Yeni Kitaplar

14 yıl kadar önce Prof. Mümtaz Turhan’ın yanında pek genç ve hevesli bir asistandım. O tarihlerde Prof. Turhan, kültür faaliyetlerine yardım etmek isteyen bir bankanın mâlî desteğini sağlayarak Türk kültür tarihi üzerinde geniş bir araştırma yapmak ve kültür değişmelerini tarih içindeki gelişme seyrine göre incelemek istiyordu. Bu araştırma biri arşiv kaynakları, diğeri Türkiye ve Türkler hakkında yerli yabancı kitaplar olmak üzere bilhassa iki sahada yürütülecekti. Yardım va’deden müessesenin sonradan vazgeçmesi üzerine bu teşebbüs henüz ekip kurma safhasında sona ermiş oldu. Kendisi benim bu sahada çalışmamı istiyor, fakat temel psikolojide sağlam bir kariyer yapmadan, yani doçent olmadan böyle bir faaliyete girişmemi kat’iyen doğru bulmuyordu. Pek genç ve tecrübesiz bir çağımda hakikaten böyle bir maceraya atılmaktan kaçındım, fakat Türk kültürünün kaynak eserleri ile olan münasebetimi hiç kesmedim. İşte Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi üzerindeki çalışmalarım o alâkanın bir neticesidir. Ben  tarihçi değilim, bu yüzden Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi’nin karşılaştırmalı ve tenkîtli bir basımını yapmak, hem ilgimin hem de bilgimin ötesindedir. Ben sadece Türk kültür tarihini araştıran bir sosyal psikolog olarak, 17. yüzyıl Türk hayatının en kıymetli kaynaklarından birinin metnini sunmak istiyorum. Sözü uzatmaktansa sizleri Evliyâ Çelebi ile baş başa bırakmak daha iyi olur. 

-Erol Güngör

Batılı misyonerler yüzyıllar boyunca bu bölgede araştırma yapmışlar, değişmeyecek gerçekleri şaşılacak duruma getirmişler, arkasından gelenler ise, bir öncekileri delil göstererek, konuları içinden çıkılamaz biçime sokmuşlardır. Yanlışları düzeltmesi gereken Türk bilim adamlarının çoğu ise yabancıların dümen suyuna girmişlerdir. Bu bölge ile ilgili çalışmalar; yanlışın doğru, doğrunun da genel yanlış kabul edildiği bir bataklığa saplanmıştır. Trabzon ve çevresi konusunda araştırma yapan batılı bilim adamlarının pek çoğu, abesle iştigal ederek, çalışmalarını özellikle 1462'den başlatıp, bütün enerjilerini bu tarihten sonra Hristiyanların din değiştirme konusuna harcamışlardır. Hâlbuki Hazar Denizi'nin kuzeyinden gelen Türkleri, ellerine İncil'i vererek nasıl Hristiyanlaştırdıklarını araştırırlarsa gerçekleri daha kolay kavrayacaklardır.

Sultan Abdülhamid’in izlemiş olduğu şiir siyaseti nedeniyledir ki gerek saltanatı döneminde gerekse sonrasında, adına binlerce, on binlerce güzel-çirkin, iyi-kötü, öven-söven, seven-yeren mahiyetli şiirler yazılmıştır.

Evet, şiirin siyasî kültürümüzdeki yeri oldukça kadimdir ve şiir Türk toplumunun sosyolojik ve psikolojik bir olgusudur. Türk toplumu ile şiir adeta et ve kemik mesabesindedir.

Sultan II. Abdülhamid Şiirleri Antolojisi bir dönem ona karşı duyulan muhabbet ve nefretin tezahürlerinin oluşturduğu bir çalışmadır.

Bu çalışma vesilesi ile Türk kültürünü, Türk sanatını, Türk düşüncesini, Türk felsefesini, Türk aydınını, Türk siyasetini, Türk idaresini, Türk zihniyetini… Hamidiye Dönemi çerçevesinde de olsa, okumak ve anlamak mümkün olacaktır.