan şehre sevgi ve minnet duydular ve felaketli yıllarını unutmadılar. Binlerce Beyaz Rus ise İstanbul’da kaldı ve Türk vatandaşı olarak bilgi ve deneyimleriyle yaşadıkları topluma katkı sağladı. Sonuç itibarıyla bu insanlar, Türk-Rus tarihinde çok özel bir yere sahiptir. Beyaz Ruslar, felaketin, dostluğun ve hayata yeniden başlamanın simgesi olmuşlardır.

1921 yılı raporunda İngilizler, Türkiye ve azınlıklar meselesinde dünya kamuoyunun günümüze dek uzanan ezberini bozuyor! İngilizler 1921 yılında Müslüman nüfusu Anadolu’dan temizlemeye yönelik sistematik bir planın uygulandığını resmen itiraf ediyor: "(İtilaf Devletleri Araştırma) Komisyonu, Türk köylerini yok etmeye ve Yunan Ordusu’nun işgal ettiği Yalova ve Gemlik kazalarındaki Müslüman nüfusu temizlemeye yönelik sistematik bir planın uygulandığı sonucuna varmıştır. Bu plan çoğu kez Yunanlıların kontrolünde hareket eden Rum ve Ermeni çeteler aracılığı ile uygulanmakta, hatta bazen ordudaki askerler de bunlara yardımcı olmaktaydı."

İngiliz Yıllık Raporları’nda Türkiye dizisinin üçüncü kitabı olan 1922 Türkiye Raporunun İngilizce orijinal metnini Türkçe çevirisiyle birlikte yakın tarih meraklılarına sunuyoruz. 1922 raporunun önemli bir bölümünde İngiliz Yüksek Komiserliği Anadolu’da Türklerin neden kazandığının muhasebesini yapıyor. İngilizlerin raporda yer alan ilgi çekici diğer bazı tespitleri ise şöyle: "Kendi küllerinden tekrar doğan Türkiye, Doğu’da Müslüman tebaanın çoğunluğuna baskı yapan devletlere azametini gösterdikten sonra, bir kez daha Panislamizmin muzaffer başkahramanı olarak meydana çıkmıştır." " ‘Rusya ile dostluk Türk dış politikasının temelidir.’ diyen Mustafa Kemal hükümetinin Müslüman devletler olan Afganistan, Buhara, İran ve Azerbaycan ile samimi ilişkileri ve Misak-ı Milli sınırları içinde Türkiye’nin konumunu tanımaya hazır devletlerle de dostça ilişki kurmaya hazır olduklarını vurguladı." "Ankara Hükümeti, ne katliamların ne de sürgünlerin olmadığını ve meydana gelmiş olan her türlü taşkınlığa Yunanistan’ın Pontus’taki ayaklanmayı kışkırtma girişiminin sebep olduğunu - Ki Gerçekte Yunanistan Bunu Yaptı - iddia ettiği için, hükümetin böyle bir komisyonu kabul etmeyi reddetmesinin zor olacağına dikkat çekti." "Mustafa Kemal, kendisinin olduğu gibi Türkiye’nin de kaderini tayin eden dört dörtlük bir yönetici olarak kendini kanıtlamıştır. Türkler’in anlayacağı tek Hükümet biçimi aracısız kişisel olandır ve eğer Türkiye tek bir kişi tarafından yönetilecekse, onu yönetmesi için Mustafa Kemal kadar yetenekli olan bir rakip yoktur."